بخشی از مقاله
چکیده
از مهم ترین و ضروری ترین ابعادی که باید در طراحی محیط به آن توجه شود، فرآیند ادراک و شناخت محیط است که در آن مخاطب و درک او از محیط اطراف اهمیت پیدا می کند. به عبارت دیگر در طراحی محیط شناخت رابطه بین عناصر، شکل محیط و تاثیر آن بر سطوح مختلف ادراکی مخاطبان محیط از ضروری ترین مسائل می باشد. هر بخش از شهر، برای اینکه بتواند تصویری واضح در ذهن ساکنانش ایجاد کند، ضروری است معمار بنا این امکان را فراهم سازد که بتوانند به آسانی اجزای آن را شناسایی کنند و آنها را در ذهنشان و در قالبی به هم پیوسته به یکدیگر ارتباط دهند. لذا فرآیند ادراک و شناخت در سادگی ادراک مخاطبین بنا اهمیت پیدا می کند .
در سال های اخیر، توجه به چگونگی ادراک مخاطب و عواملی که می توانند نقش موثر بر سادگی ادراک داشته باشند، کمتر دیده می شود. در این پژوهش سعی می شود تا به سوالاتی چون: منظور از سادگی چیست؟ منظور از سادگی در طبیعت چیست؟ منظور از سادگی ادراک چیست؟ چه عواملی می توانند بر سادگی ادراک یک بنا توسط مخاطب موثر باشند؟ پاسخ داده شود. بدین ترتیب، در این پژوهش، با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و مقالات به تعریف سادگی پرداخته و پس از گذر از سادگی در طبیعت، به بررسی سه نظریه مهم ادراک در معماری از جمله گشتالت ادراک، اکولوژیک ادراک و آشوب پرداخته و عوامل موثر بر سادگی بر طبق این نظریه ها مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. خوانایی، سازگاری و بهینه یابی سه عامل اصلی موثر بر سادگی ادراک بودند.
واژگان کلیدی: سادگی، ادراک، معماری، گشتالت ادراک، اکولوژیک ادراک، آشوب
-1مقدمه
بشر موجودی است که نمی تواند بدون ارتباطات زندگی کند. هر فرد زنده به طور مرتب به وسیله حواس خود از محیط زندگیش اطلاعاتی بدست می آورد و آنها را در مغز خود بررسی می کند. [1] بنابراین چگونگی ادارک نقش موثری در زندگی انسان دارد. برای شرح و تببین چگونگی ادراک محیط توسط انسان تلاش های زیادی شده است که از جمله مهم ترین نظریه های ادراکی، می توان به سه نظریه گشتالت ادراک، اکولوژیک ادراک و آشوب اشاره کرد. توجه به نظریه های ادراکی با هدف سادگی ادراک مخاطب از یک بنا و اینکه چه عواملی می توانند موثر بر این سادگی ادراک باشند از اهداف این پژوهش می باشد که از طریق منابع کتابخانه ای بدان پرداخته شد.
آنچه در این پژوهش بدان می پردازیم، تعریف واژه »سادگی« است که در لغت نامه ها مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد. گذر از طبیعت و پیدا کردن رابطه بین سادگی و طبیعت گام بعدی، در جهت هر چه بیشتر واضح شدن موضوع می باشد. چگونگی ادراک انسان و عوامل موثر بر آن و همچنین ادراک در معماری بطور خاص بدان توجه می شود. گذری بر سه نظریه گشتالت، اکولوژیک و آشوب و تحلیل آنها و نهایتا بررسی این نظریه ها در رابطه با سادگی ادراک از دیگر عوامل است که بدان پرداخته می شود.
-2سوالات تحقیق
پرسش های این تحقیق بدین شرح است: منظور از سادگی چیست؟ منظور از سادگی در طبیعت چیست؟ منظور از سادگی ادراک چیست؟ چه عواملی می توانند بر سادگی ادراک یک بنا توسط مخاطب موثر باشند؟
-3پیشینه تحقیق
به نسبت کاربردی و فلسفی عرفانی، دینی، های دیدگاه مقاله »آموزه هایی از طبیعت در طراحی معماری« به شناخت به منجر که آن ماندگار اصول ی عرضه در سعی طبیعت، های پدیده ماندگاری و اصول رازها جستجوی با و می پردازد طبیعت همچون هایی دیدگاه پیروان بخصوص جدید، معماران از دارد. از دیدگاه این مقاله، بسیاری گردد، می معماری تولیدات در پایداری کلی را تجربی علوم جزئیات تا کرد پیدا هایی واسطه باید لذا کنند، می معماری استنتاج طبیعی و تجربی علوم از فراکتال، آشوب و معماری در جزئیات به ازکلیات و کل به جزء از سیر باید ها واسطه این یافتن برای .بیاورند معماری جزئیات در کلیات را و کنند قوانین و علوم از کلی هایی برداشت به باید معماری در بلکه شود، طرح معماری در مستقیما طبیعت نباید نتایج .شود انجام .[2] ×کرد ارجاع طبیعت رابرت ونتوری، معمار ساکن فیلادلفیا در سال 1966 کتابش را به نام »پیچیدگی و تضاد در معماری« منتشر کرد.
