بخشی از مقاله
چکیده
کانسار روی-سرب هفتهر در 28 کیلومتری جنوب غرب عقدا و 1/8 کیلومتری غرب روستای هفتهر در پهنه ساختاری ایران مرکزی و زیر پهنه بلوک یزد واقع شده است. عمدهترین واحدهای رخنمون یافته در منطقه از قدیم به جدید شامل ریولیت و توفهای ریولیتی سازند ریزو - پرکامبرین/وندین - ، شیل، دولومیت، کوارتزیت و سیلهای دیابازی سازند هشم - کامبرین پیشین - ، آهکهای سازند عقدا - کامبرین پیشین - ، ماسه سنگ وشیل قرمز سازند لالون - کامبرین پیشین - ، کوارتزیت، دولومیت و سنگ آهک سازند میلا - کامبرین پیشین تا میانی - ، کوارتزیت و دولومیتهای سازند پادها - دونین - ، ماسه سنگ و مارن ماسهای - نئوژن - و آبرفتهای کواترنری میباشد.
کانه زائی در افق چینهشناسی خاصی در شیل و ماسه سنگ سازند هشم رخ داده است که براساس ویژگیهای ساخت، بافت و کانی شناسی و همچنین نوع ارتباط ماده معدنی با سنگ میزبان دارای سه رخساره کانهدار میباشد: -1رگه-رگچهای - استوک ورک - با بافت رگهای، دانه پراکنده و پر کننده فضای خالی، -2 مجموعه تودهای با بافت تودهای، جانشینی و برشی و -3 رخساره کانسنگ لایه ای - bedded ore - با بافت لامینه، نواری و همرشدی میباشد.
از لحاظ کانیشناسی کانسار روی-سرب هفتهر حاوی کانی های اولیه پیریت، اسفالریت، گالن، مگنتیت، کالکوپیریت و کانی های ثانویه کوولین، سروزیت، انگلزیت و اکسیدهای آهن میباشد. دگرسانیهای سنگ دیواره شامل دگرسانی سیلیسی، کربناتی، کلریتی و به مقدار کم دگرسانی سریسیتی میباشد. کانهزائی روی-سرب هفتهر از نظر موقعیت زمینشناسی، محیط تکتونیکی، سنگ میزبان ماده معدنی، شکل هندسی، بافت، ساخت و کانیشناسی ماده معدنی با کانسارهای نوع رسوبی-بروندمی - sedex-type - شباهت زیادی دارد.
مقدمه
کانسار روی-سرب هفتهر در 28 کیلومتری جنوب غرب عقدا و 1/8 کیلومتری غرب روستای هفتهر در پهنه ساختاری ایران مرکزی - بلوک یزد - قرار دارد - شکل . - 1 این کانسار در داخل توالی رسوبی -آتشفشانی پرکامبرین-کامبرین میانی - ؟ - رخ داده و با مختصات جغرافیایی 28°50'00" طول شرقی و"32 15' 67 عرض شمالی در محدوده نقشه1/100000 سرو بالا - عمیدی و نبوی، - 1359 واقع گردیده است.
باغبانی - 1392 - محدوده مورد مطالعه را از نظر ژئوفیزیکی مورد بررسی قرار داده است اما هنوز در مورد تشخیص و تفکیک رخسارههای کانهدار و بررسی الگوی تشکیل این کانسار هیچ پژوهشی صورت نگرفته است. هدف از این پژوهش، بررسی زمینشناسی، سنگشناسی، کانی-شناسی و در نهایت بررسی رخسارههای کانهدار و الگوی رخداد کانهزائی میباشد. شکل :1الف - موقعیت محدوده مورد مطالعه - علامت ستاره - در نقشه پهنهبندی زمینشناسی-ساختاری ایران - آقانباتی، 1383و Alavi, - 1994 و ب - راههای دسترسی به محدوده مورد مطالعه براساس نقشه 1/250000 نائین - عمیدی و همکاران، . - 1357
بحث زمین شناسی
براساس نظر برخی محققین - Talbot & Alavi, 1996 - ، پوسته قارهای ایران مرکزی، طی کامبرین زیرین تحت-تأثیر فرآیندهای زمینساخت کششی، متحمل کافت ناقص - aborted rift - در طول حاشیه غربی گندوانا شده است که رخداد ماگماتیسم کامبرین زیرین و بالازدگی سست کره - asthenospheric upwelling - را دلیل این کافت-زایی می دانند. رخداد ماگماتیسم در بلوک یزد طی پرکامبرین پسین تا کامبرین پیشین با یک کافت پشت کمانی که در اثر فرورانش پوسته اقیانوسی تتیس قدیمی به زیر پوسته ایران مرکزی که در حاشیه شمالی گندوانا ایجاد شده همراه بودهاست Rajabi et al., 2014 - ,درویش زاده، . - 1383 تشکیل آمیزهای از رسوبات کنار قارهای و رسوبات تبخیری و پیدایش ریولیتهای غنی از پتاسیم - سری ریزو - ، سری دسو، سری راور، سازند درین و توفهای اسیدی و همچنین گرانیتهای جنوب غرب عقدا همراه با این فعالیت کششی بوده است.
در محدوده مورد مطالعه سری ریزو که قدیمیترین واحد سنگی شناخته شده در منطقه است - شکل - 2، نخستین واحد سنگ-چینهای پس از رخداد کاتانگایی میباشد. براساس مطالعات صحرایی و نقشه زمینشناسی 1/100000سروبالا - عمیدی و نبوی، - 1359 عمده-ترین واحدهای رخنمون یافته در منطقه از قدیم به جدید شامل ریولیت و توفهای ریولیتی سازند ریزو - پرکامبرین-وندین - ، شیل، دولومیت، کوارتزیت و سیلهای دیابازی سازند هشم - کامبرین پیشین - ، آهکهای سازند عقدا - کامبرین پیشین - ، ماسه سنگ وشیل قرمز سازند لالون - کامبرین میانی - ،کوارتزیت راسی، دولومیت و سنگ آهک سازند میلا - کامبرین پیشین تا میانی - ، کوارتزیت و دولومیتهای سازند پادها - دونین - ، ماسه سنگ و مارن ماسهای - نئوژن - و آبرفتهای کواترنری میباشد. روند گسلهای اصلی منطقه با روند کلی ساختمانهای منطقه همسو و در راستای شمالغرب-جنوبشرق میباشد.
کانیشناسی و ساخت و بافت رخسارههای کانهدار
سنگ میزبان ماده معدنی شامل شیل و ماسه سنگهای غنی از مواد آلی سازند هشم به سن کامبرین پیشین میباشد. بافتهای اصلی ماده معدنی شامل جانشینی، دانه پراکنده، برشی، لامینه، نواری، تودهای و رگهای و کانی شناسی شامل کانی های اولیه پیریت، اسفالریت، گالن، مگنتیت، کالکوپیریت و کانی های ثانویه کوولین، سروزیت، انگلزیت و اکسید-هیدروکسیدهای آهن میباشد.
