بخشی از مقاله
چکیده
قرار گرفتن در فضای مدرن و افزایش جمعیت و رشد شهر نشینی ، شهر ها را به کانون تجمع هایی زیستی و فعالیت های مختلف و متنوع تبدیل کرده و آنها را با کمبود فضای سبز عمومی روبرو نموده است. این در حالی است که با گذر از فضای مدرنیته و قرار گرفتن در جهان پست مدرن و بوجود آمدن حس نوستالژیک - بازگشت به گذشته - در این فضا نیاز شهروندان را برای گذران اوقات فراغت افزایش یافته و بازگشت به فضاهای سبز شهرهای مدرن را باعث شده است که این عوامل آثار احتماعی ، روانی ، فرهنگی زیادی را به شهرنشینان واقع در این فضا بر جای می گذارد - سعید نیا، . - 23 :1379 اهمیت فضای سبز در شهرها امروزی و تحلیل آثار اجتماعی ، فرهنگی و روانی ناشی از گسترش این فضاها راهکارهای در جهت بهبود عملکرد و مدیریت شهری در ارتباط با ارتقاء آثار اجتماعی ، فرهنگی ، روانی فضا های سبز شهری در کلانشهرها از اهمیت خاصی برخوردار است.
ارتقائ بهروری فضاهای سبز می بایست بیش از ارتقاء اکولوژیک آن ها مورد توجه مدیریت شهری و به تبع آن مدیریت پارکها و فضاهای سبز شهرداری ها قرار گیرد. فضای سبز شهری و مدیریت هر دو بر یکدیگ ر تاثیر می گذارد؛ به طوری که می توان گفت : فضای سبز شهری بدون مدیریت فعال و پایدار شهری عملکرد و کارکرد مطلوبی نخواهد داشت . یافته های این مقاله بیانگر آن است که فضاهای سبز در شهر اردبیل صرف نظر ازپیامدهای نامطلوب اکولوژیکی دارای معضلات و مشکلاتی می باشد که نتوانسته است کارکرد متفاوت خود را برای شهروندان به خوبی ایفا کند.
لذا برای مرتفع شدن این معضلات مدیریت شهری باید آگاهی و بینش بسیار وسیعیتری نسبت به اهمیت فضای سبز در زندگی شهروندان داشته باشد و امکانات لازم را در جهت برطرف نمودن کمبود سرانه های فضای سبز شهری از یک سو و توسعه این فضاها از سوی دیگر تلاش مظاعف نماید.روش تحققیق این پژِوهش تحلیلی توصیفی و میدانی می باشد و برای جمع آوری داده ها از روش کتابخانه ایی و میدانی استفاده گردیده است. همچمین برای تحلیل داده ها و اطلاعات از روش استنباطی بهره گرفته شده است.
1بیان مسئله
امروزه مفهوم شهرها بدون فضای سبز در اشکال گوناگون آن ، غیر قابل تصور است.گسترش شهرها باعث تشدید عوارض توسعه شهری بی رویه و ناپایدار شده است ، که تشدید آلودگی های محیطی از مهمترین این عوارض به شمار می آید که خود زمینه ساز از بین رفتن فضاهای سبز درون شهری و تغییر کاربری این گونه اراضی است .این گسترش فناوری آنچنان در روان و احساس بشر قرن بیست و یکمی آثار نامطلوب گذاشته که همبستگی ذاتی و دیرینه انسان ها با طبیعت به جدایی کشیده شده و آثار آن در انسان خموده ، عصبی و به ظاهر متحرک نمایان شده است و یگانه وجه پیوند دهنده بین انسان و طبیعت، پناه بردن انسان به دامان فضاهای سبز عمومی و پارک های شهری است.
اهمیت فضاهای سبز شهری تا بدان حد است که امروزه وجود این کاربری به عنوان یکی ازشاخص های توسعه یافتگی جوامع به حساب می آید. پارک ها و فضاهای سبز شهری از مهم ترین عوامل موثر در شکل دهی به پایداری اجتماعی و همبستگی های شهری اند ولی عواملی مانند مشکلات زندگی شهری، ایمنی پارک و فضاهای سبز، امنیت و متناسب نبودن امکانات مورد نیاز برای گروه های مختلف سنی و جنسی دراین مکان ها از جمله عوامل کاهش تمایل شهروندان برای استفاده از این عرصه ها می باشند - لطفی ،. - 45:1380 شهر محل تجلی اراده و قدرت انسان و اوج تمدن و تجدد و درهم تنیدگی قدرت، علم، ثروت، تکنولوژی، فرهنگ و سیاست و اثرات آنها و روابط بین تمام اجزاء و پدیده های شهری ست که مختص زمان خود میباشد.
شهر مرکز فرصتها و محیطی برای ارایه تواناییهای بالقوه انسان است هدف نهایی یک شهر ایجاد محیطی دل نشین و آرام برای ساکنین خود است، تا مردم بیشترین ارتباط خود را با محیط پیرامون و مردم برقرار کند. به همین دلیل آرایش فضا و ایجاد امکانات و تسهیلات لازم از اهمیت ویژه ای برخوردار است. امروزه شهرنشینی به مسائل و مشکلات متنوعی برخوردار است از جمله مسئله اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، آموزشی و غیره ... . این معضلات برنامه ریزان و متخصصان را بر آن داشته است که در خصوص انجام اقداماتی برای حل این مسائل فعالیت کنند و برای رفع آن دریغ نکنند.
بنابراین زندگی در برخی از این شهرهای طاقتفرسا سخت شده و برای ساکنین شرایط مخربی را به وجود آورده است - باروقی،. - 24 :1383 برای از این وضعیت انسان به محیطی احتیاج دارد که نارضایتی ها و خستگی های زندگی شهری و ماشینی را به فراموشی بسپارد که یکی از این مکانها، پارکها و فضای سبز و باز شهری میباشد. منظور از فضای سبز نوعی از سطح کاربری با پوششهای گیاهان انسان ساخت است که به زیبا سازی بخش شهری، تولید اکسیژن شهری و غیره ... را تشکیل می دهد.
ایجاد فضای سبز برای گذراندن اوقات فراغت مکان مناسبی محسوب میشود. اجزای کالبدی شهر اردبیل که با سرعت یافتن جمعیت انسانی و فشار سنگین شهرنشینی که سازگار با آن ندارد و فضاها و کاربریهای عمومی آن از ظرفیت و قابلیت لازم جهت پاسخ گویی به نیازهای زندگی پرشتاب شهری برخوردار نیست، اما در این میان کیفیت فیزیکی شهرها نقش تعیین کننده ای در سرنوشت آنها دارد؛ بنابراین برای بهبود کارایی شهر و رضایتمندی شهروندان و زیباسازی شهرها باید مکان یابی مناسبی در جهت ایجاد شرایط فرهنگی و ایجاد تناسب و بعدهای مختلف شهری و ارتباطیمخصوصاً فضای سبز شهری با ایجاد و برنامه ریزی صحیح و مناسب صورت بگیرد تا شهروندان احساس کمبود فضای زیستی را نداشته باشند.
.2 سوالات و فرضیه تحقیق
- 1 نقش های عمده فضای سبز در شهر چیست.
- 2چالش های فضای سبز شهر اردبیل چه عواملی هستند.
- 3 وظایف و جایگاه مدیران شهری در ارتباط با توسعه؛بهسازی و نگهداری فضای سبز چیست؟
- 4 مشارکت مردم در مدیریت فضای سبز شهراردبیل چگونه است؟
با توجه به سوالات مطرح شده؛ فرضیه های این مقاله بر این استوار است که:
- 1به نظر می رسد که نقش فضای سبز شهر و مکان یابی آن در شهر اردبیل ازشرایط مناسبی برخوردار نیست.
- 2به نظر می رسد که در میزان سرانه فضای سبز موجود در اردبیل نسبت به وسعت شهر اردبیل ، رضایت بخش نیست. - 3به نظر می رسد که در نگهداری از فضای سبز شهر اردبیل نقش مشارکت مردم کمرنگ و ضعیف می باشد.
.3پیشینه تحقیق
درمورد فضای سبز شهری مطالعات و تحقیقات بسیاری انجام گرفته است که مهمترین آهها عبارتند از:
سعیدنیا، در کتاب سبز شهرداری، جلد نهم، به بررسی حفظ محیط زیست و نقش مردم به نگهداری از آن پرداخته است.ابشان در جای دیگر بیان دارند - - از آنجا که شهرها به عنوان کانون مجتمع زیستی و استقرار جمعیت تعبیر شدهاند، اهمیت موضوع آشکار میگردد. شهرنشینی اگرچه باعث رفاه و راحتی انسانها شده است لیکن گرفتاریهایی را نیز به دنبال داشته است و هرچه جمعیت شهرها افزون میشود به همان نسبت مشکلات شهری نیز بیشتر میشود. مشکلاتی که در نهایت بهداشت و سلامت جان و روان مردم را به طور مستقیم در معرض خطر قرار میدهد، زیرا افزایش جمعیت از سویی موجب بروز مسائلی همچون: افزایش ترافیک، افزایش کارگاه های کوچک و بزرگ و افزایش حجم زباله میشود و از سوی دیگر انهدام جنگلها و درختان و فضای سبز را به منظور ایجاد واحدهای مسکونی به دنبال دارد.
