بخشی از مقاله
چکیده:
بانکها در فرایند فعالیتهای تجاری خود با مخاطرات متعددی مواجه می شوند که بر عملکرد آنها موثر بوده و موفقیت یا شکست این واسطه مهم مالی ارتباط تنگاتنگی با برنامه ریزی آنها در مدیریت ریسک دارد. ریسکها، نتایج عدم اطمینان در نوسانات سوددهی یا زیان دهی است. اگرچه تمرکز وسیع و قابل مقایسهای بر ارزیابی کیفی ریسک به طور سنتی وجود دارد، اما شناسایی عوامل موثر بر ریسک دارای اهمیت شایانی است.
در پژوهش حاضر شناسایی و اولویت بندی عوامل فردی و مالی موثر بر کاهش ریسک مطالبات معوق مشتریان اعتباری بانک توسعه تعاون طی پروسه زمانی سالهای 1390 لغایت 1392 و کاربرد روش رگرسیونی لاجیت و با استفاده نرم افزار Eviews در دستور کار پژوهش حاضر قرار گرفت. برخی از نتایج پژوهش تصریح نمود که سطح درآمد زیر 10 میلیون ریال مشتری با معوق شدن اقساط دارای تاثیری مثبت و معنادار و نداشتن شغل دولتی مشتری بر معوق شدن تسهیلات تاثیری مثبت و معنادار دارد. از سویی دیگر نتایج مدل رگرسیونی حاکی از این مطلب است که متغیرهای شغل، سن، معدل گردش حساب و سطح درآمد به ترتیب در الویت تاثیرگذاری در معوقات مالی میباشند.
مقدمه
نظام بانکی درایران همچون سایرکشورهانقش بسیارمهمی دراقتصاد ایفا می نماید، زیرا علاوه برآنکه بانکها واسطه وجوه در بازار پول هستند، به سبب عدم توسعه کافی بازار سرمایه، نقش اساسی در تأمین مالی برنامه های میان مدت و بلندمدت اقتصادی دارند. بانکها به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای اجرای سیاست های پولی در اختیار دولت و سیستم اقتصادی کشور می باشند که از یک طرف پس اندازهای کوچک و وجوه سرگردان موجود در دست مردم را جمع آوری کرده و از سوی دیگر در راستای اجرای سیاست های اقتصادی و اعتباری تنظیم شده و تکلیفی ، منابع مالی لازم را به بخش های مورد نظرتخصیص می دهند. درمجموع میتوان گفت ، مهمترین فعالیت بانک ها جمع آوری منابع مالی وتخصیص آنها به بخش های مختلف اقتصادی است.
امابایدتوجه داشت که ازیک سو، همین منابع مالی تأمین کننده نیازهای بانک برای اعطای تسهیلات بوده و از سوی دیگر، بانکها باید منابع مالی محدود خود را به صورت بهینه به تولید کالاها و خدمات اختصاص دهند که به معنای فعالیت بنگاه در سطح کارا می باشد، چرا که از نظر تئوریهای اقتصاد ، کارایی نتیجه بهینه سازی تولید و تخصیص منابع است - عربانی، . - 1384 در میان سه حوزه اصلی ریسک - ریسک اعتباری، ریسک بازار و ریسک عملیاتی - که بانک ها با آن مواجهند، مقاله حاضر موضوع ریسک اعتباری را مورد بررسی قرار می دهدکه احتمال عدم انجام تعهد مشتری نسبت به بانک تعریف میشود . تسهیلاتی، که اصل و فرع آن بطور کلی بازپرداخت نمی شود و یا با تاخیر همراه است منشاء ریسک اعتباری برای بانک محسوب می شود.
این نوع ریسک به صورت ذاتی در بخش اعطای تسهیلات وجود دارد و در حقیقت احتمال غیرقابل وصول شدن وام ها در نتیجه ور شکستگی یا زوال در کیفیت اعتباری وام گیرنده میباشد . از سویی دیگر پیش بینی احتمال عدم پرداخت، یکی از اساسی ترینو ضروری ترین اصول مدیریت ریسک در بانک ها و مؤسسات مالی است که تحت عنوان اصول مدیریت ریسک اعتباری در سطح بین المللی مورد توجه قرار گرفته است. اساس مدیریت ریسک اعتباری مطلوب را میتوان در شناسایی ریسک های ذاتی و اصلی موجود در فرآیندها و فعالیتهای مربوط به اعطای وام خلاصه کرد.
