بخشی از مقاله
چکیده
در صنعت حمل و نقل ریلی پارامترهای ایمنی، سرعت سیر و رضایت مندی مشتریان دارای اهمیت می باشند که پارامتر ایمنی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و به منظور تحقق موارد فوق، ایجاد، پشتیبانی و ارتقاء سیستم های ارتباطی همواره در این صنعت دارای اولویت بوده است.در حال حاضر با توجه به گستردگی شبکه ریلی کشور و نیاز به برقراری ارتباطات بین ایستگاه ها، آلات ناقله ریلی، مراکز کنترل و دیسپاچینگ، شبکه رادیویی مهم ترین نقش را در این زمینه برعهده دارد.در این راستا نگهداری و تعمیرات شبکه رادیویی، سهمی از بودجه راه آهن را به خود اختصاص داده و این هزینه متناسب با توسعه، ارتقا و افزایش ترافیک شبکه به میزان قابل توجهی افزایش می یابد و مسئله نیروی انسانی لازم به منظور انجام فرآیند نگهداری و تعمیرات به موقع به منظور جلوگیری از اختلال در سیر و حرکت و سوانح ریلی و همچنین کاهش خسارات - مستقیم و غیر مستقیم - حائز اهمیت است.
به منظور استفاده بهینه و نگهداری صحیح از شبکه رادیویی راه آهن با اهدافی چون: مدیریت دارایی های فیزیکی، نظارت دقیق بر عملکرد و چرخه نگهداری و تعمیرات تجهیزات، در سال 1393، سامانه نگهداری و تعمیرات تجهیزات رادیویی راه آهن - سنترا - در گروه نظارت بر ارتباطات رادیویی اداره کل ارتباطات و علائم الکتریکی راه آهن ج.ا.ا. طراحی و اجرا گردید.با ثبت اطلاعاتی مانند: نوع، زمان خرید، زمان نصب و راه اندازی و محل بهره برداری تجهیز، تاریخچه بازدید از تجهیزات و تعمیرات در سامانه، گزارش هایی ارائه می گردد که معیار مناسبی برای تصمیم گیری در خصوص نقطه سفارش خرید و کنترل دقیق وضعیت عملکرد تجهیزات خواهد بود.همچنین با اختصاص کد رهگیری به ق طعه معیوب می توان به صورت برخط از وضعیت آن در چرخه تعمیرات اطلاع یافت و همچنین براساس پارامترهای گوناگون، عملکرد شبکه در امور نگهداری، تعمیرات دوره ای و خرید تجهیزات برای سازمان و شرکت های خصوصی در کمترین زمان ممکن در دسترس خواهد بود.
کلمات کلیدی :مدیریت دارایی های فیزیکی، چرخه تعمیرات، سیستم های هوشمند، نرم افزار نت، شبکه رادیویی
.1مقدمه
برای داشتن ارتباط دائمی با لکوموتیوران و اعمال فرامین کنترلی و نیز داشتن سیستم های پیشرفته حفاظتی قطار، داشتن یک سیستم رادیویی مطمئن به منظور برقراری ارتباط صدا، داده و ردیابی قطار جهت جلوگیری از حوادث ناگوار الزامی است.لکوموتیوران با استفاده از تجهیزات رادیویی منصوبه در ناقله، پیام های سیر و حرکتی را دریافت و ارسال می نماید و با مراکز کنترل در ارتباط بوده و ردیابی قطار نیز از این طریق امکان پذیر است.علاوه بر اینکه تجهیزات بصورت صحیح و با رعایت موارد ارگونومی نصب گردد، پس از نصب، نگهداری و تعمیرات بسیار اهمیت دارد. این سیستم ها به لکوموتیوران این امکان را می دهد که در صورت بروز حادثه بتواند به مراکز کنترل، دیسپاچینگ و قطارهای در حال حرکت سریعاً خبر داده و اعلام وضعیت اضطراری نماید و همچنین اطلاعات ضروری کنترلی را به اطلاع مراکز کنترلبرساند و این استراتژِی سبب ارتقا ایمنی می گردد.[1]این شبکه به هنگام از سال 1390 آغاز به کار کرد و در حال حاضر تعداد 1309 ناقله مجهز به تجهیزات رادیویی و درحال بهره برداری می باشند.بهره برداری صحیح و قابلیت اطمینان هر مجموعه مستلزم نگهداری و تعمیرات مطابق با استانداردهای مربوطه می باشد تا مانع به وقوع پیوستن سوانح ناگوار و خروج از خط قطار گردد.روشهای مختلف نگهداری و تعمیر که توسط پژوهشگران و متخصصین تعریف شده به سه حوزه تفکیک می شوند:
-3 تعمیرات بر طبق شرایط موجود Condition Base Maintenance
درحال حاضر در دنیا روش نوین سوم مورد استفاده قرار می گیرد که مستلزم استفاده از تجهیزات مدرن و سیستم های نظارتی و کنترلی پیوسته می باشد. ایجاد پایگاه داده جامع و بهره برداری از یک سامانه می تواند در پیشبرد این استراتژی موثر باشد.در راه آهن های پیشرفته دنیا تا آنجا که امکان دارد نقش انسان را در کنترل پارامترهای حیاتی حذف کرده و بیشتر حالت نظارتی به آن می بخشند و در نگهداری سیستم ها نیز تلاش بر بالا بردن ضریب اطمینان - - RCM مورد استفاده قرار می گیرد . همچنین تا آنجا که امکان دارد سیستم ها بطور پیوسته توسط نرم افزارهای تحت وب - Web Base - مورد بررسی قرار می گیرد و در صورت بروز خرابی به سرعت وضعیت به حالت ایمن رفته و علائم هشداردهنده فعال می شوند .
