بخشی از مقاله
چکیده
امروزه حجم زیادی از زباله هایی که به محلهای دفن فرستاده می شوند شامل زباله های سبز مانند چمن های زده شده، برگ درختان و سایر زباله های گیاهی بدست آمده از پارکها و بوستانهاست. بطورکلی ضایعات پارکها و فضاهای سبز شهری را می توان به دو گروه عمده تقسیم نمود: ضایعات حاصل از حفظ و نگهداری پارک و ضایعات تولیدی توسط استفاده کنندگان . زباله های سبز بوستانها حاوی مواد مغذی با ارزشی هستند و می توانند به عنوان کود کمپوست جهت ارتقای کیفیت خاک مورد استفاده قرارگیرند. همچنین عمده زباله تولیدی توسط بازدیدکنندگان زباله های قابل بازیافت است.
متاسفانه تا کنون هیچ برنامه مدونی جهت ساماندهی و مدیریت ضایعات پارک ها و بوستان های شهری در کشور ما اجرا نشده است و کلیه ضایعات بدون در نظر گرفتن خسارات زیست محیطی ایجاد شده و نیز بدون در نظر گرفتن ارزش اقتصادی این ضایعات با استفاده از روشهای سنتی نظیر سوزاندن، انتقال به لندفیل و... دفع می گردند؛ لذا این تحقیق سعی بر آن دارد تا سیاستگذاران، بازیافت کنندگان، حامیان محیط زیست و شرکتهای مرتبط را تشویق به استفاده از این طلای سیاه کرده و میزان دفن را کاهش دهد. دراین تحقیق پس از کمک گرفتن از سایتها و مقالات انگلیسی مرتبط مشخص شد که بهترین روش برای نیل به این هدف تفکیک زباله از مبدا و تولید کمپوست از ضایعات آلی پارکها بوده که در مقایسه با سایر روش های دفع نه تنها از هزینه های کمتری برخوردار است بلکه می تواند منبع درآمدی برای دست اندرکاران بوده و مهمتر از آن به حفظ زیبایی و پاکیزگی محیط زیست شهری نیز کمک نماید.
-1 مقدمه :
در چند دهه اخیر کشورهای دنیا با روند رو به رشد شهرسازی روبه رو بوده اند. ضمن افزایش این روند مشکلات و مسائل شهرنشینی نیز در حال افزایش بوده و مردم و شهروندان را بر آن داشته تا به دنبال مکان های زیست محیطی و آرام به عنوان پناهگاه باشند - برزه کار،. - 1384 از این رو در سال های اخیر تفکر نجات مکان های شهری از ازدحام و آلودگی های مختلف، از قدرت و اهمیت بیشتری برخوردار شده و اولیای امور را بر آن داشته تا به دنبال راه حلی برای کاهش این مسائل و معضلات باشند.
یکی از موثرترین راه حل ها برای کاهش اثرات نامطلوب شهرنشینی، معضلات و آلودگی های مختلف، ایجاد محیط های طبیعی، پارک ها، بوستان ها و فضاهای سبز در داخل شهرهاست - زارع،. - 1388 اما از آنجایی که حضور انسان در طبیعت همواره همراه با ایجاد آلودگی و خسارت بوده است لذا بوستان ها و فضاهای سبز شهری نیز از این قائله مستثنی نبوده و درگیر مشکلات زیست محیطی فراوانی گردیده اند. یکی از جدی ترین مشکلات زیست محیطی فضاهای سبز شهری بحث مواد زاید جامد است که علاوه بر آلودگی های زیست محیطی، هزینه های اقتصادی زیادی نیز جهت دفن به دنبال داشته است. هدف از این گزارش بررسی روش های مناسب جهت کاهش حجم پسماندهای منتقل شده به لندفیل و در نتیجه کاهش هزینه های ناشی از دفن ضایعات پارکها می باشد.
-2 شناخت مساله
پارکهای شهری، بوستان ها و پارکهای طبیعی در شهرهای بزرگ از اهمیت توریستی خاصی برخوردارند و لذا با توجه به اینکه سالیانه هزاران نفر در این پارکها تردد می نمایند، لزوم یک برنامه ریزی مناسب برای حفظ محیط زیست این پارکها به شدت احساس می شود. در اکثر کشورهای پیشرفته جهان جهت حفظ سلامت محیط زیست این پارکها سعی در استفاده بهینه از زباله ها و ضایعات تولید شده در این مراکز شده است. ضایعات پارکها و فضاهای سبز شهری را می توان به دو گروه عمده تقسیم کرد:
1. ضایعات حاصل از حفظ و نگهداری پارک
2. ضایعات ایجاد شده توسط استفاده کنندگان و شهروندان
یکی از مهمترین اقداماتی که جهت حفظ پاکیزگی و ایمنی بوستان ها و فضاهای سبز شهری صورت می گیرد، حذف علفهای هرز، چمن زنی و هرس کردن درختان و بوته ها می باشد. این امر باعث تولید حجم زیادی از ضایعات آلی می گردد که در حال حاضر بدون توجه به بهای آنها روانه محل های دفن زباله می گردند و به جای آن با صرف هزینه های سنگین، کود حیوانی و شیمیایی خریداری می شود تا جایگزین مواد مغذی شوند که با صرف هزینه بسیار زیاد روانه محل دفن شده اند در حالیکه فروش این مواد و تولید کود کمپوست از آنها علاوه بر اینکه می تواند محل درآمدی باشد، می تواند نیاز به استفاده از کودهای شیمیایی که خطر آلودگی آبهای زیرزمینی را در پی دارد و نیز کودهای حیوانی تازه و نپوسیده که علاوه بر ایجاد بوهای نامطبوع و ایجاد شرایط نامطلوب برای شهروندان، منجر به افزایش رشد علفهای هرز و تحمیل هزینه اضافی جهت حذف آنها می گردد را برطرف نماید.
