بخشی از مقاله
چکیده :
شناسایی ویژگی ها وخصوصیات شهروندخوب وسازماندهی عناصر و مولفه های نظام آموزشی برای پرورش ورشدچنین شهروندانی ، یکی از عمده ترین اهداف نظام آموزشی کشورهای مختلف از جمله ایران را تشکیل می دهد.برای علمای تربیت روشن است که مدرسه یک نهاد اجتماعی است که در رشد اجتماعی فرد بسیار موثر است . مدرسه از مهمترین مکان هایی است که به واسطه آن دانش آموزان از طریق برنامه درسی با انواع دانش علمی ، اجتماعی ،تاریخی ،اقتصادی و مهارتها ونگرش های مختلفی همچون احترام ، صداقت ، سعه صدر ،وطن ×پرستی و غیره آشنا شوند - فتحی واجارگاه ،واحد چوکنده ،. - 1385
در چارچوب نظری این مقاله از نظریه های ارسطو ، شاگارسکی ،کروکلیر و مهرمحمدی استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق اسناد ومدارک کتابخانه ای است که برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از روش توصیفی-تحلیلی بهره گیری شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که رویکردهای آموزشی در تربیت شهروندی در ×این سیر تاریخی دستخوش چه تغییراتی شده است وچه تاثیری در آموزش تربیت شهروندی گذاشته است.
کلید واژه: تربیت شهروند، رویکرد - آموزش شهروندی - ، مدرسه دارالفنون
مقدمه و بیان مسأله :
آموزش فعالیتی است که در خدمت پرورش وکارآموزی قرار دارد.آموزش ابزار پرورش وکار آموزی است. براون و اتکینس 1991 - ،ص - 2 آموزش را به عنوان"فراهم آوردن فرصتهایی برای اینکه دانش آموزان یادبگیرند تعریف کرده اند."معمولا فعالیتهایی را که معلم ،به قصد آسان کردن یادگیری در یادگیرندگان به تنهایی یا به کمک مواد آموزشی، انجام می دهد آموزش می نامند، چه این معلم در دبستان چه در دبیرستان و چه در دانشگاه یا در یک دوره کوتاه کارآموزی به آموزش مشغول باشد.پس بنا به تعریف ، آموزش به فعالیت هایی گفته می شود که با هدف آسان ساختن یادگیری از سوی آموزگار یا معلم طرح ریزی می شود وبین آموزگار ویک یا چند ×یادگیرنده به صورت کنش متقابل جریان می یابد. - سیف.علی اکبر،روانشناسی پرورشی .ص - 30
از سوی دیگر مفهوم تربیت که ارتباط تنگاتنگی با آموزش دارد ، در لغت به معنی نشو و نما دادن، زیاد کردن، بر کشیدن و و مرغوب و قیمتی ساختن است. در معنی اخیر، تربیت از حد افراط و تفریط بیرون آوردن و به حد اعتدال سوق دادن است. با توجه به معنی بالا به به ذکر تعریفی از تربیت می پردازیم که اختلاف نظر بین علما در محتوای این تعریف کم می باشد. حداقل اینکه بین صاحب نظران تربیت در ایران بر سر این تعریف که جهت . گیری مذهبی نیز دارد اتفاق قول وجود دارد تربیت عبارت است از اداره و هدایت جریان ارتقایی و رشد بشر به منظور جهت دادنش به سوی کمال بی نهایت.
در این تعریف منظور از اداره سرپرستی کردن، کارگردانی نمودن، مراقب و ناظر بودن، خرجی دادن، تدارک رسانی و … می باشد.منظور از هدایت، راهنمایی نمودن، جهت را نشان دادن، جهت خیر و شر را بیان کردن می باشد.پیامبران هادی هستند و خداوند متعال هدایت گر، نقش مربی مانند تابلوی راهنمایی است - معنی ومفهوم تربیت از دیدگاه دکتر هوشیار - . ×تربیت، دارای هشت زمینه است. به عبارت دیگر، هشت نوع تربیت داریم : تربیت دینی، تربیت اخلاقی، تربیت عرفانی، تربیت اجتماعی، تربیت جنسی، تربیت عاطفی، تربیت عقلانی و تربیت بدنی. مقصود ما از تربیت معنوی، تربیت جامعی است که در برگیرنده تربیت دینی، اخلاقی و عرفانی است.
