بخشی از مقاله
چکیده
نقش تاثیر گذار فضاهای درمانی وبه طور کلی محیط، در رفتار و روحیه بیماران مسئله ی قابل انکار نیست، محیط هایی از این دست نیازمند تدابیر خاص برای طراحی می باشند چراکه خلق فضایی مناسب می تواند دربازه ونتیجه درمان و کاهش استرس درمحیط های درمانی موثرباشد. امروزه معماری مراکز درمانی از عملکردگرایی صرف، به ایجاد محیط شفابخش تغییر کرده است. محیط شفابخش در مراکز درمانی به معنی ایجاد فضایی است که تاثیرات مثبتی بردرمان بیماران داشته باشد.
معماری باید اثری خلق نماید که علاوه بر مسائل درمانی به مسائل روحی و روانی فرد مبتلا به بیماری مرگبارچون سرطان را در نظر گیرد. باتوجه به روند روبه رشد این بیماری ، اهمیت طراحی مرکز درمانی برای این بیماران را دوچندان می کند. برمبنای تعریف سازمان بهداشت جهانی، سلامتی یک مسئله چندبعدی است علاوه بر بعد جسمی، دارای بعد روحی- روانی است.
همچنین نفوذ رنگ ها و تأثیر آن ها بر ذهن و جسم انسان ها به طرق گوناگون ثابت شده است و استفاده صحیح یا نادرست از آن ها تأثیرات مثبت و منفی زیادی در زندگی ما خواهد داشت .پژوهش های مختلفی در زمینه آثار رنگ ها برذهن و جسم آدمی، ایجاد شادی و افسردگی و تعادل فکری و جسمی انجام شده است .
متخصصان رنگ درمانی با کمک رنگ ها درمان های منحصربه فردی را در حوزه سلامت و به ویژه سلامت روان ارائه کرده اند. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر مولفه های کیفی در فضای داخلی و خارجی محیط های درمانی بیماران سرطانی به منظور افزایش کیفیت زندگی بیماران سرطانی، تاثیربه ترتیب طراحی محیط داخلی وخارجی باتاکید بر نقش رنگ بوده است که وجود این مولفه ها در طراحی می تواندبه روند بهبودی این بیماران کمک کند. این تحقیق به روش توصیفی-کتابخانه ای انجام شده است.
-1 مقدمه
مراکز درمانی با هدف درمان بیماران و بهبود سلامتی افراد جامعه احداث و به بهره برداری می رسند. دراکثر موارد، صرفا کیفیت درمان این مراکز مورد بحث وبررسی قرار می گیرند و کالبد فیزیکی بنا صرفا از جهت بهداشت و عدم آلودگی وارتباطات عملکردی وفیزیکی فضاهای موجود ارزیابی می شود، و احساس رضایت کاربران مجموعه - بیماران و کارکنان - از فضا وجنبه های ادراک دیداری وبصری موجود و تاثیر آنها بر رفتار بیماران اهمیت چندانی ندارد.
عدم توجه به طراحی کالبدی وطراحی داخلی در فضاها ی درمانی، نارضایتی کاربران را در پی دارد، همانگونه که اینگام واسپنسر در پژوهشی دریافت که بهره گیری از نور مناسب، مبلمان زیبا وراحت در کنار کالبد فیزیکی و معماری بنا، در کاهش میزان استرس بیماران و بهبود موثر است. سرطان یک بیماری مزمن و مخرب است که برتمامی جنبه های زندگی فرد تاثیر می گذارد و توجه ویژه به بحث کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به سرطان را می طلبد.
از هنگامی که انسان چشم به این جهان می گشاید با رنگ سرو کار دارد. رنگها با تمامی عوامل و جزئیات زندگی ما چنان رابطه تنگاتنگی دارند که باید گفت بسان پله هایی هستند که وجود فیزیکی و روحی انسان ها را با سایر پدیده های جهان هستی پیوند می دهند. رنگ مایه ای جلادار و مفهوم معنوی به فضابخشیده و نیرویی در اختیار انسان میگذارد که شفابخش و درمانگر است. رنگ متشکل از عناصری است که احساسات بشر را بر می انگیزد و تأثیر مستقیمی بر مغز انسان می گذارد و عکس العمل های متفاوتی از ناآرامی تا آرامش را در انسان موجب می شود. از این رو از این ویژگی رنگ می توان برای تسکین بسیاری از بیماری ها استفاده کرد.
