بخشی از مقاله
1. مقدمه
در طی دو دهه ی اخیر ، کارآفرینی تبدیل به یک موضوع اجتماعی - اقتصادی وهم چنین تحقیقاتی مهم در جهان شده است در دنیای امروز ایجاد مشاغل نوین برای ادامه حیات و پویایی اقتصاد کشورها بسیار ضروری می باشد کارآفرینی به خاطر این که منجر به افزایش کارائی اقتصادی می شود، نوآوری را به بازار کار و تولید می آورد، مشاغل جدید ایجاد می کند و وضعیت اشتغال را بهبود بخشد بسیار مهم می باشد به خاطر همین اثرات مثبت کار آفرینی، در طی دهه گذشته بسیاری از کشورهای در حال توسعه از جمله ایران به کار آفرینی به عنوان یک راه حل اساسی بالقوه برای مشکلات گوناگون پیشروی کشور از جمله عدم کارایی در اقتصاد، افزایش نرخ بیکاری، تعداد بیش از اندازه فارغ التحصیلان و ناتوانی بخش خصوصی و دولتی در ایجاد شغل برای آنها، توجه جدی مبذول داشته اند.
ولیکن علیرغم این توجه، تحقیقات نسبتا کمی در زمینه عوامل موثر بر قصد کارآفرینی افراد انجام شده است. سه دلیل مهم توجه به موضوع کارآفرینی، تولید ثروت، توسعه تکنولوژی و اشتغال مولد است. آن میتواند باعث رشد و توسعه اقتصادی کشورها، افزایش بهرهوری، ایجاد اشتغال و رفاه اجتماعی شود - احمدپور و دیگران، . - 1 :1383 در برخی مطالعات تاثیر عوامل محیطی یا زمینه ای بر قصد کار آفرینانه بررسی شده است .خود محقق به بررسی شناسایی و اولویت بندی عوامل محیطی مؤثر بر فرآیند کارآفرینی مستقل در کسب و کارهای کوچک و متوسط پرداخته است
هدف اصلی از انجام تحقیق شناسایی و اولویت بندی عوامل محیطی مؤثر بر فرآیند کارآفرینی مستقل کسب و کارهای کوچک MDF در غرب استان مازندران بر این اساس اهداف فرعی تحقیقعبارتند شناسایی رابطه بین حمایت محیطی ادراک شده با فرآیند کارآفرینی مستقل در کسب و کارهای کوچک MDF در غرب استان مازندران، شناسایی رابطه بین موانع محیطی ادراک شده با فرآیند کارآفرینی مستقل در کسب و کارهای کوچک MDF در غرب استان مازندران، شناسایی رابطه بین حمایت اجتماعی با فرآیند کارآفرینی مستقل در کسب و کارهای کوچک MDF در غرب استان مازندران می باشد
-1 مبانی نظری و پیشینه تحقیق
موفقیت شرکت ها تابعی است از سه عامل به هم مرتبط: بافت سیاسی و اقتصادی در سطح کلان هر کشور، محیط کسب و کار آن و راهبرد و عملیات شرکت ها 4 ارتباط این سه عامل به صورت دو طرفه - از بالا به پایین و از پایین به بالا - است . - Roland & Porter 2000 - از بالا به پایین، بافت سیاسی و اقتصادی بستر ساز بوده، محیط کسب و کار فضای بهر هوری و محیط رقابت شرک تها را بهبود می بخشد، استراتژی و عملیات شرک تها مناسبات داخلی و یا ثبات برای رشد بهر هوری شرکت ها را فراهم م یسازد.