نهاد آموزش و پرورش یک کشور نقش اساسی در تربیت شهروندان آن جامعه و آموزش وتوسعه حقوق انسانی دارد.اگر چه شکل گیری ورشد شخصیت افراد یک جامعه الزاما وابسته به تعلیم و تربیت نیست لکن بایداذعان داشت،بخش اعظمی از رشد فردی و اجتماعی افراد توسط نهاد رسمی آموزش و پرورش صورت می گیرد. در واقع تعلیم و تربیت از طریق نهادهای رسمی یکی از مهمترین و هدفمندترین بخش تربیت آدمی است که اثرات آن رابه گونه ای همه جانبه می توان در زندگی انسان ها و در ابعاد مختلف ، فکری، اجتماعی، مذهبی،هنری و اخلاقی آنان مورد مشاهده ، بحث و بررسی قرار داد. از سویی دیگر ،پویایی و نشاط یک جامعه به مشارکت فعالانه نسل جوان آن در امور مختلف جامعه منوط است ، نسلی که آگاهانه و با شخصیتی توسعه یافته بتواند در جامعه اش مشارکت همه جانبه داشته و نقش شهروندی خود را به خوبی ایفا نموده و در برخورد با مسائل و مشکلات منطقی بیندیشدو عاقلانه در جهت حل آنها تصمیم گیری نماید، بنابراین تربیت و آموزش شهروندی عبارت از دانش و آگاهی فراگیران نسبت به حقوق شهروندی و انسان ، کسب مهارتهای لازم و ارزش هایی که برای زندگی در یک جامعه تعیین و با اهمیت و ضروری فرض شده است و هم چنین درک پیچیدگیهایی که در سطوح ملی ، محلی منطقه ای و جهانی وجود دارد. این آموزش ها در وهله اول از طریق حضور طولانی مدت در مدرسه و به عهده نظام آموزش و پرورش رسمی و پس از نظام های غیر رسمی آموزش است - تربیت شهروندی و جایگاه نظام آموزش و پرورش ،پرشین بلاگ -
آموزش شهروندی از ارکان اساسی زندگی اجتماعی و فرهنگی انسان در جامعه امروز است، بر این اساس این ×مولفه از مباحث اساسی جامعه شهری در هر دوره تاریخی از زندگی انسان می باشد. تربیت شهروندی موضوعی است که از قرن ها پیش مورد توجه متفکران و اندیشمندان بوده است ، به گونه ای که پیشینه توجه به این موضوع را می توان آرای بسیاری از فلاسفه مشاهده کرد . ارسطو در کتاب "سیاست"لابه لای گزاره هایی که به کار برده است ،نسبت بین جامعه و شهروند ،مشارکت ،حقوق ،وظایف و مسیولیت های شهروندی ،دموکراسی و شهروندی را شرح می دهد و نتیجه می گیرد که رابطه دولت و شهرونددوسویه است و رابطه متقابلی بین انسان خوب و شهروند خوب وجود دارد - گوتک، - 1380
- به نقل از شره جیبی ،موسی پیری ، اسدیان - درخصوص تربیت شهروندی صاحب نظران ابعاد مختلفی را بر آن متصور شدند. توماس اس دی - - 2004 مشارکت، تعاون، همکاری و دانایی محوری؛ می هویی لیو - - 2001آراستگی شخصی، دانش محوریملّی و جهانی، سخت کوشی، وطن دوستی، تبعیت از قانون، نوع دوستی، مشارکت؛ فالکس - 2000 - مسئولیت پذیری، بسط ارتباطات انسانی، کل نگری، احترام به اصول اخلاقی ، سامرز - - 2002 تفکّر انتقادی،توجّه به نفع عمومی، مشارکت در زمینه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، درک نیازها و نگرشهای دیگران، رفتارمتعهّدانه و... را مدنظر قرار میدهند. مهر محمدی - 1377 - نیز در تبیینی جامع، اندیشه ورزی و ژرف اندیشی ، سعه صدر ،اندیشه های مختلف قانون گرایی ،احساس خودارزشمندی ، عزت و اعتماد به نفس تمایل به رقابت سازنده ، تمایل به تفکر خلاق و واگرا در حل مسائل مربوط به محیط پیرامون ،توانایی و جرات در ابراز اندیشه را از جمله ویژگی هایی می داند که مفهوم ×شهروندی برآن مبتنی است . - فصلنامه پاییز - 1395
