بخشی از مقاله
چکیده
پیشرفت سریع تکنولوژی و ظهور بسترهای امن ارتباط داده ای، استراتژیهای نبرد را دستخوش تغییرات کرده است بطوریکه در نبردهای نوین علاوه بر مولفه هایی مانند فرماندهی واحد عملیات، سطح بالای هماهنگی، قدرت مانور و انعطافپذیری، تجهیزات و سامانه های مورد استفاده تعیین کننده است. سامانه های اویونیکی یکی از تعیین کننده ترین بخش ها در نبردهای آینده هستند و با پیشرفت روزافزون تکنولوژی باید با استراتژیهای جدید نبرد هماهنگی داشته باشند . لذا در این مقاله روند پیشرفت سیستمهای اویونیکی و الزامات تطابق آن با شبکه C4I و همپنین تأثیر آن بر نبردهای آینده مورد بررسی قرار گرفته است.
کلمات کلیدی: سیستم های اویونیکی؛ نبردهای هوایی؛ فرماندهی و کنترل
.1 مقدمه
کارشناسان سیاسی و نظامی امریکا، پس از شکست در جنگ ویتنام در پی استراتژی جدید و مؤثری برآمدند که ضمن گریز از جنگهای طولانی مدت و فرسایشی، در کوتاهترین زمان ممکن به نتایج مورد نظر خود برسند و کشور مورد تهاجم را متحمل شکست نمایند. در راستای تحقق این استراتژی، فرماندهان عملیاتی امریکا و متحدین، بر مبنای تئوری پنج حلقهای واردن که توسط سرهنگ هوایی جان واردن - مشاور نظامی پنتاگون و شورای امنیت ملی امریکا - مطرح گردیده بود، همواره سعی بر این داشتند که در مراحل اولیه جنگ، مراکز ثقل کشورهای مورد تهاجم را هدف قرار دهند. لذا فرماندهی و کنترل نیروهای مسلح که عهده دار رهبری نیروهای نظامی میباشد، بعنوان بخشی از اولین حلقه تئوری واردن جزء اهداف اولیه در حملات دشمن محسوب میگردد.[1]
همچنین در آخرین گزارش رسمی پنتاگون به کنگره در زمینه راهبری جنگ خلیج فارس نیز آمده است که: "در نخستین حملههای نیروهای متحد، آنتنهای موج کوتاه، پلهای حامل کابلهای مخابراتی، مراکز تلفن، اتاقهای فرمان و شبکههای فیبرنوری مورد هدف قرارگرفته شده است".[2]تجربیات نبردهای گذشته مانند جنگ جهانی دوم و جنگ ویتنام و ورود فناوریهای نو ظهور، رویکرد جدیدی در رهبری جنگها موسوم به "جنگ شبکه مدار" بوجود آورده است که با به کارگیری آن، تفکر و تصمیمگیری، از ارتباطات و شبکهسازی کلیه مجموعههای حاضر در جنگ حاصل می شود. از جمله ویژگیهای جنگ شبکه مدار، عبارت است از توانایی نیروهای پراکنده از نظر جغرافیایی، در تسهیم و توزیع اطلاعات و آگاهی، به گونهای که پاسخگوی اهداف فرماندهی باشند. نمونهای از صحنه نبرد در جنگ شبکه مدار در شکل 1 نشان داده شده است. در این نوع نبرد، برای انهدام موفقیتآمیز یک هدف، تمامی مراحل زیر باید در زمان مشخصی انجام شوند:
1. شناسایی هدف،
-2 تصمیم برای انهدام هدف،
-3 انتقال تصمیم اتخاذ شده به یک سلاح
-4 هدف گیری و پرتاب سلاح.
