بخشی از مقاله
چکیده
از نظر مکتب آسمانی ما، زنان در مقایسه با مردان دارای موقعیتی یکسان و گاه برتر و عالی تر هستند، در نهج البلاغه که کامل ترین برنامه زندگی انسانها بعد از قرآن است و حاوی سخنان گهر بار امام علی - ع - بزرگترین مربی و مفسر قرآن می باشد زنان عباراتی چون، شه، ناقص العقل، ناقص الایمان و..... توصیف شده اند. و باید گفت تناقص آراء شارحان نهج البلاغه مانع از کسب صحیح سخنان امام می باشد چرا که این شارحان گاه با زبان فلسفه و گاه با زبان تاریخ و با روان شناسی درصدد توجیه عبارات نهج البلاغه برآمده اند و با هر کلام زن مسلمان را در این میان متحیرتر کرده اند. در این مقاله با عنوان »سیمای زن در نهج البلاغه« برآنیم تا با عرضه کردن سخنان امام علی - ع - بر کلام الهی و تفسیر و شرح به وسیله دیگر سخنان امام یعنی تفسیر نهج البلاغه با نهج البلاغه به تصویر واقعی چهره زن از دیدگاه آن امام همام که همسرش زهرای مرضیه - س - و یا دخترش زینب کبری - س - که گوی سبقت را در زمینه های عالی انسانی از تمام مردان تاریخ به استثنای رسول خدا و ائمه ی معصومین ربوده است پرداخته و نظر امام علی - ع - را که بارها حضرت زهرا - س - را به عنوان یک زن تا سر حد پرستش مدح کرده است، در مورد زنان جویا شویم. با توکل به خدا و توسل به روح پرفتوح آن امام بزرگوار
کلید واژگان: زن، نهج البلاغه، امام علی - ع - ، دین اسلام
مقدمه
کّاَنّهُنَزنکیست؟» الیاقُوتُالّمﱠرجّانُ« گویا آن زنان یاقوت و مرجانند - الرحمن - 58/ این کیست که گاهی در جهل قدیم قربانی رود نیل به جهت پر آبی است و گاه به علم جدید به نام آزادی قربانی شهوات سیاسی، تجاری و جنسی می شود؟ این کیست که زمانی در چنین پای او را در قالب آهنین می نهادند تا وجود عاری از نقصش را علیل نمایند و زمانی در عصر کامپیوتر پای اورا از مدرسه و دانشگاه می برند تا اراده آهنین او را در انتخاب حجاب و پوشش محکوم نمایند؟1این کیست که از جاهلیت گذشته تا در تمدن امروز به گونه های مختلف زنده به گور گردد؟ این کیست که ریسمان هستی آدمی به او وابسته است ولی هستی! این کیست که بار حمل مشقت ولادت و تدبیر و تربیت انسان را بر دوش دارد و در فرهنگ متمدن ترین ملل نام انسان ندارد.2
این کیست که خداوند سبحان او را به همسایگی برگزیده، به ابراهیم خلیل - ع - فرمان بنای خانه اش را در کنار او می دهد3او چه کسی جز زن می تواند باشد که پیامبر - ص - فرمود:» بهترین فرزندان شما دخترانند«فّبِاّیِبِکُما»اِلارﱠتُکّذُبانِ« - الرحمن - 59/ پس به کدامین نعمت های پروردگارتان تکذیب می ورزید؟این زن کیست، موجودی آزاد و مختار، دارای آگاهی که خداوند او را آفرید تا نیمی از رسالت انسانیت را بدوش گیرد و از نظر هویت حقیقی هیچ تفاوتی با مرد ندارد و اگر تفاوتی در کار باشد به طبیعت ثانویه آنها برمی گردد و آن سلطه ستیزی و برتری جویی و علاقه به مالکیت مطلق که در مردها بروز می کند معلول هویت انسانی مرد نیست بلکه مربوط به علل ثانوی است که قابل رفع می باشد.بطور قطع می توان گفت اساسی ترین عامل بروز ناهماهنگی بین زن و مرد بی اهمیت تلقی کردن رابطه حیاتی این دو صنف است که با تعلیم و تربیت صحیح می توان این برداشت پیش ساخته را منتفی کرد.
شاید بعضی افراد فکر کنند چون خداوند اطاعت زن از مرد را واجب نموده همین امر نشان دهنده ی ، وابستگی زن به مرد است، در حالی که چنین نیست. و اطاعت زن از مرد درست است و این دو مورد هر یک به یک مورد باز می گردد و آن حفظ کیان خانواده و حراست از این اجتماع مقدس است، می باشد و گر نه مرد هرگز نمی تواند کوچکترین دستوری به همسر خود بدهد و اطاعت بی چون و چرای زن از مرد یاوه ای بیش نیست، چرا که در قرآن کریم واژه اطاعت حدود 76 بار در مفاهیم مختلف تکرار شده و در سراسر این آیات تنها اطاعت از خدا و پیامبر - ص - و ائمه به چشم می خورد و این معنی را می رساند که زن و مرد در عالم هستی مطیع یک قوه، قاهر و آفریننده ی و نافذ الامر می باشد و تنها اطاعت و فرمانبرداری زیبنده ی مقام متعالی خداوند ذوالجلال است.
