بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مسایلی که امروزه دغدغه جوامع و مردم دنیا شده است آموزش شیوه ی صحیح زندگی در ابعاد مختلف به نوجوانان و جوانان می باشد از این روی اکثر مردم به دنبال الگویی کامل و بی نقص هستند. باتوجه به این موضوع و اینکه قرآن و نهج البلاغه بعنوان بهترین کتب اسلامی می باشند می توان از آنها بعنوان یک الگو و منشور اخلاقی کامل استفاده کرد. موضوع بسیار مهم شیوه ی تربیتی در نامه31 نهج البلاغه آمده است که حضرت علی - ع - آنرا به فرزند خود می نویسند. در این پژوهش که از شیوه ی گردآوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای استفاده شده ، سعی بر آن است که با توجه به متن نامه و محتوای آن توصیه های امام علی - ع - به نسل جوان را یادآوری نمود. در این پژوهش چنین نتیجه ای حاصل شد که توصیه های امام علی - ع - در این خطبه می تواند یک الگوی خوب و مناسب برای جوانان باشد.
1-1مقدمه
تعلیم وتربیت، به هرنحو ممکن بایدهدف اعلای زندگی را برای انسان های موردتعلیم وتربیت قابل فهم وپذیرش سازد.انسانی که بدون هدف اعلی دردنیا زندگی می کند، همه موجودیت خودرا می بازدوارزش قابل طرحی برای او وجودنخواهدداشت.برای انسانهای مورد تعلیم وتربیت، سالهای نخست زندگی اهمیت بسزایی دارد، زیرادراین سالیان، آنهاهنوز به استقلال احساس وفکرازپدران ومادران نرسیده اند - جعفری، - 1390
درواقع تعلیم وتربیت بحث ساختن افراد انسانهاست. یک مکتب که دارای هدف های مشخص است ومقررات همه جانبه ای دارد وبه اصطلاح سیستم حقوقی وسیستم اقتصادی وسیستم سیاسی دارد، نمی تواندیک سیستم خاص آموزشی نداشته باشد:یعنی مکتبی که می خواهددر مردم طرح های خاص اخلاقی، اقتصادی وسیاسی را پیاده کند بالا خره اینها را برای انسان می خواهد اعم از اینکه هدف فرد باشد یاجامعه - مطهری، - 1389
امروز یکی از دشوارترین مسایل، تعلیم وتربیت است که افکار اندیشمندان و ناصحان جامعه را به خود مشغول ساخته است. فرزندان عاصی طغیان گر و بی تعهد، امان همه را بریده و حلاوت وشیرینی زندگی را ازبین برده و میبرند واین موضوع، عقلا وخردمندان جامعه را به وحشت انداخته وآنان به دنبال راهکارهایی برای مهار این طغیان، سرکشی وعصیان گری نسل نوپا می باشند.بهترین اصول تربیتی برای سوق این نسل، همان وصایای زنده وهمیشه جاوید امیرالمومنان - ع - در نامه31 نهج البلاغه است که به منشورتربیتی شهرت یافته و دارای مطالب بسیارارزنده وکاربردی برای همه وبخصوص نسل جوان امروز جامعه ی ماست - کریمی جهرمی،. - 1384 دراین مقاله سعی شده است برخی فرازهای این نامه که حضرت برای فرزندخودوبلکه برای تمامی فرزندان این امت به یادگارگذاشته اند،بیان شود.
