بخشی از مقاله
چکیده:
تمدن نوین اسلامی دوبخش دارد:»بخش ابزاری«که با عنوان »پیشرفت کشور«مطرح می شود. بخش اصلی و حقیقی تمدن که»سبک زندگی«است.اگردر این بخش پیشرفت نداشته باشیم حتی تمامی پیشرفتهای بخش اول نمی تواند تمدن سازی کند و ایران اسلامی را به عنوان الگوی همه جهانیان و قطب تمدن معرفی نماید. یک قطبی که جهان رابه تمدن بعد از ظهور منجی دعوت کند.با توجه به اهمیت و نقش سبک زندگی در تحقق تمدن نوین اسلامی بایداصل مخاطب شناسی،اصل انتخابب،اصل حاکمیت اسلام،اصل تدریج،اصل توجه به مقتضیات زمان و اصل عدم تقلیید،مورد توجه قرار بگیرد.در مقابل تمدن نوین اسلامی وابستگی به غرب و تحت تأثیر آن قرار گرفتن است.شرط اول برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی داشتن سبک زندگی متناسب با اسلام ناب محمدی - ص - و آموزه های آن است.اگر سبک زندگی اصلاحشود انسان به تمدنی که در آن سعادت دنیوی و اخروی و نیز پیشرفت به معنای اسلامی آن در همه ی ابعاد دست خواهد یافت.
مقدمه:
ارتباط مستقیم و عمیقی میان سبک زندگی ، پیشرفت و تحقق تمدن نوین اسلامی وجود دارد.این ارتباط و تأثیر از دید دشمنان اسلام و ایران پنهان نمانده و به جرأت می توان گفت تمامی اقدامات تمدن غرب ، در مقابله با ایران اسلامی ، برای جلوگیری از تحقق تمدن نوین اسلامی بوده است.آن ها همیشه از این که ایران اسلامی الگویی باشد برای جهانیان ، و صادر کننده ی تفکر و تمدن اسلامی باشد واهمه داشتند.
ما معتقدیم تمدن نوین اسلامی وعده ی خداوند است و قطعا محقق خواهد شد واین تمدن زمینه ساز ظهور ولی عصر - عج - می باشد.برای تحقق تمدن اسلامی نیازمند دو مؤلفه هستیم.یکی بخش ابزاری تمدن است که با عنوان پیشرفت کشور در علوم و تکنولوژی شناخته می شود و یک بخش نرم افزاری که بخش اصلی و حقیقی تمدن است.این بخش نرم افزاری ، سبک زندگی است.دراین مقاله پس از تعریف سبک زندگی اسلامی - ایرانی وتمدن نوین اسلامی ، بایسته های سبک زندگی اسلامی ایرانی ،ارتباط و تأثیر سبک زندگی در تحقق تمدن نوین اسلامی را مورد بحث و بررسی قرارمی دهیم.
:1تعاریف و اصطلاحات:
1-1 :معانی گوناگونی برای »سبک زندگی«ارائه شده است.از دیدگاه رهبر معظم انقلاب سبک زندگی یعنی شیوه ی زیستن و رفتار اجتماعی.مقام معظم رهبری سبک زندگی را تابعی از تفسیر زندگی از نگاه آدمی دانسته و هدفی را که انسان در زندگی دنبال میکند مولد سبک زندگی متناسب با آن هدف می دانند. - مقام معظم رهبری،. - 23/7/1391در تعریف دیگری چنین آمده است:» سبک زندگی،روش نوعی زندگی فرد،گروه،یا فرهنگ و نیز روش خاصی از زندگی یک شخص یا یک گروه».« شیوه ی زندگی یا سبک زیستن که منعکس کننده ی گرایشها و ارزشهای یک فرد یا گروه«و نیز در عادات ،نگرشها،سلیقه ها،معیار های اخلاقی ،سطح اقتصادی و...که باهم طرز زندگی کردن فرد یا گروهی را می سازد.
