بخشی از مقاله
چکیده
فراگیری استفاده از شبکههای اجتماعی و محبوبیت روزافزون آن بر کسی پوشیده نیست. علاوه بر استفاده از شبکههای اجتماعی عمومی که جنبه سرگرمکننده برای کاربران خود دارد، شبکههای اجتماعی علمی بسیاری نیز وجود دارد که با اهداف علمی و پژوهشی شکلگرفته و جامعه آن را عموماً اهل علم تشکیل میدهند. پژوهش حاضر ضمن بررسی ظرفیتهای علمی و پژوهشی شبکههای اجتماعی علمی در برقرار کردن پیوندهای علمی و ایجاد همکاری و تبادل اطلاعات به لزوم شکلگیری شبکه اجتماعی علمی در سطح ملی برای افزایش تعامل و همکاریهای علمی در سطح ملی اشاره دارد.
با توجه به مطالعات صورت گرفته در پژوهش حاضر نتایج حاکی از آن است که ایجاد شبکه اجتماعی در سطح ملی و عضویت جامعه علمی و پژوهشی کشور علاوه بر ارتقای ظرفیتهای علمی و پژوهشی در بخش آموزش نیز میتواند حائز فواید ملی بسیاری باشد. تعامل فرهنگی و آشنایی با ظرفیتهای فرهنگی، جمعآوری اندیشهها و ایدههای ملی، افزایش انگیزه علمی پژوهشی در دانشجویان، تجمیع پراکندگی گفتگوهای علمی باهدف مشارکت بینرشتهای از فواید دیگر شبکه اجتماعی علمی در سطح ملی است.
.1 مقدمه
همکاری، سنگ بنای جوامع انسانی است و در بسیاری از موارد این همگرایی و تعامل اجتماعی به سبب رسیدن به چیزی است که بهتنهایی قابلدستیابی نیست - . - Corten et al. 2016 شبکه های اجتماعی علمی یکی از بسترهای مناسب برای همکاریهای پژوهشی هست، همکاری پژوهشی را اگر گردهمایی دانشمندان و پژوهشگران در رسیدن به هدفی مشترک برای تولید دانش علمی تعبیر کنیم، مشاهده خواهیم کرد که توسعه فناوریها با تضعیف ارتباطات پژوهشی بهصورت فیزیکی، امکان بیشتری را در اختیار پژوهشگران برای تعاملات و همکاری های علمی قرار داده است.
- . - Li et al. 2016 ارتباطات علمی یکی از انواع ارتباطات اجتماعی است که طی آن، پژوهشگران و دانشمندان حوزههای علمی مختلف، پس از تولید آثار علمی، به انتقال آن به سایر پژوهشگران میپردازند. با توجه به تحولات اخیر در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات، مجراهای ارتباطی انسانها اشکال و ابعاد تازهتری به خود گرفته و فرآیند توزیع، انتقال و به اشتراکگذاری اطلاعات و دانش تسهیل شده است. امروزه قابلیتهای وب 2 روش های ارتباط، اشتراکگذاری و مشارکت در جوامع علمی را تغییر داده است.
ازاین رو پژوهشگران از رسانه های اجتماعی عمومی و علمی مانند شبکه های اجتماعی پیوسته، ابزارهای مدیریت مراجع، وبلاگها و میکروبلاگها، ویکی ها و سایر ابزارهای اجتماعی برای معرفی هر چه بیشتر فعالیت های خود، شبکه سازی و برقراری ارتباط با سایر افراد، همکاری با پژوهشگران دیگر، به اشتراکگذاری تولیدات علمی و حتی یافتن فرصتهای شغلی بهره میبرند. این رسانهها باهدف تسریع ارتباطات علمی میان افراد شکلگرفته و روند خلق و اشاعه دانش را در جوامع علمی سرعت میبخشند - عرفان منش، اصنافی، و ارشدی . - 1394
شبکه های اجتماعی علمی جزو شبکههای تخصصی محسوب میشوند و میتوانند قابلیتهای اساسی را برای فعالیت های آموزشی و پژوهشی محققان ارائه کنند - اصنافی و دیگران . - 1394در پژوهش حاضر بر آنیم تا ضمن بررسی ظرفیتهای علمی و پژوهشی شبکه های اجتماعی علمی در برقرار کردن پیوندهای علمی و ایجاد همکاری و تبادل اطلاعات به لزوم شکلگیری شبکه اجتماعی علمی در سطح ملی برای افزایش تعامل و همکاریهای علمی در سطح ملی اشارهکنیم. بنابراین با توجه به هدف بیانشده پژوهش حاضر در نظر دارد تا به پرسشهای زیر پاسخ دهد:
1. شبکههای اجتماعی علمی چه ظرفیتهایی در تبادل اطلاعات علمی دارند؟
2. پژوهشگران ایرانی برای تبادل اطلاعات علمی با چه موانعی روبرو هستند؟
3. مزیت ایجاد شبکهی اجتماعی علمی در سطح ملی چیست؟
2. پیشینه پژوهش
با توجه به اهمیت شبکههای اجتماعی در تعاملات علمی بین پژوهشگران و دانشپژوهان پژوهشهایی در سال های گذشته انجامشده است. در پژوهشی که باهدف نمایاندن به اشتراکگذاری دانش برای گسترش درک فراگیران در خارج از کلاس انجام شد، به لزوم تشکیل شبکه های اجتماعی و مفید بودن آنها در تبادلات علمی اشاره گردید. نتایج این پژوهش حاکی از آن بود که عضویت فراگیران در شبکه های اجتماعی علاوه بر صرفهجویی در زمان آنها، به یادگیری و ارتباط بهتر دانشگاهی خواهد انجامید. ارتباطی که در آن دانشجویان با اساتید و دانشجویانی با توانایی مهارتی بیشتر از خود ایجاد میکنند، می تواند به رفع مشکلات پژوهشی و حل معادلات پیچیده آنها بیانجامد.
