بخشی از مقاله
شناسایی تاثیر توانمندسازهای چابکی زنجیرهتامین بر عملکرد زنجیرهتامین در حوزه تدارکات (مطالعه موردی صنعت خودروی ایران)
چکیده
چابکی در زنجیره تامین، سازمان را قادر میسازد تا نسبت به تغییرات محیط واکنش مناسبتر، سریعتر و موثرتری از خود نشان دهد و در نتیجه باعث بهبود موقعیت رقابتی سازمان میشود. از این رو این پژوهش به دنبال مطالعه توانمندسازهای چابکی زنجیره تامین و ارائه مدلی جهت شناسایی تاثیر توانمندسازهای چابکی بر عملکرد زنجیره تامین در حوزه تدارکات در صنعت خودروی ایران است. در این پژوهش در ابتدا مبانی نظری زنجیره تامین چابک و عملکرد زنجیره تامین مورد بررسی قرار میگیرد و با استفاده از نظرات کارشناسان و نرم افزار معادلات ساختاری ، روائی مدل ارائه شده سنجیده میشود و در انتها رابطه بین توانمندسازهخای چابکی زنجیره تامین و عملکرد زنجیره تامین مشخص میشود.
واژگان کلیدی : زنجیره تامین، عملکرد زنجیره تامین، چابکی
- 1 مقدمه
در حال حاضر بهره برداری از یک زنجیره تامین مناسب و موثر بخش مهمی از عملکرد رقابتی در تمام انواع بازارها است (وایت و همکاران1، .(2005 در محیطی که تنها عنصر ثابت تغییر است ، چابکی زنجیره تامین نه تنها یک منبع تمایز رقابتی است بلکه در بعضی موارد نیز به عامل پایداری بلند مدت یک سازمان تبدیل شده است (بلوم و همکاران2 ، .(2013
به دلیل وابستگی زیاد صنعت خودرو سازی به زنجیره تامین خود و با توجه به میزان بالای رقابت در خودروسازی و سلیقه متنوع مشتریان اهمیت دارد که شرکت های خودروساز عواملی که می توان چابکی را با ان ها در زنجیره تامین خود بدست آورند مورد مطالعه قرار دهند. از این رو پژوهش حاضر به دنبال مطالعه توانمندسازهای چابکی زنجیره تامین و ارائه مدلی جهت شناسایی تاثیر توانمندسازهای چابکی بر عملکرد زنجیره تامین در صنعت خودوسازی است.
به طور کلی چابکی از 3 بخش تشکیل می شود که عبارتند از : محرک ها ، قابلیت ها و توانمندسازها ( لین و همکاران3، 2006 و شریفی و ژانگ4، .(1999 محرک ها سراغاز چابکی هستند (شریفی و ژانگ، (1999 قابلیت ها توانمندی های لازم برای مقابله با محرک ها هستند (مولوی و همکاران، (1392 و با توانمندسازها می توان به قابلیت ها دست یافت. ( شریفی و ژانگ، (1999
- 2 مبانی نظری و پیشینه تحقیق
پیشرفت های همزمان در حیطه های چابکی و مدیریت زنجیره تامین منجر به معرفی مفهوم زنجیره تامین چابک شد(جاسبی و همکاران، (2014 براساس انچه گای و همکاران در مقاله ای با مضمون بررسی شایستگی های چابکی زنجیره تامین از تعاریف سایر محققین بیان کرده اند ؛ چابکی زنجیره تامین توانایی زنجیره تامین در ارائه مزیت استراتژیک به وسیله تبدیل عدم قطعیت ها در بازار و اختلالات بالقوه به فرصت های رقابتی که از طریق گرد هم آوردن دارایی ها ، دانش و ارتباطات به شکلی سریع می باشد(نای و همکارن5، . (2011 از نظر ساکوتی و همکاران زنجیره تامین چابک یک مزیت رقابتی در محیط کسب و کار نامطمئن و در حال تغییر است(ساکوتی و همکاران6، (2012 .همچنین اسوافورد و همکاران معتقدند که چابکی زنجیره تامین عامل اساسی رقابت پذیری کلی و فراگیر سازمان است و بر نقش انعطاف پذیری برای ایجاد زنجیره تامین چابک تاکید می کنند (اسوافورد و همکاران7، (2006 لین و همکاران هم تغییرات محیط بازار را محرک اصلی چابکی زنجیره تامین معرفی کردند و قابلیت هایی را برای مقابله با این تغییرات و توانمندسازهایی را جهت بهبود این قابلیت ها معرفی کردند (لین و همکاران،. ( 2006 اگراوال و همکاران با مرور ادبیات موضوع و با برگزاری جلسات طوفان فکری مجموعه 15 فاکتور موثر بر چابکی زنجیره تامین را شناسایی کردند (اگاروال و همکاران، (2007 و در همین راستا پاندی و گارج در پژوهشی تحت عنوان تجزیه و تحلیل تعامل بین توانمندسازهای چابکی در زنجیره تامین 36 توانمندساز را از پژوهش های دیگر محققان استخراج کردند و آن ها را در 12 دسته قرار دادن و سپس تاثیر این 12 توانمندساز را برهم بررسی کردند( کرباسیان و همکاران، .(1390
با بررسی های صورت گرفته و مرور ادبیات موضوع مهمترین توانمندسازهای چابکی زنجیره تامین توسط محقق شناسایی و در جدول شماره 1 گرداوری شده است.