از پایین به بالا نیز بهره وری و کارآئی مناسب شرکت ها موجب افزایش درآمد و رشد مالیات ها گردیده و با تأمین منابع مالی به دولت یاری می رساند. بهبود فضای کسب و کار نیز به بهبود نهادهای سیاسی و اقتصادی کمک می کند. از سوی دیگر ضعف در محیط کسب و کار کشور، فرایند تولید و سیاس تگذاری اقتصادی را به هم می ریزد و موجب بازدارندگی تولید می شود
محیط کسب و کار به مفهوم مجموعه قوانینی است که بر هزینه شرکت ها تأثیر دارد. مانند هزینه مجوزها، تشریفات اداری، مالیات - - Unido,2008 در تعریفی دیگر محیط کسب و کار مجموعه ای از سیاست ها، شرایط حقوقی، نهادی و قانونی حاکم بر فعالیت های کسب و کار بیان شده است -
در واقع محیط کسب و کار شامل زیر ساخ تهای اقتصادی میزان سلامت سیستم اداری، امنیت اجتماعی، ثبات در سیاست های اقتصادی،قوانین و مقررات، کیفیت نظام قضائی و غیره است که بر عملکرد شرکت ها تأثیر مستقیم دارند، ولی تغییر دادن آنها فراتر از اختیارات و قدرت مدیران شرک تها و کسب و کارها است
رحمانیان کوشککی و همکاران، - 1390 - در تحقیقی بررسی عوامل اثرگذار برقصد کارآفرینانه ی دانشجویان کشاورزی دانشگاه آزاد ایلام پرداختند جامعه ی آماری این تحقیق 342 نفر از دانشجویان رشته های کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی ایلام بودند که از میان آنها 89 نفر به عنوان نمونه به طور تصادفی با استفاده از فرمول محاسباتی کوکران انتخاب شدند . ابزار جمع آوری داده ها پرسش نامه ای بود که روایی آن با کسب نظرات اساتید دانشگاه تایید شد و پایایی آن نیز بر پایایی ضریب آلفای کرونباخ 72 درصد به دست آمد. اثرات متغییرهای مستقل - باور به خودکارآمدی، نگرش نسبت به کارآفرینی، حمایت خانواده و هنجارهای ذهنی - بر متغیر وابسته - نیات کارآفرینانه ی دانشجویان - آزموده شد . نتایج نشان می دهد تمامی متغیرهای مستقل، به غیر از نگرش نسبت به کارآفرینی رابطه ی مثبت و معناداری با نی ت های کارآفرینانه دارند.
کیاکجوری و جعفرنژاد، - - 1390 در تحقیقی به بررسی عوامل اثرگذار بر فرایند کارآفرینی مستقل - مطالعه موردی: کارآفرینان شهرستان بندر انزلی - با جمعآوری دادههای مورد نیاز به کمک پرسش نامه ای با اجزای استاندارد در قالب روش تحقیق غیرآزمایشی و ضریب پایایی با آلفای کرونباخ 79 درصد، به آزمون فرضیه ها پرداخته شد. یافته ها نشان می دهند که چهار متغیر مطالعه شده در قالب یک الگوی رگرسیون تحلیل مسیر، ضمن تبیین عوامل اثرگذار بر فرایند کارآفرینی مستقل در جامعه ی بیان شده، هرکدام هم به صورت مستقیم - همه ی متغیرها - و هم به صورت غیرمستقیم و تعاملی - غیر از متغیر فردی - ، بر فرایند کارآفرینی مستقل تاثیرگذار بوده که از این نظر متغیرهای فردی - 0/91 - ، شغلی - 0/57 - ، رفتاری - 0/39 - و محیطی - 0/24 - به ترتیب بیش ترین اثرگذاری مستقیم بر روی فرایند کارآفرینی مستقل را دارند.
اردکانی و همکاران - 1389 - در مقاله ی خود به بررسی ارتباط بین خلاقیت و رفتار کارآفرینانه پرداخته اند و بیان می دارند که رابطه ی معنی داری بین خلاقیت افراد به عنوان یکی از ویژگی های کارآفرینانه و رفتار کارآفرینانه وجود دارد . به عبارت دیگر آنان یکی از پایه های رفتار کارآفرینانه را خلاقیت می دانند.
صادقی و ملکی نیا - - 1389 در پژوهشی به ارزیابی دانشجویان از محیطهای کارآفرینانه و تبیین رابطه آن با قصد کارآفرینی با استفاده از روش توصیفی و پیمایشی و همچنین به منظور اندازه گیری قصد کارآفرینی افراد و دیگر متغیر های کنترل از پرسشنامه قصد کارآفرینی - EIQ - و از تحلیل های متقارن برای تعیین رابطه معناداری بین عوامل محیطی و قصد کارآفرینی استفاده شده است در این پژوهش بین پنج عامل محیطی سیاست ها و رویه های دولتی، شرایط اجتماعی، مساعدت مالی و غیر مالی، مهارت های کارآفرینی و کسب و کار ارتباط معناداری وجود دارد.