2-1بیان مسئله
تربیت به معنای رشد وافزونی وکمال، هدف همه ی مکتبهای تربیتی است.این هدف باشیوه ی ویژه ی هرمکتب، سزاواراست که درنخستین روزهای آمادگی انسان، انجام پذیرد.امیرالمومنین دربازگشت ازجنگ صفین، حاصل تجربیات خودرا ازطبیعت، تاریخ، اجتماع وفطرت،به عنوان منشورتربیت خطاب به فرزندعزیزوارجمندش،حسن،سبط رسول خدا - ص - ، می نویسد.امام حسن - ع - درآن روزگارجوانی کامل ورشیدبودوسالهاازتربیت والای رسول خدا - ص - ، علی مرتضی - ع - وفاطمه زهرا - ص - برخوردارشده بود،پایه ی حوادث وپیشامدهای سخت ومهم،به مراحل رشدگام نهاده بود.لیکن ددراین منشورتربیت، واسطه ایست شایسته،برای رسانیدن پیام تاریخ به بشریت، درهمه ی عصرها وتمام نسل ها، به ویژه نوجوانهاوجوانان - جعفری،. - 1379
موضوع تعلیم وتربیت انسان است وطراحی نظام صحیح وجامعی برای تعلیم وتربیت انسان تنها ازناحیه ی وحی ممکن خواهدبود.قرآن کتاب انسان سازی وعلی - ع - ترجمان ومبین قرآن است - زهادت،. - 1390 وقتی بشرجدید متوجه شد که درتفسیرانسان ازنظرتعلیم وتربیت،بین دودروغ بزرگ لیبرالیسم وکمونیسم سر گردان است ومتوجه شددرتفسیری که اینان ازانسان کردندچگونه انسان ازتمام ابعاداصیل خود غافل شده وبا خود پوچ شده ای روبه رواست وفهمید که پروردگارعالم بشررادرتعلیم وتربیت تنها نگذارده تاهرروز خودرابدست نظریه ای جدیدبدهد ودرآخرهمه چیزخودرابربادرفته ببیند اینجاست که دست به دامن پیامبران و اولیاء معصوم می زند تاازاین خطر بزرگ یعنی ازدست دادن خویشستن خویش نجات یابد - طاهرزاده،. - 1391
مباحث تربیتی یکی ازبنیادی ترین مباحث علوم انسانی ویکی ازارزنده ترین مباحث اجتماعی،سیاسی است.که بابسیاری ازمباحث دیگررشته های علوم ضروری،ارتباط تنگاتنگ دارد. وبدیهی است که سعادت فرد وجامعه،تکامل وترقی انسانها وخانواده ها،پیشرفت یاعقب ماندگی جوامع بشری، سلامت جسم وجان بشریت تشنه ی آزادی، همه وهمه به»مباحث تربیتی«و»مسئله ی تربیت« مربوط می شود.اگرانسانهامباحث تربیتی رابه خوبی بشناسند، وهدفداری آن رابدانند، وباروش های صحیح تربیت آشنایی پیداکنند، وسپس خودرا وخانواده ی خودراوجامعه ی خودراتربیت کنند، همواره به سوی تکامل وترقی واستقلال درحرکتند - دشتی،. - 1385
تربیت ازابتدایی ترین واساسی ترین نیازهای زندگی بشراست.نه تنها تربیت لازمه ی جدایی ناپذیرزندگی است،بلکه انسان تنهادرپرتوتربیت صحیح می تواندموجودی هدفمندواندیشه ورزبوده، به اهداف وآرمان های خوددست یازیده وقله رفیع سعادت رافتح کند؛ انسان مسلمان برای پیمودن راه سعادت وبندگی، نیازمندالگوهای مطمئن درعمل است.تنها معصومین - ع - هستندکه ازگوهرعصمت ومصونیت برخوردار وازخطاواشتباه به دورند؛آنان بهترین ومطمئن ترین الگوهای تربیتی اند وارائه دیدگاههایشان ضرورتی انکارناپذیر برای پویندگان عرصه ی تعلیم وتربیت است.دراین مییان الگوی تربیتی امام علی - ع - جایگاه ویژه ای دارد - اسحاقی،. - 1378
نامه 31 نهج البلاغه مجموعه ای ازسفارشات، توصیه ها، موعظه ها، رهنمودها، آموزه ها، یا ره توشه های امیرالمومنین - ع - به امام حسن مجتبی - ع - است.نامه ای که حضرت مولا هنگام بازگشت از جنگ صفین دریکی ازمنازل بین راه نوشته اندوطی آن همه آنچه را که یک انسان برای زندگی دراین جهان به آن نیازدارد،مورد توجه قرارداده اند - هاشمی،. - 1390 مسئله ی تعلیم وتربیت یکی از اساسی ترین بلکه اصلی ترین کارانسان در زندگی است؛به این معنا که انسان بنابه آن هدفی که دراین دنیا دنبال می کند وآن پیمودن مسیر کمال ومتعالی شدن است، همواره در پی آموختن این نکته است که بابه کاربستن ودنبال کردن چه مولفه هایی درزندگی می توانداین مسیررابیابدوبا پشت سرگذاشتن موانع به هدف خوددرزندگی برسد.امام علی - ع - پدر مهربان امت،بهترین راهنمای این مسیراست.
