بخشی از مقاله
چکیده
صنایع دستی هر کشور بار معنایی و محتوایی مبتنی بر فرهنگ هر کشور را با زبان زیبایی و روابط هنری نشان می دهد ایران از جمله کشور هایی است که تنوع ، کمیت و کیفیتی متمایز را در بین سایر کشور ها از دید گاه فن و هنر صنایع دستی داراست . در این مطالعه ی مقطعی و میدانی سعی شده است که اهمیت چگونگی و ماهیت بسته بندی صنایع دستی با محوریت خاتم کاری مورد دقت قرار گیرد و برای هر چه اختصاصی تر شدن مطالعه دو معیار هویت ایرانی از یک سو و ارتباط طراحی بسته بندی صنایع دستی از منظر صادرات ، از سوی دیگر مورد دقت نظر قرار گیرد .
در این مطالعه موردی بازار صنایع دستی تهران و دیدگاه توریست هایی که به این بازار مراجعه می کنند مورد بررسی قرار گرفته است. در این بررسی به کمک روش دقیق میدانی و مصاحبه با توریست های داوطلب اطلاعات لازم در خصوص بسته بندی شایسته برای خاتم و هم چنین ارتباط این صنعت دستی و طراحی بسته بندی با توجه به هویت ایرانی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است .
نگارنده بر این باور است که برای ترویج استفاده فرامرزی از صنایع دستی کشور به ویژه در حوزه خاتم و صادراتی شایسته و پایدار می بایست بین طراحی بسته بندی ، خاتم و هویت ایرانی تعاملی هم افزا به وجود آید و این مطالعه به استناد حاصل از تحقیق ، مصاحبه های انجام گرفته و بررسی های میدانی مدلی مفهومی برای ارتباط چند گانه یاد شده ارائه گردیده است.
مقدمه
خلاقیت ، ذوق هنری و قدرت ابتکار صنعت گران ایرانی موجب شده است ایران از دیرباز در تولید محصولات صنایع دستی از موقعیتی ممتاز و شهرتی عالم گیر برخوردار باشد. بررسی های پژوهشگران و ایران شناسان نامداری چون "پروفسور پوپ" و "گیرشمن" و "اشمید " و "هانری رنه دالمانی " و تحلیل های دقیق آنان از صنایع دستی ایران، بیانگر ارزش های استثنائی و جایگاه منحصر به فرد این هنر- صنعت اصیل و ارزنده ایران است.[4]
نقش و اهمیت صنایع دستی بعنوان هنری مقدس ، صنعتی مستقل ، بومی و اصیل با جنبه های قوی کاربردی از جهات هنری ، فرهنگی ، اقتصادی ، اجتماعی و حتی سیاسی انکارناپذیر است . صنایع دستی سهم شایسته و در خور توجهی در اقتصاد کشور و معرفی هنر ناب و خالص ایرانی و نهایتاً زندگی اقتصادی و حیات فرهنگی ما داشته است.
حدود 200 نوع صنایع دستی در کشور وجود دارد که یکی از انواع آن خاتم است . مهمترین مرکز خاتم سازی جهان امروز، ایران است.[2] هدف اصلی در این مطالعه موردی طراحی بسته بندی با تاکید بر هویت ایرانی برای این صنعت دستی ارزشمند جهت صادراتی شایسته می باشد . برای این هدف دیدگاه توریست هایی که به بازار صنایع دستی تهران مراجعه نمودند مورد بررسی دقیق میدانی و مصاحبه به صورت داوطلبانه قرار گرفت .
در پایان با توجه به بررسی دیدگاههای توریست های داوطلب و نتایج مشاهدات و مصاحبه ها در بازار صنایع دستی تهران ، مشخص گردید که نماد و ویژگی های هویت ایرانی در بسته بندی صنایع دستی با محوریت خاتم بسیار حائز اهمیت می باشد که بایستی طراحان بسته بندی کشور این مهم را مد نظر قرار داده و ازین طریق در میزان صادرات تاثیر گذار باشند .اما سوالات مورد بررسی در این پژوهش این است که : چه رابطه ای میان طراحی بسته بندی صنایع دستی و میزان صادرات این صنایع وجود دارد ؟ نقش ویژگی های هویت ایرانی در طراحی بسته بندی صنایع دستی خاتم جهت فروش در بازارهای بین المللی چیست ؟
-2 بررسی های میدانی
در این پژوهش طی بررسی های دقیق میدانی ، دیدگاه توریست هایی که به بازار صنایع دستی تهران آمده بودند مورد بررسی قرار گرفته و مصاحبه با آن ها به صورت داوطلبانه انجام شد. در انتخاب توریست ها دقت شده است تا از کشورهای مختلفی بوده تا به این صورت فرهنگ های مختلف در مواجهه با صنایع دستی ایران مورد بررسی قرار گیرد .
1-2 ویژگی ها ی خاتم خاتم ترکیبی است از چند ضلعیهای منظم با تعداد اضلاع متفاوت که با استفاده از مواد اولیه گوناگون در رنگهای مختلف تشکیل میشود. پنج، شش ، هشت یا ده ضلعی است. خاتم از هنرهای دستی دقیق و پرکار است که تولید و ساخت آن احتیاج به دقت و حوصله زیاد دارد. - تصویر شماره - 1 برای ساخت خاتم ابتدا چوب، استخوان یا فلز را به صورت منشورهای مثلث القاعده می برند و آنها را بنحوی کنار هم قرار می دهند که برش عرضی آنها دارای اشکال هندسی منظم باشد، زیرا شکل عمومی بیشتر خاتم ها را نقوش هندسی تشکیل می دهد.
بعد این برش ها را در کنار هم و بوسیله سریشم ، روی ورقه نازکی از چوب، می چسبانند و نهایتا ورقه را بر اشیاء گوناگونی مانند میز، صندلی، جعبه، قاب و غیره می نشانند. - تصویر شماره - 2 در خاتم های گرانقیمت، قسمت های فلزی خاتم از طلا یا نقره تشکیل میشود و به جای استخوان در ساخت آنها عاج به کار می رود. مرغوبترین انواع خاتم، به "پره وارو" و "سیم دار" مشهور است.