بارانی و همکاران - - 1389در مطالعه ای به بررسی تاثیر آموزش های کارآفرینی بر رفتار کارآفرینانه ی دانشجویان رشته ی مهندسی صنایع دانشگاه پیام نورکرمانشاه پرداخته اند .نتایج به دست آمده از مطالعه ی آنها نشان می دهد که ارتباط مثبت و معناداری بین نگرش درباره ی کارآفرینی، هنجارهای ذهنی، باور به خودکارآمدی و رفتار کارآفرینانه وجود دارد. به زعم نویسند گان مقاله ، متغیر نگرش درباره ی کارآفرینی بیش ترین اثر مستقیم را برنیت کارآفرینانه داشته و از طریق نیت کارآفرینانه بی ش ترین اثر غیرمستقیم را بر رفتار کارآفرینانه ی دانشجویان گذاشته است . آنان معتقدند که به دلیل وجود رابطه علّی میان نگرش، نیت و رفتار می توان استدلال کرد که آموزش بر نیت و رفتار کارآفرینانه نیز اثر مثبتی خواهد داشت .
آنان در مطالعه ی خود به این نتیجه دست یافتند دانشجویانی که در دوره های آموزشی کارآفرینی شرکت کرده بودند نسبت به گروهی که در دوره های یادشده شرکت نکرده بودند از نگرش مطلوب تری درباره ی فع الیت های کارآفرینانه برخوردار بوده، هنجارهای ذهنی همسوتری با راه اندازی یک کسب وکار جدید و مخاطره آمیز داشته اند و باور به خودکارآمدی در آ ن ها بالاتر بوده است و از طرفی با نیت قوی تری برای راه اندازی، حفظ و گسترش کسب وکار - رفتار کارآفرینانه - تلاش کرده اند
تصورات از عوامل محیطی : فرانک و لوتجه - Franke & Lüthje, 2004 - کردند که هم عوامل محیط یکلان همانند بازار و سیاستهای دولت و هم عوامل محیطی خرد مثل دانشگاه برای ایجاد کسب وکار جدید بسیار مه م هستند . عوامل محیط ی می توانند فعالیت های کارآفرینی را تسهیل کنند یا مانع ایجاد آنها شوند، و نقش مهمی در تصمیم گیری فرد برای تاسیس یک کسب وکار جدید ایفا می کنند.
بسیاری از پژوهشگران پیشنهاد می کنند که در مطال عات قصد کارآفرینی، به جای محیط واقعی ، بهتر است که تصورات و برداشت فرد از محیط مورد مطالعه قرار گیرد زیرا انتظار می رود که "تصورات فرد از محیط" بیش تر از "محیط واقعی " بر قصد کارآفرینی تاثیر گذار باشد . یک فرد بر اساس تصورات و برداشت شخصی خود درباره محیط پیرامون، می تواند تصمیم بگیرد که آیا یک کسب وکار جدید را شروع نماید یا خیر
سکوارز و همکاران در تحقیقی دریافتند که از جمله عوامل محیطی مهم "موانع ادراک شده" و "حمایت های ادراک شده" می باشند. بر اساس حمایت ادراک شده، اگر افراد تصور کنند که محیط کسب وکار مناسب است، ممکن است متمایل باشند که به فعالیت های کارآفرینی وارد شوند . این فرایند به عنوان "اثر تحریک کننده " معروف است . مثلا یک محیط دانشگاهی حمایت کننده به گونه ای قصد دانشجویان را برای کارآفرین شدن تحریک می کند و آنها را به سوی تدوین و اج رای طرح های کارآفرینی تشویق می کند.