در این تحقیق، با توجه به مباحث مختصر بیان شده در فوق و نیز مواردی که در ادامه در خصوص اهمیت و ضرورت و توجه به عوامل فردی، مالی مؤثر بر ریسک اعتباری مشتریان خواهد آمد، محقق با توجه به موضوع تحقیق، به بیان مساله اصلی پژوهش وضرورت انجام تحقیق، اهداف پژوهش، قلمرو تحقیق، متغییرهای مورد مطالعه، روش تحقیق، فرضیههای تحقیق، جامعه آماری، روشهای گردآوری اطلاعات و روشهای تجزیه و تحلیل اطلاعات و تبیین سؤالات، و بالاخره چگونگی تعیین اعتبار و روایی تحقیق می پردازد.
بیان مساله و اهمیت موضوع
پرداخت و اعطای تسهیلات اعتباری یکی از خدماتی است که بانکها همواره به عنوان یک خدمت ارائه می کنند ومشتریان نیز بدنبال دریافت وام و رفع مشکلات مالی خود هستند. اعطای تسهیلات بانکی از لحاظ اقتصادی اهمیت زیادی دارد. زیرا با افزایش کمی سرمایه، باعث رشد و توسعه اقتصادی میشود. اما در اعطای تسهیلات، بانکها با خطر بزرگی که به آن ریسک اعتباری میگویند مواجه هستند. این ریسک علت مواجهه بانکها با بحرانهای عمده مالی است.
ریسک اعتباری را میتوان احتمال عدم بازپرداخت وام از طرف متقاضی در نظر گرفت. که بایستی مدیریت گردد. برای مدیریت ریسک اعتباری از روشهای مختلفی می توان استفاده کرد یکی از روشها طراحی نظام تعیین درجه اعتباری برای دریافت کنندگان تسهیلات است. در اعطای تسهیلات که یکی از عمدهترین فعالیتهای بانکها و موسسات اعتباری است برای تصمیم گیری صحیح، باید درجه اعتبار و قدرت بازپرداخت اصل و سود تسهیلات دریافت کننده را تعیین نمود تا احتمال عدم برگشت اصل و سود تسهیلات اعطایی، یعنی ریسک درجه اعتبار، کاهش یابد. یکی از روشهای کاهش این ریسک، طراحی نظام تعیین درجه اعتباری برای دریافت کنندگان تسهیلات است، و کانون این نظام، مدل رتبه بندی یا ارزیابی اعتباری است - . - Gordy , 200
لذا در این تحقیق بدنبال شناسایی عوامل محیطی و فردی و مالی همچون سن، جنسیت، نوع وثیقه، اعتبارسنجی، سطح درآمد، شغل، میزان تحصیلات، مبلغ وام، مدت اقساط و گردش حساب هستیم تا بتوانیم عوامل تاثیرگذار بر کاهش ریسک مطالبات اقساط معوق شناسایی و در خصوص پرداخت یا عدم پرداخت و همچنین ارتقا موارد با اهمیت توسط مشتری اقدام گردد تا راهکاری برای بانک جهت کاهش مطالبات معوق گردد. لذا هدف اصلی این پژوهش پاسخگویی سوالات ذیل میباشد: آیا عوامل محیطی، فردی و مالی مشتریان موثر بر معوقات اعتباری بانک را می توان شناسایی و رتبه بندی نمود؟ از بین عوامل موثر بر معوقات مالی کدامیک از عوامل در الویت تاثیرگذاری بر موقعات مالی میباشند؟
فرضیه های تحقیق
فرضیه اول: رابطه معنی بین سن مشتری و افزایش ریسک معوق شدن اقساط وجود دارد.
فرضیه دوم: جنسیت زن بودن مشتری اعتباری تاثیری معنادار بر معوق شدن اقساط دارد.
فرضیه سوم: مبلغ تسهیلات پرداختی با معوق شدن وام دارای رابطه معناداری دارد.
فرضیه چهارم: بین سطح درامد مشتری اعتباری بانک با معوق شدن اقساط دارای رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه پنجم: شاغل بودن مشتری تاثیر معنی داری بر معوق شدن وام دارد.
فرضیه ششم: مدت زمان تقسیط وام با معوق شدن اقساط وام دارای رابطه معناداری است
فرضیه هفتم: بین پرداخت وام به مشتریان بدون گردش حساب با معوق شدن اقساط دارای رابطه معناداری وجود دارد.
پیشینه پژوهش
فرریش و لافرٌ - - 2001مقاله ای تحت عنوان "ارزیابی مدلهای ریسک اعتباری: یک انتقاد و یک پیشنهاد جدید" ارائه دادند. آنها در مقاله خود به انتقاد از طرح پیشنهادی لوپز و سیدنبرگٍ - 2000 - پرداخته و عنوان نمودند که این طرح بدلیل این که وابستگی مقطعی را به پرتفوی شبیه سازی شده نادیده می گیرد، نتایج آماری متعارف را بی اعتبار می سازد. آنها روش تست نسبت درستنماییَ را با شبیه سازی مونتکارلوُ پیشنهاد کردند؛ و نشان داند که قدرت آزمونها رضایتبخش است.
