بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به رشد روز افزون جمعیت شهری و قیمت روز افزون زمین و ارزش آن ،گودبرداری از راه های ایجاد اضافه بنا با توجه به ساخت طبقات زیرزمینی و تامین مساحت بیشتر ساختمان می باشد. این مورد شرایط سخت و پیچیده ای در جهت پایدارسازی دارد و معمولا با توجه به مدیریت ضعیف اجرای پایدارسازی دچار تاخیرات و ایجاد ضرر مالی و زمانی به کارفرما می شود
در این پژوهش در ابتدا بررسی مختصری در رابطه با پیشینه دلایل تاخیر پروژه های عمرانی و گودبرداری در ایران و جهان با توجه به مطالعات انجام شده قبلی صورت می پذیرد و سپس به صورت میدانی پروژه های گودبرداری جردن به عمق 32 متر و ولیعصر به عمق 25 متر در شهر تهران مورد بررسی قرار گرفت تا اولا میزان و دلایل به طول انجامیدن این پروژه ها مشخص گردیده و پس از آن با استفاده از مدیریت ارزش کسب شده راهکارهایی برای مقابله و جلوگیری از ایجاد تاخیر در بهره برداری از پروژه های تعریف شده آتی ارائه گردد.
با مطالعه منابع مختلف و بررسی تحقیقات میدانی انجام گرفته، عوامل تاثیر گذار شناسایی و در قالب پرسشنامه ای تدوین گردید و سپس ضمن بررسی روایی و پایایی، پرسشنامه در بین جامعه آماری توزیع و اطلاعات جمع آوری گردید. که مشخص گردید عواملی همچون انتخاب پیمانکار صرفا از روی قیمت و انجام ضعیف ازمایشات خاک و بررسی نکردن وجود قنات ها قبل از اجرای پایدارسازی و ضعف کارفرما در مدیریت پرداخت ها از مهم ترین عوامل تاثیر گذار بوده است.
در ادامه با توجه مقایسه نتایج حاصل از پرسشنامه و تاخیرات پروژه موردی مشخص گردید عوامل ایجاد تاخیرات در پروژه با نتایج حاصل از پرسشنامه همخوانی داشته و در نهایت با پیاده سازی مدیریت ارزش کسب شده بر روی پروژه ، به کمک یافته های تحقیق راهکارهای کاربردی جهت جلوگیری از تاخیر پروژه ها ی گودبرداری ارائه گردید و با طراحی پرسشنامه ای مورد اعتبارسنجی قرار گرفته و با توجه به اعتبارسنجی به ترتیب اولویت بیان شده است.
مقدمه
امروزه بخش عمده سرمایه هر کشور ، به خصوص کشورهای در حال توسعه به پروژه های عمرانی و زیربنایی آن اختصاص دارد و یکی از عوامل رشد و توسعه اقتصادی هر جامعه موفقیت در اجرای پروژه های عمرانی آن محسوب می گردد. عمده ترین معضلی که اغلب پروژه های بزرگ با آن مواجه هستند ، تاخیر فازهای مختلف و در نهایت اتمام کار پروژه می باشد. اگر بهره برداری از پروژه ها با تاخیر مواجه شوند ، ضمن اتلاف سرمایه های ملی
، برخی از آنها توجیه فنی و اقتصادی خود را از دست خواهند داد.
عوامل تاخیر دهنده و طویل پروژه های عمرانی در سطوح ملی و استانی کم و بیش شبیه هم بوده و صرفا در مقدار و یا رتبه آن تفاوت های جزئی مشاهده می شود. با توجه به اهمیت این موضوع و جهت پیشگیری از تجربیات ناموفق پروژه های انجام شده قبلی ، در این پژوهش سعی می گردد تا نسبت به شناخت عوامل ایجاد تاخیر و هزینه های مازاد در پروژه های عمرانی بپردازیم و در این راستا از آنجایی که متولی احداث پروژه های ساختمانی بخش های دولتی ، وزارت راه و شهرسازی می باشد
در این پژوهش به صورت موردی پروژه های اداری و تجاری جردن به عمق 32 متر و همچنین پروژه گود برداری ولیعصر به عمق 25 متر مورد مطالعه و بررسی واقع گردیده است و سعی می شود پس از بدست آوردن علل طولانی شدن زمان ساخت پروژه های مذکور ، راه های مقابله با آنها نیز یافته و ارائه گردد. تاخیر در پروژه های عمرانی به دلیل ماهیت خاص آنها و شرایط به وجود آمده، امری غیر قابل انکار است. مطالعات زیادی در این خصوص صورت گرفته است که نشان میدهد اغلب پروژه های بزرگ ساخت در دنیا با حدود بیش از 50 درصد افزایش زمان مواجه میشوند.
همچنین به دلیل رابطه مستقیم میان زمان و هزینه اجرای پروژه، افزایش زمان منجر به افزایش هزینه ها می شود، به همین دلیل انتخاب درست پیمانکاران از سوی کافرما تاثیر مستقیمی در روند اجرای پروژه های عمرانی دارد. طرح های عمرانی همواره دارای چهار زمینه اصلی مطالعه اولیه، طراحی، اجرا و بهره برداری و نگهداری است. عدم مدیریت صحیح در هر کدام از این مراحل باعث به هدر رفتن سرمایه های عظیم ملی میشوند، ولی آنچه که امروز اتفاق می افتد عدم توجه به مراحل مطالعه اولیه و اجرا می باشد.