- به نقل از مشکانی سبزواری وهمکاران، - 1392 سبک زندگی ، مجموعه ای از عناصر است که با هم ارتباط داشته و افراد متناسب با هویت و سلایق خویش، آن ها را برگزیده و یک کل متمایز را تشکیل می دهد. سبکی بودن ، برتری دادن های افراد در زندگی ، وجوه فردی و گروهی، حق انتخاب ، قابل تشخیص بودن برای دیگران و انسجام هویتی از ویژگی ها و عناصر شناختی سبک زندگی است . - اله خراسانی ، 1393 ، 55 - سبک زندگی شامل اموری میشود که به زندگی انسان،اعم از بعد فردی و اجتماعی ،مادی ومعنوی مربوط میشود.اموری نظیر بینش ها - نظام اعتقادات - و گرایش ها - نظام اخلاقی - و کنش ها و رفتارها - نظام سیاسی،اقتصادی،فرهنگی،حقوقی،عبادی،تربیتی - .
بنابراین به الگوهای رفتاری آحاد جامعه در حوزه های مختلف زندگی اعم از سیاسی،اقتصادی،فرهنگی و...که برآمده از بینش و گرایش خاصی است،»سبک زندگی« اطلاق میشود.با این حساب مقصود از سبک زندگی دینی واسلامی ،الگوهای رفتاری متدینان ومسلمانان در حوزه های مختلف زندگی می باشد که برآمده از بینش و جهان بینی دینی-اسلامی و نیز مبتنی بر گرایش ها و ارزش های اسلامی می باشد.
مشکانی سبزواری،صولتی،بیانی، .1392ص - 4 سبک زندگی همان شیوهها و الگوهای زندگی روزمره است که الگوهای فردی مطلوب از زندگی و تمام عادات و روشهایی را که فرد یا اعضای یک گروه به آنها خو کرده یا عملاً با آنها سرو کار دارند مانند الگوهای روابط اجتماعی، سرگرمی، مصرف و لباس و... را در بر میگیرد و نگرشها، ارزش ها و جهان بینی فرد و گروهی را که عضو آن است منعکس میکند.
: 2 - 1 تمدن نوین اسلامی : تمدن ، مفهومی است که از ویژگی های کلان زندگی انسان هایی حکایت می کند که نوعی وحدت ارگانیک و اندام واره برای خود قائل هستند و برای رفع نیاز ها و دفع خطرها و ارتقای بهره ها و رسیدن به آرمان های والا ، تلاش های برنامه داری انجام می دهند و برای رسیدن به اهدافشان ، از انواع نعمت ها استفاده می کنند و در واقع چتری است که بر همه ی فعالیت های اجتماعی ، سایه می افکند و از نوعی ثبات برخوردار است.
- مصباح یزدی ، 1396 ، - 7 تمدن اسلامی یعنی آن فضایی که انسان در آن فضا از لحاظ مادی می تواندرشدکند و به غایات مطلوبی که خدای متعال اورا برای آن غایات خلق کرده است برسد،زندگی خوبی داشته باشد،زندگی عزتمندی داشته باشد،انسان عزیز،انسان دارای اراده،دارای ابتکار،دارای سازندگی جهان طبیعت. - مقام معظم رهبری، - 14/06/1392 تمدن نوین اسلامی در مصاف و رقیب تمدن غربی ، پایه ریزی شده است . تمدن نوین اسلامی ، با فطرت انسان ها و اهداف عالی الهی همراه است وما باید به ظرفیت های عظیمی که در آموزه های الهی و اسلام وجود دارد ، عمل کنیم و این وعده ی خداوند است که کل دنیا ، زیر پرچم اسلام قرار خواهد گرفت و طبیعی است که رهبر معظم انقلاب این موضوع را پیگیری می کنند.
