بخشی از مقاله
بررسی چینه شناسی و سن سنگ های رسوبی کانسار سرب-روی آهنگران (جنوب شرق ملایر)
چکیده
بررسی فسیل های موجود در سنگ های رسوبی هر منطقه، شاهد خوبی برای تعیین سن سنگ های آن منطقه می باشد. کانسار سرب-نقره آهنگران از لحاظ تقسیم بندی تکتونیکی و ساختمانی در زون سنندج-سیرجان واقع شده است. کانسار آهنگران در سنگ آهک های ماسه ای- دولومیتی کرتاسه پایینی قرار دارد که با فیلیت های کوارتزی و اسلیت ها و فیلیت های ژوراسیک هم پوشانی دارد و سن تشکیلات در برگیرنده کانسار آهنگران با توجه به میکروفسیل های موجود در واحدهای آهکی، کرتاسه پایین می باشد. در محدوده کانسار به جز آثار ضعیفی از توفیت های سبز، اثری از سنگ های آذرین دیده نمی شود. در آهک های پلیتی کرتاسه زیرین در منطقه که عمدتا دارای لایه های شیل و مارن است، فسیل اربیتولینا در بخش پایینی آن و فسیل رودیست در بخش های فوقانی آن گزارش شده است.
واژگان کلیدی: چینه شناسی، سن، سنگ های رسوبی، معدن آهنگران
-1مقدمه
کانسارسرب و روی آهنگران در 25 کیلومتری جنوب شرقی ملایر و در فاصله 3 کیلومتری جاده اراک ملایر واقع شده است که در محدوده طول های شرقی 48 45 تا َ 49œ 15و عرض های شمالی َ34œ 7 تا َ 34œ 22 می باشد و از لحاظ تقسیم بندی تکتونیکی و ساختمانی در زون سنندج- سیرجان قرار دارد و این کانسار در آهک های ماسه ای - دولومیتی کرتاسه پایینی قرار دارد که با فیلیت ها ی کوارتزی و اسلیت ها و فیلیت های ژوراسیک همپوشانی دارد.
واحدهای چینه شناسی در منطقه آهنگران شامل شیست های تریاس بالایی-ژوراسیک، تشکیلات کرتاسه که شامل ممبرهای Kc1، Kc2، Kc3، KL و Km و رسوبات کواترنری می باشد (مومن زاده .(1976 شکل 1 نقشه زمین شناسی منطقه را نشان می دهد.
روش مطالعه
طی عملیات صحرایی و بازدید از منطقه، چند نمونه از واحدهای آهکی منطقه را انتخاب و با تهیه مقطع نازک به مطالعه فسیل های مشاهده شده در نمونه ها پرداختیم.
-2بحث :
رسوبات منسوب به تریاس بالایی-ژوراسیک: سنگهای تریاس بالایی-ژوراسیک ناحیه ملایر با دگرشیبی مشخص واحدهای قدیمی تر خود را می پوشانند. واحدها و رسوبات ژوراسیک را معادل سازند شمشک در البرز و ایران مرکزی می توان در نظر گرفت. تغییرات رخساره ای خاصی در بین رسوبات تریاس بالایی و ژوراسیک دیده نمی شود. کنتاکت بین آنها تدریجی بوده و مهمترین اختلاف آنها گسترش خیلی کمتر لایه های آهکی در سنگهای ژوراسیک است. سکانس تریاس بالایی-ژوراسیک تحت دگرگونی ناحیه ای ضعیفی قرار گرفته است. دگرگونی این واحدها بصورت تپه هایی از میکاشیست های براق نمایان است (مومن زاده .(1976 در منطقه ملایر رخساره های دگرگونی شامل اسلیت، شیست های سیاه، فیلیت، کوارتزیت و گاهی پاراگنیس است (هوشمندزاده .(1972 واحد ژوراسیک توس رسوبات کرتاسه زیرین به صورت دگرشیب پوشیده شده است که این دگرسیبی بیشتر از نوع فرسایشی است. واحد فوق در رشته کوههای آهنگران در قاعده تشکیلات کرتاسه در سرتاسر ناحیه معدن وجود دارد. در شکل 2 نمای طبقات ژوراسیک و کرتاسه پایینی در آهنگران نشان داده شده است.
رسوبات منسوب به کرتاسه زیرین:
این واحدها به صورت دگرشیب بر روی واحدهای تریاس بالایی-ژوراسیک قرار گرفته اند که وقفه ای در رسوبگذاری به واسطه این دگرشیبی دیده می شود. پیشروی دریای کرتاسه زیرین در زون ملایر-اصفهان از بارمین روی داده و لذا قدیمی ترین رسوبات کرتاسه زیرین به سن بارمین زیرین می باشد که به صورت پیشرونده(کنگلومرا و ماسه سنگ) هستند. واحدهای کرتاسه زیرین از نظر سنی معادل سازند تیزکوه در البرز می باشند. در شکل 3 مقطعی از سنگ های آهکی کرتاسه زیرین و دولومیت های باریت-آهن دار نشان داده شده است.
واحد کنگلومرایی، ماسه سنگی و دولومیت های ماسه ای :(Kc)
این ممبر خود به زیر ممبرهایی به شرح زیر تقسیم می شود.
زیر ممبر Kc1 اولین واحد کرتاسه زیرین است که بیشتر از جنس ماسه سنگ است و ضخامت های مختلفی دارد و دارای بین لایه های شیل می باشد. این واحد به صورت دگرشیب بر روی واحدهای تریاس بالایی-ژوراسیک قرار گرفته است. این واحد همراه با واحد ماسه سنگ فوقانی خود یک باند قهوه ای تا سیاه را در کوهپایه های آهنگران به وجود آورده است.
زیر ممبر Kc2 با کنتاکت تدریجی روی Kc1 قرار گرفته است. این واحد مشخص ترین واحد لیتواستراتیگرافی بوده و راهنمای خوبی در دنبال کردن ماده معدنی می باشد. این ممبر شامل ماسه سنگ های دولومیتی به رنگ قرمزقهوه ای با اکسیدآهن و پیریت و ماسه سنگ های کوارتزیتی خاکستری است و به واسطه سطح هوازده سیاه تا قهوه ای خود از واحدهای دیگر قابل تمایز است.
زیر ممبر Kc3 یا واحد کانه دار دولومیتی مرکب از آهک های دولومیتی ماسه ای بوده و از نظر کانی سازی مهم ترین واحد لیتولوژیکی به شمار می رود و با کنتاکت تدریجی بر روی Kc2 قرار دارد. ضخامت آن متغیر بوده و در جنوب شرق ملایر به 100 متر می رسد. از بالا به پایین شامل ماسه سنگ دولومیتی، دولومیت آهکی و آهک دولومیتی است. بخش دولومیتی آن به رنگ زرد و یا گاهی قرمز قهوه ای است که به واسطه اکسیداسیون دانه های پیریت ایجاد شده است. اثری از فسیل در آن دیده نمی شود.
