بخشی از مقاله
چکیده
امروزه بین المللی شدن شرکت ها با رقابت بالایی که در بازارها وجود دارد، نیازمند برخورداری از برخی شاخص ها است، علی رغم این تا کنون یک مطالعه توسعه یافته در این زمینه بویژه در ایران انجام نشده است. بر همین اساس مطالعه حاضر با هدف تعیین شاخصهای مؤثر بر بین المللی شدن شرکتهای کوچک ومتوسط ایرانی انجام شد.
این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش تحقیق، توصیفی - پیمایشی می باشد که در آن نسبت به دریافت نظرات 259 مدیر از کارخانجات تولیدی در شهرک صنعتی اشتهارد اقدام گردید. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته با اقتباس از مبانی نظری استفاده شد. این پرسشنامه از 6 عامل تشکیل گردید؛ عوامل سازمانی، فنی، محیطی، اجتماعی و سیاسی، زیست محیطی و استراتژیک. نتایج تحلیل سلسله مراتبی - AHP - نشان داد که عوامل سازمان، اجتماعی و سیاسی مهمترین شاخص ها برای بین المللی شدن شرکت های کوچک و متوسط ایرانی می باشد.
.1مقدمه
بیان مسئله
با پیچیده شدن بازارهای امروزی در جهان، توانمندی شرکت ها برای بین المللی شدن ان ها و تعیین عوامل موثر در این زمینه، همچنان به عنوان یکی از چالش های اساسی شرکت ها به طور اعم و شرکت های کوچک و متوسط به طور اخص مطرح است و با گذشت زمان و نوین تر شدن کشورها این مسئله بر پیچیدگی خود می افزاید - . - Eriksson et al,2017; Narasimhan et al,2015 بین المللی شدن کسب و کارهای کوچک و متوسط، به عنوان یکی از مقدمترین و مهمترین سیاستهای عمومی در بسیاری از کشورهای جهان در طی 4دهه گذشته محسوب میشود. زیرا اغلب، شرکتهای کوچک و متوسط هستند که نقش حیاتی در نوآوری صنعتی دارند و از طریق توسعه اقتصادی به جوامع خود سود میرسانند.
لازم به ذکر است که طرح موضوع جهانی شدن، اثراتی نیز بر کسب و کارهای کوچک و متوسط داشته است، بدین مفهوم که کسب و کارهای کوچک و متوسط به جهت کوچک بودنشان، پیش از این قربانی بازیهای تجاری در مقابل شرکتهای بزرگ بودند، اما در حال حاضر یکی از بازیگران اصلی این حرکت هستند - . - Ruzzier et al,2006 در حال حاضر نیز شرکت های کوچک و متوسط شکننده بوده و در صورت عدم بر برخورداری از شاخص های موثر بر بین المللی شدن، به سرعت از عرصه رقابت کنار زده شده و در اغلب موارد با ورشکستگی روبرو خواهند شد
بررسی ها نشان می دهد که عدم آشنایی کافی مدیران شرکت ها با شاخص های بین المللی شدن از جمله مهمترین عواملی است که موجب شده تا ایران نسبت به سایر کشورهای همسایه خود وضعیت غیر قابل قبولی را از نظر ارزشمندی فعالیت های شرکت های کوچک و متوسط گزارش نماید . - Nasehifar et al, 2010 - کسب و کارهای کوچک و کتوسط در ترکیه، 99/8 درصد از کل بنگاه ها را تشکیل میدهند. 76/7 درصد از کل اشتغال، 38 درصد از سرمایه گذاریها را به خود جذب کرده ولی تنها 5 درصد از اعتبارات بانکی را استفاده می کنند
در ایران نیز طی مطالعه ای که مؤسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی در سال 1387 انجام داد مشخص گردید که با وجود آنکه 99 درصد بنگاه ها کوچک و متوسط می باشند، تنها 17 درصد ارزش افزوده صنعت متعلق به آنها است . - Nasehifar et al, 2010 - برآیند بررسی های صورت گرفته در این زمینه و آمارهای منتشر شده نشان می دهد که مدیران شرکت های کوچک و متوسط ایرانی هنوز نتوانسته اند شاخص های موثر بر بین المللی شدن را به دقت شناسایی و پیاده سازی نمایند.
در مجموع میتوان گفت توسعه ی اقتصادی هر کشوری تا حد زیادی به موفقیت کسب و کارهای کوچک و متوسط آن کشور وابسته است - - Kia, 2006 اما علیرغم این واقعیت که مطالعات تجربی زیادی بر این عوامل تمرکز کردهاند، هنوز دانش کافی در رابطه با بین المللی شدن شرکتهای کوچک و جدید - Hohenthal et al,2003 - بویژه در کشورهای در حال توسعه وجود ندارد
عدم ارائه مدل جامع در زمینه شناسایی و اولویت بندی شاخص های موثر بر بین المللی شدن شرکت های کوچک و متوسط می تواند یکی از مهمترین دلایل ورشکستگی این شرکت ها باشد. مروری بر مطالعات تجربی انجام شده در داخل ایران موید آن است که اغلب مطالعات در دو حوزه مورد غفلت واقع شده اند. اول آن که برخی از مطالعات صورت گرفته در این زمینه تنها معطوف به مدل های نظری ارائه شده در سایر کشورهای دیگر بوده و از نظر تجربی نیز مورد آزمون قرار نگرفته اند و دوم آن که مطالعات انجام شده تنها به بررسی شاخص ها به طور کلی پرداخته و از تقسیم بندی جزئی آن ها اجتناب شده است. این در حالی است که عدم انجام یک مطالعه جامع در این زمینه ما را از دستیابی به یک مدل توسعه یافته دور خواهد ساخت و این مهم باعث می شود که مطالعات جزیره ای صورت گیرد.