3-1اهمیت وضرورت
مقوله تربیت از ابتداییترین و اساسیترین نیازهای زندگی بشریاست و نه تنها تربیت لازمه جدایی ناپذیر زندگی که متن آن بوده وبلکه زندگی ، از گهواره تا گورش جلوهای از آن است . انسان تنهادر پرتو تربیت صحیح است که بهعنوان موجودی هدفمند و اندیشه ورزبه اهداف وآرمانهای خود دستیازیده و قله رفیع سعادت مطلوبخویش را فتح مینماید ; از این رهگذر برای انسان مسلمان تربیتاسلامی ضرورتی مضاعف دارد زیرا انسانی که گردنبند مروارید دانهدین و بندگی خالق متعال رابر گردن آویخته جز در پرتو تربیتصحیح اسلامی به مدال افتخار عبودیت و تسلیم نائل نمی آید ، ازسویی دیگر چنین انسان مسلمانی برای پیمودن راه سعادت و بندگیاحتیاج به الگوهای مطمئن عملی دارد تا با نصبالعین قراردادندیدگاههاو سیره عملی آنان ، هم راه صحیح بندگی و سعادت رابپیماید و هم در این وادی سریعتر گام نهد و سریعتر به مقصدنایل آید ،
از این رو معصومین - علیهم السلام - که از گوهر عصمتو مصونیت از خطا و اشتباه برخوردارند . بهترین و مطمئنترینالگوهای تربیتی بوده و ارائه دیدگاههاو کشف و عرضه سیره تربیتیآنان یک ضرورت انکارناپذیر برای پویندگان عرصه تعلیم و تربیتاسلامی است و در این میان ، ارائه دیدگاههاو سیره تربیتی امامعلی - ع - که خود »اب الائمه« و سرسلسله جانشینان بهحق نبویو سرآغاز تجلیگاه امامت معصومین - علیهم السلام - و نخستینتشکیل دهنده حکومت اسلامی علوی است . بر ضرورت این کار میافزاید - همت بناری،. - 1387 تعلیم وتربیت امروزه ماننددیگرشئون انسانی ازتوجه فراوانی برخورداراست،این توجه فراوان،نتایج درخشانی رامطابق صرف کردن انرژی های مادی ومغزی کلان دربرنداشته است - علامه جعفری،. - 1390
به مصداق»تعرف الاشیاء باضدادها«اهمیت اصول تربیتی واخلاقی نهج البلاغه وارزشهای آن هنگامی به خوبی مشخص می شودکه باسایرمکتبهاومبانی تربیتی دیگرادیان سنجیده شودودراین مقایسه به انصاف درباره ی آن داوری گردد - رمزجو،. - 1369 تعلیم وتربیت در طول تاریخ بشر،بیش ازهرفعالیت اجتماعی دیگراهمیت داشته است.دربیان اهمیت تعلیم وتربیت کافی است گفته شودکه تحقق گوهرآدمی منوط بدان بوده، وفعلیت هایی که تحت عنموان آموزش وپرورش درموردانسان اعمال می شود،شرط لازم رشد وتکامل است - اصلی پور،. - 1377 درنامه31 نهج البلاغه که وصیتی است به تمام فرزندان امت،اصول وشاخصه های کاربردی تربیتی گفته شده.درجهان امروز که بدلیل موردغفلت قرارگرفتن اصل انسانیت ووجود آدمی وهدف زندگی او،مبانی ونظریه های تربیتی ارئه شده دارای نواقص وکوتاه بینی های زیادی است،توصیه های انسانی کامل، که ناظربرمسیرپیش روی انسان هاست،همانندگنجی می ماندکه دردسترس تمام فرزندان وپدران وومادران امت قرارگرفته.
4-1اهداف تحقیق
1-4-1هدف کلی:بررسی تعلیم وتربیت ازمنظر امیرالمونین در نامه 31 نهج البلاغه
2-4-1اهداف جزئی:
