بخشی از مقاله
چکیده
در انسان ها به صورت ذاتی به طبیعت علاقه دارند و همواره بدان وابسته و نیازمند هستند؛ به گونه ای که برای حفظ و ارتقای سلامت روحی و جسمی خود به برقراری رابطه با آن احتیاج دارند. اولین و آشکارترین تاثیر طبیعت بر انسان، ایجاد احساس آرامش و کاهش استرس است که این امر خود پیش زمینه ای برای ارتقای سلامت می باشد
از طرفی، مطالعات انجام شده در خصوص گذران ساعت های طولانی در مراکز درمانی، نشان داده است که این ساعات برای بیماران، ملاقات کنندگان و کارکنان تجربه ای تنش زاست.ازاین رو استفاده از طبیعت در مراکز درمانی، بعنوانِ رهیافتی جهتِ کاهش تنش های محیطی و ارتقاءکیفیتِ محیط، موردتوجه و تحقیق پژوهشگرانِ بسیاری قرار گرفته است
یافته های آنها مبین این مطلب است که استفاده از فضای سبز و ایجاد امکان دسترسی کاربران مراکز درمانی به طبیعت، می تواند محیطی آرامش بخش مهیا سازد و همچنین در روند بهبودی بیماران مؤثر واقع شود.
در میان اقشار مختلف، کودکان به عنوان آسیبپذیر ترین گروه انسانها، - به ویژه در هنگام بیماری - همواره مورد توجه طراحان و برنامهریزان قرار داشته اند. کودکان به دلیل شرایط خاص جسمی و روحی، نیازمند توجه ویژه هستند. ارائه تدابیر مربوط به طراحی فضاهای درمانی با رویکرد روانشناسی محیطی، گام مثبتی در این زمینه است و یکی از راهکارهای کمک به تسریع درمان در این بیماران، استفاده از جاذبه ها و اثرات درمانی محیط طبیعی در بیمارستانها و فضاهای درمانی آنهاست.
این نوشتار تلاش خواهد کرد تا به روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس مطالعات اسنادی و کتابخانه ای، ضمن بررسی ویژگیهای جسمی و روحی کودکان و همچنین مفاهیم مرتبط با "باغ شفابخش" و نقش طبیعت در ارتقای سلامت و بهبود بیماری ها، به بررسی و تحلیل تاثیر آن بر درمان بیماری کودکان بپردازد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که وجود عناصر طبیعی در فضاهای درمانی مختص کودکان، می تواند نتیجه مثبتی بر روند درمان آنها، روحیه خانواده ها، بازده کارمندان و داشته باشد
-1 مقدمه
انسان به عنوان موجودی طبیعی که جزئی از طبیعت می باشد، از دیرباز با طبیعت پیرامون در ارتباط بوده و به این ارتباط نیازمند است. این رابطه موجب سلامت روحی و جسمی انسان می شود. بنابراین می توان از این ویژگی برای کاهش استرس، بهبود روحیه و در نهایت بهبود بیماران نیز استفاده نمود. به همین دلیل برخی از معماران منظر، طراحان باغ، متخصصان بهداشت و درمان و ... باغ هایی را با ویژگی های خاص به منظور ارتقای سلامت انسان ها طراحی می کنند که در برخی از بیمارستان ها نیز ساخته می شود. با توجه به روحیه لطیف و آسیب پذیر کودکان و همچنین نیاز بیشتر آنها به محیط های طبیعی، وجود باغ هایی از این قبیل در مراکز درمانی کودکان مفید به نظر می رسد.
طراحی بیمارستان به عنوان مکانی که فرایند مراقبت و درمان انسان بیمار - که بخشی از جسم یا روان او آسیب دیده - در آن انجام می گیرد از اهمیت خاصی برخوردار است؛ و در معماری آن،محوریتِ انسان و پاسخگویی به نیازهای او، در اولویت است - لنگ ، - 1383 یکی از راهکارهای مهمی که در دهه -گذشته، در راستای ارتقاء کیفیت محیط مراکز درمانی بکارگرفته شد؛ ایجاد ارتباط بیماران با طبیعت در این مراکز می باشد
مرور ادبیات موضوع نشان می دهد در قرون گذشته، طبیعت سبز، نور خورشید و هوای تازه، از ملزومات شفابخشی در محیط های درمانی محسوب می شدند؛ از معابد درمانی یونان و روم، درمانگاههای واقع در صومعه های قرون وسطی گرفته تا بیمارستان های بزرگ شهری در قرن17 و 18 ، دارالمجانین و آسایشگاه های قرن 19 و. - حدوداً بین سالهای 1950 تا 1990 در اکثر کشورهای غربی، بیمارستان های چندین طبقه ساخته شده به سبک بین المللی و مشابه ساختمان های اداری بود. دستگاه های تهویه جایگزین تهویه طبیعی و ساخت تراس و بالکن نادیده گرفته شد. طراحی ساختمانهای درمانی به شیوه ای بود که سبب افزایش تنش بیماران، ملاقات کنندگان وکارکنان می شد اما در اوایل دهه 1990 دست اندرکاران نظام سلامت متوجه واکنش منفی بیماران نسبت به طراحی اداری حاضر شدند
در راستای بر طرف نمودن این مشکل، تحقیقات مهمی انجام گرفت که بررسی رابطه طبیعت و سلامت انسان و بکارگیری دوباره طبیعت در مراکز درمانی از مهمترین موضوعات آن بود. یافته های علمی محققان مبین این مطلب بود که طبیعت تأثیرات مثبتی در سلامتی دارد
طبق نظرسنجی که از بیماران چندین بیمارستان به عمل آمد؛ - بیمارانی که از نظر سن، محل بستری و نوع بیماری متفاوت از هم بودند - مشخص شد کهتقریباً همه آنها نسبت به اهمیت شرایط فیزیکی محیط درمانی و مطلوب بودن دسترسی به فضای سبز - باغ، چشم انداز، بالکن، گیاهان داخل ساختمان و مناظر طبیعت - نظر مثبتی داشتند. - مکری،. - 1997 در دو بررسی که از بیماران پرسیده شده بود به هنگام ناراحتی و استرس کجا را انتخاب میکنند؛ مشخص شد که اکثر بیماران به طبیعت بیرون ساختمان پناه می برند.