از طرف دیگر با توجه به اینکه کود کمپوست تولید شده در اغلب کارخانه های کمپوست کشور کمپوست مخلوط بوده، یعنی علاوه بر وجود مواد اضافی نظیر پلاستیک، خرده شیشه و... می تواند سرشار از فلزات سنگین، مواد سمی و خطرناکی باشد که در صورت استفاده برای درختان مثمر، خطر ابتلای انسان به انواع بیماریها و بالاخص سرطان ها و علاوه بر آن آلودگی آبهای زیرزمینی را به دنبال خواهد داشت - عمرانی، - 1377 ، انجام این مطالعه ضروری به نظر می رسید، لذا از آنجایی که زایدات سبز پارکها و بوستان های شهری فاقد اینگونه مواد بوده، میتواند بهترین گزینه جهت تبدیل به کمپوست و ورمی کمپوست باشد و حتی در مواردی با بازاریابی مناسب می تواند مورد استفاده باغداران نیز قرار گیرد.
علاوه بر این تحقیقات به عمل آمده در سایر کشورها نشان می دهد که بخش اعظم زباله های تولید شده توسط بازدیدکنندگان در پارکها و فضاهای سبز شهری را زباله های خشک قابل بازیافت نظیر پت، بطری های فلزی، کاغذ و مقوا و... تشکیل می دهد - D.A.Kahl, 2007 - این. مواد تنها زمانی ارزشمند و قابل استفاده هستند که به صورت کاملاً مجزا و تفکیک شده جمع آوری گردند زیرا در غیر این صورت این مواد ارزشمند بدون توجه به آلودگی های موجود، توسط زباله گردها جدا و در مراکز غیر مجاز تبدیل به انواع مواد و کالاهای مورد استفاده انسان می گردند.
در این زمینه بیماریهای فراوان و آلودگی های ویژه ای وجود دارد که با توجه به موادی که جداسازی می شوند، بسیار متنوعند. جداسازی کاغذ و مقوا از زباله های آلوده و تولید ظروف بسته بندی مواد غذایی از این مواد، موجب بروز و انتشار بیماریهای عفونی، پوستی و انگلی می شود. جداسازی پلاستیک، پت و بطری های فلزی از زباله و کاربرد مجدد آن بدون کنترل بهداشتی برای ظروف غذا و لوازم زندگی و حتی اسباب بازی کودکان معصوم، باعث بحران های بهداشتی ویژهای می گردد.
نمونه هایی از قبیل کاربرد مجدد کاغذ، کارتن، ظروف پلاستیکی و شیشه ای، عامل تجمع بسیاری از پاتوژن های بیماری زا، قارچ ها و تخم انگل بوده است که علت بسیاری از بیماریها و سرطان ها به شمار می رود. - عمرانی، - 1377 لذا با توجه به موارد عنوان شده این گزارش با هدف تفکیک زباله های پارکها و فضاهای سبز از مبداء ،کاهش حجم پسماندهای منتقل شده به لندفیل ، تهیه کمپوست مرغوب ازاین زائدات، صرفه جویی در هزینه و مصرف انرژی، کاهش مصرف کودهای حیوانی و شیمیایی، کاهش آلودگی های زیست محیطی، حفظ پاکیزگی محیط زیست شهری و . . . تهیه شده است.
-3 روش بررسی
جمع آوری اطلاعات پایه کتابخانه ای بوده و از پایگاههای اطلاعاتی، سایتهای مرتبط و همچنین از ترجمه مقالات انگلیسی نیز کمک گرفته شده است. این تحقیق تلاش می کند تا بیانگر روشی باشد که به جای دفن زباله های پارکها و فضاهای سبز که حاوی مواد مغذی نیز هستند آنها را بازیافت کرده یا به کمپوست تبدیل کند و به منظور نیل به این هدف مقالات انگلیسی مرتبط از سال 2005 تا سال 2012 مورد بررسی قرار گرفتند.
-4 بررسی تجربه کشورهای موفق در زمینه مدیریت پسماند در پارکها
همانگونه که عنوان شد در اکثر کشورهای پیشرفته جهان جهت حفظ سلامت محیط زیست پارکها و فضاهای سبز، سعی در استفاده بهینه از ضایعات تولید شده در این مراکز شده است.