او در این کتاب به آن دسته از معماران که سرانجام معماری را در سادگی، تکنولوژی و یا برنامه ریزی الکترونیک می دانند و تمام پیچیدگی ها و تضاد های ذاتی هنر و تجربه را پایمال می کنند، خرده گیری می کند و سعی بر آن دارد تا با آوردن مثالهای جزئی و نمونه های موردی کوچک به برخی از بناها از منظر پیچیدگی و تضاد ذهنی بپردازد. مقاله »بازشناسی نسبت های معماری و منظر بر اساس نظریه ادراک گشتالت«، نسبتهای چهارگانه معماری- منظر را مبتنی بر اصل شکل-زمینه و بر اساس قوانین گشتالت مورد بررسی تحلیلی- گرافیکی قرار می دهد. نمونه های مورد بررسی، تک آثار معماری در مناظر طبیعی پیرامون خود هستند که تنها به عنوان مصداق مورد اشاره قرار گرفته و جهت تحلیل بهتر گرافیکی استفاده شده اند. [3] در زمینه نظریه های ادراکی کتاب های متفاوتی نوشته شده است. کتاب »از آشوب ادراک تا شناخت معماری« نوشته ساناز افتخارزاده، به طور مفصل به بررسی نظریه های ادراکی شاخص و قیاس آنها می پردازد و نهایتا بر نظریه آشوب تاکید می کند. کتاب »زیبایی شناسی در معماری« نوشته گروتر نظریه گشتالت ادراک را توضیح می دهد.
-4روش تحقیق
در جست و جوی منابع مکتوب نوشتاری و مجازی برای مقاله حاضر در بخش های ذیل کنکاش به عمل آمده است: -جست و جو در لغت نامه های فارسی زبان و انگلیسی زبان جهت تعریف واژه »سادگی« - جست و جوی منابع کتابخانه ای برخی از اصول حاکم بر طراحی وجود پدیده های طبیعت جهت پیدا کردن سادگی در طبیعت -تعریف سادگی ادراک و بررسی سه نظریه مهم ادراک در معماری از طریق منابع کتابخانه ای و پیدا کردن عوامل موثر بر سادگی ادراک مخاطبان یک بنای معماری
-5ادبیات و سادگی
مطالعه ادبیات می تواند اطلاعاتی را در زمینه واژه »سادگی« ارائه دهد که بتوان آن اطلاعات را در مقابل اطلاعات به دست آمده از سایر منابع امتحان نمود. بدین منظور می توان متون ادبی را به عنوان منابع اطلاعاتی برای واژه سادگی به جای توصیف های صرف به کار برد. برای این کار به مطالعه ادبیات نه صرفا به خاطر کسب اطلاعات کلی از موضوع، بلکه مطالعه ای آگاهانه برای تعیین اجزای مهم و اساسی پیغامی که مولف برای واژه سادگی در اختیار خواننده گذاشته است، پرداخته شد. سوالاتی که اینجا مطرح می شود این است که منظور از واژه »سادگی« در ادبیات فارسی چیست؟ مطابقت این واژه و «simplicity» چگونه می تواند با توجه به مفاهیم آنها در فرهنگ و ادبیات فارسی و انگلیسی به تببین معنا این واژه کمک کند؟
-1-5تعریف واژه »ساده« در لغت نامه های فارسی زبان
در لغت نامه دهخدا در مقابل واژه »ساده« این چنین آمده است: - 1 بی نقش و نگار - 2بسیط، مفرد، مقابل مرکب - 3آسان ، مقابل مشکل و دشوار - 4معمولی، عادی - 5خالص، بی آمیختگی - 6پاک، پاکیزه - 7 صادق، بی حیله. [4] واژه »ساده« در فرهنگ معین این چنین معنی شده است: - 1بی نقش و نگار - 2 پاک، خالص - 3 بسیط، بدون ترکیب - 4 آسان - 5 عادی، معمولی - 6 بدون زینت و زیور - 7 صاف و هموار. [5] واژه »ساده« در فرهنگ عمید این چنین معنی شده است: - 1 بیپیرایه، بینقش ونگار، بیآلایش، بیزینتوزیور - 2 هموار - 3 یکسان - 4 آسان - 5 خالص، بیغش، بیآمیغ. [6] مترادف و متضاد این واژه نیز چنین آمده است: - 1 آسان، سهل، میسر مشکل،پیچیده، شاق - 2 بیآلایش، بی نقش - 3 بسیط، بیآمیغ، مفرد سخت، نقشدار، مرکب