برای اینکه بتوان به اهداف کلان سازمان دست یافت لازم است که زنجیره تامین را در حیطه های مختلف از دیدگاه عملکردی مورد ارزیابی قرار داد (رادفر و همکاران، (1391 بنا بر مطالعات صورت گرفته شده معیارهای ارزیابی عملکرد زنجیره تامین و زیر شاخص های پیشنهادی محققین در جدول شماره 2 گرداوری شده است.
3 - مواد و روش ها
این پژوهش کاربردی و از نظر ماهیت و روش ، توصیفی است، چرا که به توصیف وضعیت متغیرها و روابط میان ان ها می پردازد .از نوع همبستگی است چرا که با استفاده از تحلیل همبستگی و مدل معادلات ساختاری روابط همزمانی میان متغیرها را آزمون و تبیین می نماید.
با توجه به تعاریف ارائه شده ئ مرور ادبیات موضوع محققین مدل مفهومی شکل شماره 1 را برای ارتباط بین توانمندسازهای چابکی زنجیره تامین و عملکرد آن ترسیم نموده اند.
بنابراین فرضیه اصلی پژوهش تدوین چارچوب نظری برای شناسایی ارتباط میان توانمندسازهای چابکی زنجیره تامین و عملکرد زنجیره تامین در حوزه تدارکات در صنعت خودروسازی ایران میباشد.
به منظور تعیین پایایی آزمون از روش الفای کرونباخ استفاده شده است که نتایج محاسبات برای توانمندسازهای چابکی زنجیره تامین 0/823 و برای عملکرد زنجیره تامین در حوزه تدارکات 0/885 میباشد که بالاتر از 0/7 و در حد قابل قبول میباشد.
در ارتباط با روایی ابزار اندازه گیری از آن جایی که مدل مفهومی پژوهش حاضر که ابزار پژوهش بر اساس آن طراحی شده است، برخاسته از ادبیات موضوع و مورد تایید 5 نفر از اساتید و متخصصین در زمینه موضوع مورد تحقیق میباشد، روایی ظاهری آن مورد تایید است.
همچنین در این پژوهش برای بررسی روایی مدل از روش تحلیل عاملی تاییدی با استفاده از نرم افزار لیزرل استفاده شده است. از میان شاخصهای مختلف و متعدد تعیین برازندگی یک مدل تحلیل عاملی شاخصهای RMSEA ≤ 0,1 و GFI ≥ 0,9، NFI و AGFI از بهترین و معروفترین آنها بوده و میتوانند در حد کفایت لازم، برازندگی یک مدل تحلیل عاملی تاییدی را تعیین کنند.
در این بخش نتایج حاصل از تحلیل عاملی تاییدی هر یک از متغیرهای پژوهش توسط نرم افزار لیزرل بخ صورت جداگانه برای هرکدام از متغیرهای چابکی و عملکرد زنجیره تامین آورده شده است. دو خروجی این نرم افزار که برازش مدل را نیز نشان میدهد خروجی در حالت ضرایب معناداری و حالت تخمین استاندارد است. شکل شماره 2 خروجی در حالت ضرایب معناداری را نشان می دهد.
مقادیر آزمون معناداری بزرگتر از 1/96 یا کوچکتر از -1/96 نشان دهنده معنادار بودن روابط است. و در شکل 3 واضح است که همه ضرایب معنادار می باشند. در شکل 3 کلیه ارتباطات ضرایت در حالت تخمین استاندارد ارائه شده است.
بارهای عامل ی مدل در حالت تخمین استاندارد میزان تاثیر هر کدام از متغیرها و یا گویه ها را در توضیح و تبیین واریانس نمرات متغیر یا عامل اصلی نشان می دهد. به عبارت دیگر بار عاملی نشان دهنده میزان همبستگی هر متغیر مشاهده گر (سوال پرسشنامه) با متغیر مکنون (عامل ها) می باشد.
برای مثال بار عاملی سوال اول در متغیر حساسیت بازار 0/81 می باشد. به عبارت دیگر سوال اول متغیر حساسیت بازار تقریباً 66 درصد از واریانس را تبیین می نماید و مقدار 0/34 نیز مقدار خطا می باشد ( مقدار واریانسی که توسط سوال اول قابل تبیین نیست، واضح است که هر چه مقدار خطا کمتر باشد ضرایب تعیین بالاتر و همبستگی بیشتری بین سوال و عامل مربوطه وجود دارد).
با توجه به مدل فوق در حالت تخمین استاندارد بار عاملی سوال دوم متغیر یکپارچه سازی فرایندها 0/42 و بار عاملی سوال سوم متغیر اتوماسیون 0/54 و بار عاملی سوال سوم متغیر توسعه اعتماد 0/50 و بار عاملی سوال دوم متغیر تولید به هنگام 0/41 می باشد که بسیار کمتراز 0/7 میباشد و این مسئله باعث از بین رفتن روایی سازه شده است. به همین دلیل جهت اصلاح مدل گویه های مربوطه را حذف کرده سپس دوباره مدل را اجرا می کنیم.