به عبارتی در مطالعات انجام شده بر اساس فراخور پژوهش مورد نظر تنها به بررسی شاخص ها از تعدادی منظر محدود پرداخته شده است. این عدم بررسی شاخص ها و عدم ارائه یک مدل توسعه یافته و جامع در ارتباط با شاخص های بین المللی شدن شرکت های کوچک و متوسط باعث شده است تا نتوان با کنار هم قرار دادن مطالعات عنوان نمود که کدام یک از شاخص ها می تواند اولویت بالاتری را به خود اختصاص دهد. این مهم ناشی از فقدا مقایسه شاخص ها و زیر شاخص ها در یک مدل جامع است.
بر همین اساس با بررسی که بر روی سایر مطالعات دیگر انجام شده است می توان بیان داشت که مطالعات انجام شده در داخل ایران با عنایت به بروز شدن شاخص ها و تغییر آن ها و همچنین عدم بررسی تمامی شاخص ها از درد تعمیم پذیری نتایج رنج می برد. به عبارتی با گذشت زمان مطالعات و دانش امروز ما از عوامل موثر بر بین المللی شدن شرکت ها محدود به همان مطالعات گذشته در طول دو دهه اخیر بوده و بر همین اساس مدیران شرکت های کوچک و متوسط ایرانی نمی توانند به درستی شاخص های اصلی را مشخص و بر اساس آن ها تصمیم گیری نمایند.
این مهم زمانی میسر است تا با بررسی جامع مطالعات انجام شده در این حوزه، کلیه شاخص های اصلی شناسایی شده و در کنار یک دیگر با دریافت خبرگان متعدد اولویت بندی شوند. با انجام این مهم می توان تعیین نمود که چه شاخص ها و زیرشاخص هایی و با چه درجه اهمیتی می توانند شرکت های کوچک و متوسط ایرانی را وارد عرصه رقابت های بین المللی نمایند. بر همین اساس با عنایت به موارد مذکور و فقدان مطالعات تجربی جامع در این زمینه، مطالعه حاضر با هدف تعیین شاخصهای مؤثر بر بین المللی شدن شرکتهای کوچک و متوسط شهرکهای صنعتی انجام شده است.
اهمیت موضوع 3
کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه همگی بر اهمیت کسب و کارهای کوچک و متوسط برای رشد و توسعه اقتصادی صحه گذاشته اند. کسب و کارهای کوچک به دلیل سهم گسترده ای که در تولید ناخالص ملی، اشتغال زایی و تسهیل مشکلات اقتصادی داشته اند، از اهمیت ویژه ای برخوردارند. بدین جهت لزوم رشد در چنین شرکت هایی بیش از پیش نمود می کند که یکی از جلوه های آن بین المللی شدن می باشد
تا چند دهه پیش برپایی و فعال نگهداشتن شرکت های بزرگ یک مزیت اقتصادی به شمار می آمد و چنین استدلال میشد که هرچه این شرکتها بزرگتر باشند، اقتصاد پویاتر و قدرتمندتر میگردد. اگرچه این تفکر طی چندین دهه رونق گرفت و برپایه آن شرکت های غول پیکری بسیاری در کشورهای مختلف، پدیدار شدند؛ ولی تحولات اخیر و بویژه فشارهای جمعیتی، نوآوریهای لحظه به لحظه، پیچیده تر شدن فرایندهای مدیریتی و تصمیم گیری، نیاز به تصمیم گیریهای آنی و ضروری و تجارب حاصل از فعالیت های شرکتهای کوچک و متوسط، اهمیت این شرکتها را نمایان ساخت. شرکتهای کوچک و متوسط به واسطه ساختار انعطاف پذیر، به خوبی میتوانند نیاز جوامع در حال تغییر امروزی را برآورده سازند
به همین علت است که درکشورهای توسعه یافته، اکثر فعالیتهای اقتصادی این کشورها از طریق شرکتهای کوچک و متوسط انجام میگیرد و شرکت های کوچک و متوسط ها به مثابه ستون فقرات اقتصاد پویای این کشورها عمل میکنند. امروزه ایجاد و حمایت از بنگاههای کوچک و متوسط یکی از اولویت های اساسی در برنامه های توسعه اقتصادی در بسیاری از کشورهای پیشرفته و نو توسعه یافته است
باتوجه به اهمیت بالای شرکتهای کوچک و متوسط واقع در شهرکهای صنعتی در توسعه اقتصادی، صنعتی کشور و در نهایت ایجاد ظرفیت و پتانسیل سرمایه گذاری در این شرکت ها نیاز است شرکت های موجود در این شهرک های صنعتی به سمت بین المللی حرکت نمایند. همچنین شاخص های بین المللی شدن شرکتهای کوچک و متوسط شهرکهای صنعتی باید براساس اولویت بررسی شود