مهم ترین نکته، نحوه مدیریت نگهداری سامانه می باشد که به محض به اتمام رسیدن عمر تجهیزات باید بدون توجه به سالم و یا معیوب بودن قطعات آنها را تعویض نموده تا باعث بروز سانحه نشود.اهمیت نت تا آنجاست که آقای تری وایرمن - مشاور ارشد سیستمهای نت در آمریکا - ، هدف هر سامانه مدیریت مکانیزه نگهداری و تعمیرات را تهیه داده های کیفی برای کمک به تصمیم گیری مناسب عنوان داشته است.[2]در راه آهن ایران به منظور برقراری ارتباط دائمی مراکز کنترل با لکوموتیوران از بستر رادیویی و تجهیزات مرتبط که در ناقله منصوب می باشند استفاده می گردد.
تا سال 1393 نگهداری از تجهیزات یاد شده انجام نمی شد بازدید های دوره ای، کلی و حتی دستورالعملی برای بررسی عملکرد مناسب تجهیزات و پیش بینی خرابی تجهیز وجود نداشت و نیاز به پیاده سازی سامانه ای با پایگاه داده ای قدرتمند احساس می شد.در زمان خرابی تجهیز با توجه به عدم وجود فرآیند اعلام و رفع خرابی، دوره زمانی طولانی بازگشت به سرویس به هیچ عنوان مورد پذیرش نبود. بنابراین نیاز به سامانه ایجاد فرآیند اعلام و رفع خرابی به منظور نظارت دقیق بر عملکرد چرخه تعمیرات وجود داشت.سامانه سنترا در سال 1393 نه تنها به تمامی نیازهای مجموعه پاسخ گفت، در عین حال گزارش های تصمیم سازی را نیز به مدیران ارشد و ناظران و پیمانکاران ارائه داد.
.2 تاریخچه نگهداری و تعمیرات
از سال 1930 تا کنون می توان سیر تحولات و تغییرات در نگهداری و تعمیرات را به سه دوره اساسی تقسیم نمود :
دوره اول:
تحول اولیه در نت در سالهای قبل از جنگ جهانی دوم رخ داده است. در آن ایام صنایع به شکل امروزی مکانیزه نبوده و لذا خرابی ها و توقف ناگهانی ماشین آلات مشکل جدی را برای دست اندرکاران امر تولید ایجاد نمی نمود. به عبارت بهتر، جلوگیری از بروز عیب در ذهن اکثر مدیران و مهندسین مفهوم نداشته و یا حداقل ضرورتی از این نظر احساس نمی گردید. علاوه بر این اکثر ماشین آلات و تجهیزات تولیدی از طرح نسبتا ساده ای برخوردار بوده و این ویژگی، کار با آنها را ساده و تعمیرشان را آسان کرده بود. نتیجه اینکه در آن زمان نیازی به استفاده از نت سیستماتیک احساس نمی گردید و اکثر شرکت ها و واحدهای تولیدی و صنعتی فقط زمانی که دستگاه و یا تجهیزاتی از کار می افتاد، بازبینی و یا تعمیر آن را آغاز می کردند. در واقع سیستم نگهداری و تعمیرات به هنگام از کارافتادگی و یا - Breakdown Maintenance - BM معمول بود.
دوره دوم :
همه چیز در خلال جنگ جهانی دوم بسیار زیاد دستخوش تحول قرار گرفت. فشار های ناشی از زمان جنگ تقاضا برای انواع محصولات را افزایش داده و این درحالی بود که تامین نیروی انسانی صنایع بشدت کاهش پیدا نمود. این موضوع باعث گردید تا مکانیزاسیون افزایش پیدا نماید. تقریبا سال 1950 سال رونق طراحی و ساخت ماشین آلات مکانیزه بوده و این ایام را می توان سرآغاز وابستگی صنایع به تجهیزات مکانیزه و اتوماسیون دانست.با افزایش روزافزون اتوماسیون، مساله شکست و از کارافتادگی ماشین آلات نیز از اهمیت بیشتری برخوردار می گشت. پس از گذشت چندی، روند افزایش خرابی ها به گونه ای گردید که کمیت و کیفیت تولیدات را تحت شعاع قرار داده و اسباب نارضایتی صاحبان صنایع را فراهم نمود.
ادامه این روند ناخوشایند مدیران و کارشناسان را به فکر چاره و راه حلی مناسب برای جلوگیری از روند رو به رشد عیوب نمود . در این رهگذر سیستم نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه یا - Preventive Maintenance - PM به عنوان چاره درد و راه حلی مناسب در کشور امریکا پیشنهاد و به اجرا درآمد.نیاز صنایع بر تولید محصولات با کیفیت بالا و قیمت مناسب جهت افزایش توانایی رقابت در بازار موجب گردید که استفاده از سیستم PM نیز رونق یافته و در این راستا اجرای تعمیرات و تعویض های پیشگیرانه دوره ای بعنوان موثرترین راه حل جهت کاهش خرابی ها مورد استفاده قرار گیرد.