در این پروژه به منظور بررسی شاخص های مهم در موفقیت یک پروژه عمرانی از روش مدیریت ارزش کسب شده محاسبه میشود. پس از شناسایی شاخص های مورد نظر به کار گیری روشی مناسب به منظور تحلیل تاخیرات لازم و ضروری می باشد.
از سوی دیگر، ابزار و فنون مدیریت پروژه نقش مهمی را در مدیریت یک پروژه ایفا میکنند. مدیریت پروژه شامل مدیریت منابع، کارکنان، ماشین آلات و پول و سرمایه می باشد که هر پروژه ساخت شامل دو قسمت فاز پیش از ساخت و فاز پس از آن تقسیم بندی شده اند. پروژه ساخت شامل دو فاز مجزا می باشد. پیش از ساخت که دوره ای میان آغاز ادراک پروژه و تاخیر و افزایش هزینه می باشد و فاز ساخت، که پس از قرداد شروع میشود و دو ساخت اصلی آغاز میشود
آنچه که در هر دو دوره ممکن است رخ دهد، دلایل زیادی برای تاخیر و افزایش هزینه ها هستند و تحقیقات نشان میدهد پارامترهای اصلی چون مدیریت و تکنولوژی تا مسائل فیزیکی،اجتماعی و مالی هستند
مدیریت ارزش کسب شده
یکی از دغدغه های مهم مدیران و دست اندرکاران پروژه این است که بتوانند پروژه را طبق برنامه زمانبندی از پیش تعیین شده به پایان برسانند و این امر با توجه به پیچیده شدن و حساس شدن پروژه ها به خصوص در سازمانهای پروژه محور از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. به جرات می توان گفت که یک مدیر به کمک فرآیند کنترل است که می تواند نسبت به نحوه تحقق اهداف و انجام عملیات آگاهی یافته و قدرت پیگیری سنجش و اصلاح آنها را پیدا میکند.
ارزش کسب شده ارتباط میان هزینه واقعی جاری و کار انجام شده در پروژه را در یک زمان مشخص بیان می نماید و بررسی مقایسه عملکرد بهینه و اینکه چه منابعی صرف شده و چه چیزی بدست آمده، تاکید و تمرکز دارد. در حقیقت ارزش کسب شده مقایسه بین آنچه کهواقعاً مصرف شده و آنچه که بودجه شده انجام میدهد. زمانی که هر فعالیت پروژه تکمیل میشود، تشکیل ارزش کسب شده می دهد. این مفاهیم در سال 1977 توسط وزارت دفاع آمریکا تحت عنوان " راهنمای کاربرد ارزش کسب شده " ارائه گردید و در نشریه شماره ANSI/EIA 748 موسسه استنادارد آمریکا ثبیت گردید
مفاهیم اولیه مدیریت ارزش کسب شده
روشی سیستماتیک برای یکپارچه سازی و اندازه گیری و مقایسه روند پیش رفت هزینه، زمان و محدوده در یک پروژه است و می تواند نقش موثری در پاسخ گویی به بسیاری از سوالات مدیریت که برای موفقیت پروژه مهم و حیاتی هستند ، داشته باشد.
تجزیه و تحلیل ارزش کسب شده
این تکنیک در اغلب روش های اندازه گیری عملکرد به صور ت های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد . در این تکنیک ارزیابی تلفیقی زمان، هزینه و محدوده پروژه مشخص ، و ارزیابی عملکرد برای گروه مدیریت پروژه امکان پذیر می گردد با کنترل مقداری برنامه ها، عملکرد پروژه بطور متناو ب در مدیریت ارزش کسب شده اندازه گیری می شود .در تجزیه و تحلیل ارزش کسب شده، سه ارزش عمده بودجه، هزینه واقعی و ارزش کسب شده برای هر یک از فعالی ت ها محاسبه می شود
سه مو ءلفه اساسی تجزیه و تحلیل ارزش کسب شده به شرح زیر می باشد.
شاخص های ارزش های کسب شده
متد ارزش کسب شده بر اساس محاسبه و بررسی پارامترهای زیر شکل میگیرد - واحد دیزعلی، - 1383
· بودجه ی کار برنامه ریزی شده : - BCWS - بودجه ی تمامی فعالیت هایی که مطابق برنامه تا تاریخ بررسی بایستی صرف می شده است.
· هزینه ی برنامه کار انجام شده : - BCWP - عبارتست از هزینه با معیار برنامه اولیه برای کار واقعی انجام شده.
· هزینه واقعی کار انجام شده : - ACWP - عبارتست از هزینه واقعی پرداخت شده برای کار انجام شده.
مقایسه BCWP و BCWS میزان انحراف از برنامه از نظر زمانبندی را روشن میکند:
SV= BCWP- BCWS
مقایسه ACWP و BCWP میزان انحراف از برنامه را از نظر مالی مشخص میکند:
CV= BCWP- ACWP
هزینه بودجه شده برای کار زمانبندی شده - BCWS -
این مقدار نشان دهنده بودجه ای است که مطابق برنامه زمانبندی شده باید در پروژه مصرف شود و از محاسبه فعالیت هایی که بودجه و یا منبع به آنها تخصیص داده شده، محاسبه می گردد و در واقع میزان هز ینه برآوردی برای تحقق یک فعالیت در دوره زمانی مشخص می باشد. در حقیقت هزینه بودجه شده برای کار زمانبدی شده را می توان به صورت زیر بیان کرد:
بودجه پیش بینی شده برنامه زمانبندی به مراحل مختلف که جمع آنها تا زمان تاریخ وضعیت، نشان دهنده ارزش برنامه ای پروژه می باشد.