- سقای بی ریا ، 1396 ، - 9 تمدن نوین اسلامی ، یعنی باید همه ی نهاد هاو ابزار مختلف را ، مال خود کرده واز همه ی آنها تعریفی طبق قرآن و سنت ارائه داد. - رحیم پور ازغدی ، 1396 ، - 49 تمدن نوین اسلامی ، عبارت است از ظهور و بروز مادی و معنوی پیشرفت های هدفمند ، سیستماتیک و نوظهور امت اسلامی ، با محوریت ایران ، در تمامی عرصه های اجتماعی ، که شکلی معنادار و منضبط به خود گرفته است. - غلامی ، 1396 ، - 67 در واقع تمدن اسلامی ، تحقق وعده خداوند است که می فرماید : » ان الارض یرثها عبادی الصالحون « - آل عمران ، - 139 تمدن نوین اسلامی مقدمه چینی برای ظهور حضرت ولی عصر - عج - است.
-2الزامات تعیین سبک زندگی اسلامی-ایرانی:
از آنجا که اسلام حرکت آگاهانه ومعقولانه واز سراختیار را مطلوب میداند ونه همسوکردن مردم از سر اضطرار یا کشش غرایز یا سوء استفاده از جهالت انسان ها مطابق همین اصول ، در تعیین سبک زندگی بایستی به چند نکته اهمیت داد:
: 2- 1 بایستی تفاوت فکری و شرایط زندگی افراد درنظر گرفته شود.نمیتوان برای همه یک جور نسخه تجویز کرد.افراد ازحیث توانایی تفکر وتحلیل موضوعات شرایط خانوادگی ومحیطی آداب و رسوم فامیلی شرایط جغرافیایی و نیز سلایق و ضایقه ها با یکدیگر متفاوتند.بنا براین بایستی به این تفاوت ها توجه کنیم و الگویی ارائه دهیم که افراد بتوانند آن را اجرا کنند.بنابراین شناخت مخاطب برای ما یک اصل است.
اگر ما اینکار را انجام دهیم وبتوانیم سبک های متعدد را باتوجه به حفظ آن اصول و حریم های شرعی تولید کنیم آن وقت خواهید دید که بسیاری از افراد این الگو را میپذیرند.»لو عرفوا محاسن کلامنا لاتبعونا - .«مهدوی کنی،پایگاه حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری - :2-2در تعیین سبک زندگی باید معیار و شاخصمان اسلام ناب محمدی - ص - باشد.البته منظورمان از سبکاسلامی بازگشت به سبک 1400سال پیش قبائل عرب وزندگی کردن به سبک آنان نیست.اسلامیک سر ی ثابتات دارد ویک سری تغییراتی. یک سری ثابتات »احکام خدایی« است و متغیرات »احکام بشری« است. - رحیم پور ازغدی،92،سایت شورایعالی انقلاب فرهنگی -
2-3 :مبحث سبک زندگی باید به اصل تدریجی بودن توجه کنیم.نباید تصورکرد که میتوان یک شبه سبک زندگی جامعه را اصلاح کرد و برای جامعه الگو وسبک زندگی تعیین کرد.توجه به اصل تدریجی و مرحله ای بودن ضرورت کار فرهنگی رادر مبحث سبک زندگی روشن میسازد.این بحث نیازمند کار فرهنگی کردن است.
2-4 :بایدتوجه داشت که بحثی که رهبر معظم انقلاب درمورد سبک زندگی بیان فرمودند تبدیل به یونیفورمازیسیون - یکسان سازی ها - نشود. زیرا اصلا یک نوع دلزدگی ایجاد خواهد کردکه همه باید یک جور بخورند ویک جور بخوابند بحث از سبک زندگی بحث از ترجیح و انتخاب است.باید کاری کرد که مردم ترجیحاتشان شرعی باشد نه اینکه دقیقا همانطور که ما میگوییم عمل کنند. - مهدوی کنی پایگاه دفترحفظ ونشرآثارمقام معظم رهبری - .