بنابراین سیستم آموزش می تواند با بهرهگیری از این شبکه ها در جریان تدریس علاوه بر صرفهجویی در وقت فراگیران، آنها را به استفاده صحیح از اینترنت تشویق کند - . - Jabr 2011 چن و برایِر - 2012 - در پژوهشی بامطالعه کیفی به بررسی استفاده از رسانه های اجتماعی در میان اعضای هیئتعلمی در رشته مدیریت دولتی در ایالاتمتحده پرداختند و چنین نتیجه گرفتند که درک و یادگیری آموزش غیررسمی با استفاده از رسانههای اجتماعی را میتوان توسط مدرسان تسهیل کرد و این خود میتواند موجب غنی شدن بحثها در محیطهای یادگیری رسمی شده و افزایش تعامل و ارتباطات گستردهتر شود، بنابراین رسانههای اجتماعی میتواند بهمنظور یادگیری رسمی و غیررسمی مورداستفاده قرار گیرد.
نتایج پژوهشی دیگر که به تجزیهوتحلیل ترکیب جمعیتی کاربران دانشگاهی در شبکه های اجتماعی پرداخته شده بود، نشان میدهد که کاربران این شبکه های علمی بهطور عمده استادان و دانشجویان دکترا که اغلب جوان و از رشتههای علوم اجتماعی و هنر و علوم انسانی هستند و تفاوت جنسیتی هم در استفاده از شبکه های اجتماعی وجود ندارد. هدف کاربران به طور عمده از استفاده از شبکه های اجتماعی تماس با دیگر دانشگاهیان، انتشار نتایج تحقیقات خود و پی گیری فعالیتهای دیگر محققان است.
نمایههای استنادی، ایجاد سند، چاپ و به اشتراکگذاری ابزار و ابزارهای ارتباطی رسانه های اجتماعی دیگر که به طور گسترده توسط پژوهشگران مورداستفاده میباشد از مزایای استفاده دانشگاهیان از رسانه های اجتماعی است. بهطورکلی، کاربران از عدمحمایت نهادی برای استفاده از این ابزار شکایت داشتهاند. پژوهشگران این پژوهش بهضرورت تعریف مسئول رسانه های اجتماعی در محیط دانشگاه برای راهنمایی استفاده از این ابزار فوقالعاده مهم اشاره میکنند - . - Nández, and Borrego 2013 اصنافی - 1394 - در پژوهشی با عنوان »تأملی بر میزان حضور اعضای هیئتعلمی دانشگاه شهید بهشتی در شبکه علمی ریسرچ گیت« نمایان ساخت که رشتههای شیمی، لیزر و پلاسما و فیزیک بیشترین میزان حضور را در شبکه علمی ریسرچ گیت داشتهاند. این مقاله نشان داد که رشته های علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی در شبکه ریسرچ گیت فعالیت جدی ندارند.
.3 روش پژوهش
در پژوهش حاضر تلاش خواهد شد تا از روش مطالعه سندی و کتابخانهای بامطالعه و بهرهگیری از نتایج پیمایشی و توصیفی دیگر پژوهشهای انجامشده در رابطه با شبکه های اجتماعی علمی به توصیف و تبیین ظرفیتهای شبکه های اجتماعی در سطح ملی پرداخته و در خلال تحلیل های ارائهشده به پرسش های پژوهش پاسخ گفته شود.