-2 سرطان
سرطان یعنی رشد، تکثیر و گاهی انتشار غیر طبیعی سلولهای بدن. تمامی سرطانها دارای الگوی رشد مهارگسیخته و تمایل به جدا شدن از منشا اصلی و متاستاز هستند. سرطان یک بیماری نیست بلکه نوعی از بیماریست. بیش از 200 نوع متفاوت از بیماری سرطان وجود دارد که هر کدام به شیوه های خاص ایجاد می شوند. چیزی که در همه آنها مشترک است این است که همه آنها به روشی مشابه شروع می شوند با تغییر درساختار طبیعی یک سلول تقسیم سلولهای غیر طبیعی تحت کنترل نیستند و معلوم نیست که چه زمانی متوقف می شود یک دسته ازسلولهای غیر طبیعی یک تومور نامیده می شود
سرطان از بیماری هایی است که ریشه در ساختار اجتماعی، فرهنگی، معنوی، اقتصادی جامعه و رفتارهای اجتماعی، تصمیم های سیاست گذاران وسیاستمداران، رفتارهای فردی و عملکردهای سلول ها و عناصر متشکله آنها دارد. در کشور ما سومین علت مرگ را سرطان ها تشکیل می دهند و روزانه حدود120نفر به دلیل سرطان فوت می کنند. سال های عمر از دست رفته به دلیل مرگ ناشی از سرطان به 650 هزار سال می رسد و رتبه چهارم را درباره بیماری ها در کشور دارا بوده و حداقل هزینه های این بیماری6 هزار میلیارد دلار در سال است. در سال حدود 85 هزار مورد جدید سرطان در کشور پیدا می شود که توزیع آنها برحسب تنوع بیماری در جغرافیای کشور متفاوت خواهد بود .
با در نظر گرفتن بقاء زندگی در بیماران مبتلا به طور متوسط حدود300 تا 350هزار بیمار مبتلا به سرطان در کشور داریم سرطان از بیماری هایی است که نیازمند کار گروهی و تخصص های بین رشته ای است و هرگز در قالب یک رشته و یا یک فرد مراقبت نمی شود. با این تعریف ضرورت لزوم ایجاد مرکز تخصصی بیماران سرطانی جهت انجام تشخیص ودرمان مشخص می شود
شکل :1 سلول سرطانی
-3 عوامل مثبت در درمان سرطان
-1 کاهش استرس، افزایش سطح کیفیت زندگی وتسریع بهبودی بیمارا ن سرطانی
-2 بهبود امنیت بیماران و کیفیت مراقبت
-3 بهبود کیفیت سطح درمان و کاهش هزینهها - نگارنده -
-4 مکان یابی مرکز بیماران سرطانی
پزشکان معتقدند که مکانیابی مراکز درمانی بهتر است به گونه ای باشد که به سلامت روح و جسم آنان کمک کند واگرمکانیابی نامناسب انجام شود، علاوه بر ضرر اقتصادی و مالی میتواند، ضررهای جانی نیز به دنبال داشته باشد و چون برخی افراد برای درمان مدت زمان زیادی را در بیمارستان میگذرانند، پس توجه به نیازهای این افراد از اهمیت بالایی برخوردار است، بنابراین مکانیابی آن باید به درستی انجام شود. وضعیت این مراکز برای بیماران کوتاه بودن زمان انتظار و امکان تشخیص و درمان بهتر بدون مراجعه به پزشک دیگر است - اکبری، نوری، . - 1392
-5 طراحی برای بیماران سرطانی
طراحی فضا برای بیماران سرطانی از جمله فضاهایی است که بر حالت روحی تاثیرمی گذارد طراحی ضعیف این محیط ها میتواند سبب تشدید اختلالات رفتاری و اضطراب در آنها گردد. سالیان متمادی طراحی فضاهای درمانی به طور کامل وابسته به نیازهای کادر پزشکی و کارکنان بوده است و بیمار به عنوان استفاده کننده از این مراکز نادیده گرفته میشد.