:« 2-5 برای ساختن این بخش ازتمدن نوین اسلامی - سبک زندگی - به شدت باید از تقلید پرهیز کنیم.تقلید ازآن کسانی که سعی دارندروشهای زندگی وسبک وسلوک زندگی را به ملتها تحمیل کنند. - «مقام معظم رهبری،». - 23/7/1391ملت ایران در بینش نظام سیاسی ای که امام بزرگوار در این کشور برقرار کرد،نیازی ندارد که روشهای زندگی خود را از دیگران تقلید کند ویاد بگیرد.زیرا دارای فرهنگ غنی و عمیقی است.اسلام را دارد آموزش های قرآنی را دارد،دستورات الهی را دارد،سنتهای اصیل ملی و بومی خود را دارد ومی تواند یک زندگی شیرین ، زیبا ،باشکوه ،مرفه وهمراه با عزت را برای خود ترتیب دهد. - مقام معظم رهبری،». - 14/3/1376آنچه که انسان جا دارد آنرا فرابگیرد و اگر لازم بود از آن تقلید کند عبارت است از طریق ه است از طریق هدایت.
:2- 6 حاکمیت قرآن در زندگی: به فرموده رهبر معظم انقلاب اگر درجوامع بشری قرآن حاکم باشد،هم سعادت دنیا هست وهم علو معنوی هست.راه سعادت را،راه امنیت را،راه امنیت روانی را قران به روی ما باز می کند.راه زندگی درست را و سبک زندگی سعادت آمیز را قرآن به روی ما باز می کند.
-3رابطه ی سبک زندگی و تمدن نوین اسلامی:
اگر ما پیشرفت همه جانبه را به معنای تمدن سازی نوین اسلامی بگیریم بالاخره یک مصداق عینی و خارجی برای پیشرفت با مفهوم اسلامی وجود دارد.اینجور بگوییم که هدف ملت ایران و هدف انقلاب اسلامی ایجاد یک تمدن نوین اسلامی است.این تمدن نوین دو بخش دارد:یک بخش ،بخش ابزاری است.یک بخش دیگر بخش متنی و اصلی و اساسی است.به هر دوبخش باید رسید.بخش ابزاری عبارت است از همین ارزشهایی که ما امروز به عنوان پیشرفت کشور مطرح می کنیم:علم،اختراع،صنعت،سیاست،اقتصاد،اقتدار سیاسی ونظامی،اعتبار بین المللی،تبلیغ و ابزارهای تبلیغ،این ها همه بخش ابزاری تمدن است.وسیله است.اما در بخش حقیقی آن چیزهایی است که متن زندگی ما را تشکیل می دهد که همان سبک زندگی است.
این بخش حقیقی و اصلی تمدن است.مثل مسأله ی خانواده،سبک ازدواج،نوع مسکن،نوع لباس،الگوی مصرف،نوع خوراک،نوع آشپزی،تفریحات،مسأله ی خط،مسأله ی زبان،مسأله ی کسب و کار رفتار ما در محل کار،رفتار ما در مدرسه،رفتار ما در فعالیت سیاسی و....این ها بخش های اصلی تمدن است که متن زندگی انسان است در انقلاب.برعکس بخش اول که پیشرفت های خوبی داریم اما در این بخش پیشرفت ما چشمگیر نیست.
خب باید آسیب شناسی کنیم. - «مقام معظم رهبری، - 23/7/1391اگر ما در این بخشی که متن زندگی است پیشرفت نکنیم همه ی پیشرفتهایی که در بخش اول کردیم نمیتواند مارا رستگار کند.اصل قضیه این است که ما بتوانیم متن زندگی را،این بخش اصلی تمدن را اصلاح کنیم. - مقام معظم رهبری، - 23/07/1391 به عبارت دیگر»نهایی ترین و اساسی ترین هدف سبکزندگی اسلامی،ساخت تمدن اسلامی است.».«تمدن آیینه ی تمام نما وبرآیند سبک زندگی است.اصولا هدف از سبک زندگی دینی واسلامی،تربیت انسان و جامعه ی نمونه و طیبه است.