اولین ارزیابی سیستماتیک باغ های محوطه های درمانی، در کشور امریکا انجام شد که طبق آن چهار باغ در بیمارستان ها به وسیله مشاهده، تجزیه و تحلیل و مصاحبه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهشها نشان می داد که 90 درصد بیماران بعد از گذراندن اوقاتی در محوطه سبز، تغییر مثبتی در حال خود احساس می کردند
به طور خلاصه مزایای حضور طبیعت در مراکز درمانی عبارت است از - Ulrich, 2000 - کاهش استرس بیماران، پرسنل و ملاقات کنندگان، افزایش آستانه تحمل درد و کاهش استفاده از داروهای مسکن، کاهش افسردگی کاربران، زندگی با کیفیت بالاتر برای بیماران دائمی، کاهش هزینه ها، کاهش مدت زمان بهبود و رضایت مندی بیمار و افزایش رضایت شغلی پرسنل. امروزه استفاده از طبیعت در مراکز درمانی کشورهای توسعه یافته، روزبه روز رونق بیشتری یافته و شاهد ایده های گوناگونی از طراحی باغ بعنوان جزء مهمی از فضاهای درمانی هستیم؛ اما متأسفانه در کشور ماعمدتاً معماری بناهای درمانی با نگرشی کهنه دنبال می گردد که خاصیت شفابخشی طبیعت نقشی در آن نداشته و شاید بعنوان عاملی غیرضروری تلقی می گردد.
-2 مبانی نظری پژوهش
-1-2 تعاریف و مفاهیم ▪ شناخت کودک
طبق تعریف فرهنگ فارسی معین، کودک به معنی کوچک، صغیر و فرزندی که به حد بلوغ نرسیده - پسر یا دختر - یا طفل، آورده شده است
در فرهنگ میراث آمریکایی نیز کودک به عنوان شخصی که بین تولد تا بلوغ قرار دارد، یاد شده است
در دو معنای فوق، تعریف کودک یکسان است. از سوی دیگر، طبق تعارف حقوقی جمهوری اسلامی ایران، کودک به فردی اطلاق میشود که به سن بلوغ نرسیده باشد؛ در حالی که در اعلامیه جهانی حقوق کودک نیز در ماده یک خود، کودک را کسی میداند که کمتر از 18 سال سن داشته باشد؛ مگر آن که قوانین ملی کشور، سن بلوغ را کمتر از آن تشخیص دهد.
در لغتنامه دهخدا، دو واژه با املاء کودک وجود دارد. یکی به فتح دال است و دیگری به کسر دال. کودک به فتح دال، به معنی کوچک، صغیر و تحقیر شده یا حقیر است. کودک به کسر دال، به معنی بچه، فرد نابالغ و فرزند انسان است که به حد بلوغ نرسیده باشد.
در قانون مدنی در تبصره یک ماده 1210 سن بلوغ را برای پسران پانزده و برای دختران نه سال قمری ذکر شده است.
از دیدگاه شهروندی، کودک، شهروند نابالغی است که دوران رشد خود را میگذراند و استمرار بخش حیات بشر محسوب میشود.
کودک در هر شهر و دیار و در هر خانوادهای و در هر سوی جهان که به دنیا بیاید، دو چیز را به ارث میبرد؛ یکی اصول ارثی ناشی از استمرار نسل و دیگری شرایطی است که به طور اکتسابی از محیط میگیرد.
▪ سلامت، - عاملی ورای حالات فیزیکی -
دیدگاههای قدیمی و جدید درباره درمان همگی بر این نکته تاکید دارند که سلامتیصرفاً حالتی فیزیکینیست. خصوصاً از چند دهه گذشته با تاکید بیشتر بر این مطلب، سلامت چیزی فراتر از نبود بیماری تعریف میشود.