هر چند به مرور زمان و با توجه به رقابتی شدن مراکز درمانی درجذب بیمار، نیاز به پاسخگویی به درخواست های بیماران و خانواده آنها از جمله دسترسی آسان به امکانات، ایمنی و زیبایی در نظر گرفته شد. اما امروزه کسی نمیتواند نقش محیط و تاثیرات آن را نادیده بگیرد. مرکزتخصصی یکی از محیط هایی است که باید به طراحی محیط آن توجه شود. شاید یکی از دغدغه های بیمارانی که نیاز به بستری شدن در مرکز درمانی دارند، این است که آیا آنها در محیط آرامش خواهند داشت؟
واقعیت این است که محیط و فضای بیمارستان بسیار مهم است و باید بخش تداعی کننده فضای خانه باشد تا آنها بتوانند راحت تر دوران بیماری خود را بگذرانند. امروزه طراحی مراکز درمانی از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که بر حالات روحی بیماران تاثیر به سزایی دارد. به طوری که حتی ممکن است طراحی ضعیف در مراکز، سبب تشدید اختلالات رفتاری و اضطراب در آنها گردد و در ادامه توجه به کیفیت محیطی باعث تسریع در روند بهبود بیماران خواهد شد - نگارنده - . نقش تأثیرگذار فضاهای درمانی و به طور کلی محیط، در رفتار و روحیه بیماران سرطانی مسئله ای قابل انکار نیست، محیطهایی از این دست نیازمند تدابیر خاص برای طراحی می باشند.
چرا که خلق فضایی مناسب میتواند در بازده و نتیجهی درمان و کاهش استرس در محیط های درمانی مؤثر باشد، فضاهای درمانی حاضر در داخل کشور بطور عمده نیازهای روحی و جسمی بیماران را در طراحی در بر نگرفته اند زیرا مطابق با استانداردهای پیشین بوده و فقط چند نمونه بازسازی نسبتا مناسب از آنها موجود می باشد.
ارتباط تنگاتنگ ذات و درونی انسان با محیط طبیعی موضوعی است اثبات شده که در وجود بیماران این موضوع بسیار تأثیرگذار است؛ ایجاد فضاهای سبز و ارضای نیازهای روحی، حرکتی و اجتماعی، بیماری که وارد می شود، هم با چهره های ناآشنا روبرو می شود و هم با محیطی جدید، وضع و شرایط او موکول به کارکرد مرکزدرمانی است و بهبود در آن منجر به درمان کامل فرد بیمار میشود. در واقع محیط اجتماعی مرکز درمانی ممکن است ایجاد بیماری های خاصی کند یا در تشدید بیماری و تضعیف روش های درمان موثر باشد، مکان بیمارستان، برای بخش های بیمارستانی باید فضای کافی داشته باشد محل باید ساکت بوده و در آن امکان پیشرفت و توسعه بخش ها و محل های سکونت نیز فراهم باشد
بیمارستان باید در محل آرام قرار گرفته و امکان توسعه در زمین های اطراف به شکل نفوذ در سایت بیمارستان وجود نداشته باشد. مه، دود، گرد و غبار، حشرات، باد، بو نباید مخل آسایش باشد. زمین نباید آلوده باشد و برای گسترش و توسعه آینده باید فضای کافی در نظر گرفت. مناسب ترین جهت برای اتاق های عمل و درمان، بین شمال غربی و شمال شرقی است. برای جبهه اتاق های بیماران نیازمند پرستاری، جهت جنوب تا جنوب شرق مناسب است. آفتاب دلپذیر صبح، حداقل افزایش حرارت، نیاز جزیی به سایه در مقابل آفتاب ملایم در عصر ها. اتاق های رو به شرق یا غرب دارای نفوذ نسبنتا عمیق تر و در زمستان نفوذ کمتر آفتاب هستند.