بروز ایدههای نو علاوه بر سامانههای ارتباطی و شبکهسازی، بر نظریهها، روشهای عملیاتی، تاکتیکها و تفکرهای نظامی تأثیرات قابل توجهی داشته است .[3] لذا در نبردهای آینده عوامل مختلفی تأثیرگذار خواهند بود که مهمترین آنها عبارتند از:
برتری اطلاعاتی و اطمینان از دسترسی فرماندهان به تمامی اطلاعات؛
1.برد و دقت تسلیحات؛
2.قدرت مانور و انعطافپذیری؛
3.تعامل و هماهنگی تمامی نیروها؛سید مصطفی نرگسی، احسان نرگسی ، شیرین شهبازی، سامانه های اویونیکی، C4I و نبردهای هوایی آینده
4.شبکه مداری؛
5.فرماندهی واحد عملیات و سطح بالای هماهنگی؛
6.سنسورها و سلاحهای پیشرفته؛
7.جنگ روانی و جنگ سایبری؛
8. جنگ الکترونیک؛
مفهوم جنگ شبکه مدار با دستیابی به عوامل تأثیرگذار ذکر شده و لزوم فرماندهی یکپارچه صحنه نبرد بر مبنای اطلاعات و تعامل و هماهنگی تمامی نیروها، به ایجاد سامانههای فرماندهی و کنترل C4I منجر شد.در سامانههای C4I هر یک از نیروها اعم از نیروی هوایی، نیروی دریایی، نیروی زمینی و ... نقش کلیدی خواهند داشت و تعامل صحیح این نیروها در کوتاهترین زمان ممکن، تعیین کننده پیروز صحنه نبرد میباشد. اما ایجاد شبکه C4I و ورود هریک از این نیروها به این شبکه، الزاماتی خواهد داشت، بگونهای که تجهیزاتی مورد استفاده در نیروها، باید قابلیت استفاده در شبکه C4I را داشته باشند. سیستمهای اویونیکی نیز از این امر مستثنا نیستند و برای ورود به شبکه واحد و یکپارچه فرماندهی و کنترل، باید ویژگیهای خاصی داشته باشند. لذا در این مقاله نقش سیستمهای اویونیکی در سامانههای C4I و نبردهای آینده بیان گردیده و الزامات ورود این سیستمها به سامانههای C4I بررسی شده است.
.2سامانه فرماندهی و کنترل C2
بنابر تعریف ناتو 1988، فرماندهی و کنترل عبارت است از:"فرماندهی و کنترل اعمال قدرت و جهتهای مناسب تعیین شده بر منابع اختصاص یافته در تحقق یک هدف مشترک است".سامانه فرماندهی، کنترل، ارتباطات، کامپیوتر و اطلاعات نظامی که در اصطلاح به آن C4I گفته میشود، یک سامانه ترکیب شده از چند سامانه کوچکتر است که فرماندهان نظامی را قادر میسازد - در حالیکه از سامانه اطلاعاتی خود حفاظت می کنند - با تحت تأثیر قرار دادن اطلاعات دشمن، تصمیمهای بهتری را اتخاذ کنند.[6]C4I دارای مشتقاتی مختلفی بصورت زیر میباشد:
از مهمترین زیر مجموعههای C4I، معماری C4ISR است که از اضافه شدن کلمات Reconnaissance و Surveillance به معنای شناسایی و مراقبت، با C4I تشکیل شده است.
تدوین معماری C4ISR به زمانی برمیگردد که وزارت دفاع آمریکا بمنظور تضمین تعاملپذیری و کارائی در اجرای ماموریتها، یک چارچوب معماری جامع ارائه داد تا در کلیه بخشهای وزارت دفاع استفاده شود. نسخه اول معماری C4ISR در ژون 1996 و نسخه دوم معماری C4ISR در دسامبر 1997گسترش یافت. این معماری علاوه بر سازمانهای نظامی در بسیاری از سازمانهای غیرنظامی نیز استفاده میشود. بطور کلی بکارگیری C4I در نبرد دارای مزایای زیر است:
1.ارائه نمای دقیق از صحنه نبرد
2.افزایش شتاب عملیاتی و پردازش سریع اطلاعات نظامی
3.نیاز به سطح بالای هماهنگی
4.فرماندهی و کنترل واحد و یکپارچه
5.افزایش توان پاسخگویی به رویداد ها
6.کاهش خطرات، تلفات و حفاظت از نیروهای خودی و تفکیک آن از دشمن
7کاهش هزینه ها
8.افزایش بهره وری تجهیزات و نیروهای خودی
9.تحقق جنگ اطلاعاتی و جنگ شبکه مدار
.10امکان مجازی سازی صحنه نبرد
.11امکان شبیه سازی صحنه نبرد
نمونهای سیستم C4I برای دفاع هوایی در شکل 2 مشاهده میشود.با توجه به شکل 2 ، برای تعامل تمامی نیروها و زیر مجموعههای آنها، در شبکه یکپارچه C4I، نیاز است که تجهیزات قابلیت بکارگیری در شبکه C4I را داشته باشند. در ادامه لازمههای بکارگیری سامانههای اویونیکی در C4I، با مقدمهای بر روند توسعه این تجهیزات بررسی میشود.
.3سیستم های اویونیکی در نبردهای هوایی: گذشته، حال و آینده