بیان مسأله
با توجه به مطالب مذکور در پی یافتن سوالات زیر به بررسی و مطالعه چهره واقعی زن در نهج البلاغه می پردازیم:
-تفاوت زن و مرد چیست؟
-آیا هویت حقیقی زن و مرد متفاوت است یا این تفاوت مربوط به طبیعت ثانوی آنان است؟
-آیا وجود زن به مرد وابسته است؟
-مفهوم نقص در کلام امام علی - ع - چیست؟
آیا- واقعاٌ زنان ناقص العقل، ناقص الایمان و....هستند یا اینها توجیهات و تفسیرات شارحان است؟
هدف تحقیق
هدف تحقیق یافتن پاسخ سوالات فوق و معرفی چهره ی واقعی زن از دیدگاه امام علی - ع - در نهج البلاغه در حد توان می باشد.
اهمیت موضوع
از آنجا که هر کدام از شارحان نهج البلاغه با دیدگاه و نقطه نظرات خاصی سخنان امام علی - ع - را تفسیر و شرح نموده اند لذا هر کدام چهره زن را به گونه ای تصویر کرده اند که زن مسلمان را در شناخت خویشتن و یافتن جایگاه واقعی خویش در کلام علی - ع - سرگردان نموده اند پس ما به دنبال این هستیم تا با استناد به اسناد و مدارک موثق در عرضه کردن سخنان امام علی - ع - و به کلام علی - ع - در حد توان پرده از این راز برداشته و چهره واقعی زن را از دیدگاه امام علی - ع - بررسی نموده اند و نظر او را که فاطمه - س - را به عنوان یک زن آنچنان مدح می کند، درباره زنان جویا شویم.
تفاوت های زن ومرد
الف - از لحاظ جسمی: مردها به طور متوسط درشت اندام تر از زنان هستند، مرد بلند قدتر و زن کوتاه تر ، مرد خشن تر و زن ظریف تر، صدای مرد کلفت تر و خشن تر و صدای زن نازکتر و لطیف تر، رشد بدنی زن سریعتر و رشد بدنی مرد بطئی تر، ضربان قلب زن از ضربان قلب مرد سریع تر است.
ب - از لحاظ روانی : میل مرد به شکار و ورزش و کارهای پر حرکت و جنبش بیش از زن است. احساسات مرد مبارزانه و جنگجویانه و احساسات زن صلح جویانه است مرد متجاوز و غوغاگر و زن آرامتر، مردان در کیفیت خود کشی نیز از زنان خشن تر هستند، مردان به تفنگ، پرتاب کردن خود از ساختمان های مرتفع متوسل می شوند و زنان به قرص خواب آور و امثال اینها زن از مرد محتاط تر، مذهبی تر، پرحرف تر، ترسوتر، تشریفاتی تر هستند.
ج - از نظر احساسات به یکدیگر: مرد بنده شهوت خویش است و زن در بند محبت، مرد زنی را دوست می دارد که او را پسندیده و انتخاب کرده باشد و زن مردی را دوست می دارد که ارزش او را درک کرده باشد و دوستی خود را قبلاٌ اعلام کرده باشد، مرد می خواهد شخص زن را تصاحب کند و زن می خواهد دل مرد را مسخر کند مرد می خواهد زن را بگیرد و زن می خواهد او را بگیرند. - مطهری ، - 162 : 1353
چنانکه ملاحظه می شود تفاوت های ذکر شده به هیچ عنوان نشان دهنده، برتری زن بر مرد یا مرد بر زن نیست بلکه نشان می دهد که قانون خلقت از این تفاوتها منظور دیگری داشته و آن این است که پیوند خانوادگی زن و مرد را محکم تر کند از دیدگاه بزرگترین مکتب آسمانی - اسلام - زن در مقایسه با مرددارای موقعیتی است کاملاٌ مساوی و گاهی بالاتر و برجسته تر.دستگاه آفرینش زن و مرد را مکمل یکدیگر آفریده است، در عین آنکه هر دو مستقل و به سوی هدف مشخصی در حرکت هستند ولی یکی بدون دیگری قادر به انجام وظایف خود نیست. زن و مرد هر دو انسان اند و انسان موجودی برتر از سایر انواع خود می باشد و زن و مرد هر دو مشمول آیه ی وﱠ»لّقّد کّرّمِنا بّنیِآدﱠمَوّ ّحﱠمَلنا هُم فِیِالبَِروﱠالبﱠحرِوّرَزﱠقناهُم مِنَطّیِباتِوﱠفّضَعّلّیلناهُمّنکثّیِرخّلّقّنامﱢ تّفضیِلاٌ« - اسراء - 70/ فرزندان آدم را اعم از زن و مرد تکریم نمودیمو خشکی و دریا را مسخر آنان قرار دادیم و به آنها از طیبات پاکی ها روزی دادیم.