وقتی دانشجو یان تصور کنند که محیط - از جمله محیط دانشگاه و شرایط اقتصادی و سیاسی - از فعالیت های کارآفرینی حمایت می کند، آنها بیش تر احتمال دارد که اقدام به ایجاد کسب وکار کنند . از طرف دیگر، وقتی آنها محیط را برای کارآفری نی نامساعد تصور می کنند مثلا شرایط گرفتن وام و اعتبارات بسیار محدود کننده و مشکل باشد و یا موانع بسیار زیادی برای ورود به بازار وجود داشته باشد یا مراحل تاسیس یک شرکت بسیار زمان گیر و بروکراتیک باشد آنها به رغم نگرش مثبتشان به کارآفرینی ، تمایل کمتر ی بر ای ایجاد کسب وکار جدید دارند.
در مطالعه ای، گوئررو و همکارانش - - 2006 ادراکاز گرایشو امکان بروز رفتار و نیت کارآفرینانه را در میان دانشجویان کاتالونیا بررسی کردند و درنهایت به این نتیجه رسیدند که بیش تر دانشجویان به ایجاد یککار جدید علاقه مند بودند، در حالی که به توانایی خود در اجرای آن شکداشتند .
نتیجه پژوهش ژائو و همکارانش - - 2005 در زمینه ی بررسی نقش خودکارآمدی در توسعه ی رفتار کارآفرینانه در دانشجویان نشان می دهد که آموخته های به دست آمده از دوره های کارآفرینی، تجربیات قبلی کارآفرینی و گرایش به ریسک در احساس خودکارآمدی و نیت کارآفرینی و درنهایت رفتار کارآفرینانه اثرگذار می باشد . ضمن این که آن ها دریافتند میزان رفتار کارآفرینانه در زنان پایین تر از مردان بوده است
وانگ و ونگ - - 2002 طی پژوهشی با نظرسنجی5326 نفر از دانشجویان رشته های مهندسی، علوم پایه و رایانه در دانشگاه ملی سنگاپور نشان دادند که 71درصد آن ها علاقه وافری به کارآفرینی دارند، اما تقریباً به همان نسبت دانش کارآفرینی شان زیر متوسط بوده است.
-3روش شناسی تحقیق
یک جمع بندی کلی می توان گفت که تحقیق حاضر، یک تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی می باشد و از نوع کاربردی می باشد همچنین از آنجایی که نتایج این تحقیق می تواند به طورعملی، مورد استفاده قرار گیرد، یک تحقیق مورد پژوهشی کاربردی می باشد. همچنین برای تجزیه تحلیل داده ها از ابزار آمار استنباطی استفاده شده است. یک تحقیق علمی با هدف شناخت یک پدیده در جامعه آماری انجام میشود. به این دلیل، موضوع تحقیق ممکن است متوجه صفات، ویژگیها، کارکردها و متغیرها آن یا این که متوجه روابط بین متغیرها، صفات، کنش و واکنش و عوامل تأثیرگذار در جامعه باشد. بنابراین. جامعه آماری در این پژوهش دارندگان کار گاه های کوچک MDF در غرب استان مازندران - نور،محمود آباد ،چالوس،تنکابن،رامسر - که تعدادآن برابر با 270نفر می باشد. در این تحقیق برای تعیین حجم نمونه از جدول مورگان استفاده شده است که بر این اساس برابر با159 نفر که از این تعداد 120 پرسشنامه به محقق برگردانده شد
-4یافته های تحقیق
برای تعیین روایی پرسشنامه طراحی شده بصورت پیش آزمون در اختیار حداقل تعداد ده نفر از اساتید و خبرگان قرار داده شد، آنگاه پس از اخذ نظرات اصلاحی و تعدیل موادی از آنها، مجدداً در اختیار حداقل تعداد 45 نفر از اعضاء نمونه آماری مقدماتی قرار گرفت و طبق نظرات اصلاحی این گروه نیز از مرتبط بودن سؤالات با توجه به جامعه آماری مورد مطالعه اطمینان حاصل شد. در نهایت، پرسشنامه نهایی را طراحی و برای جمع آور ی داده ها مورد استفاده قرار داده شد. پیشبینی میشود که روایی و اعتبار ابزار اندازهگیری - پرسشنامه - با توجه به مرور ادبیات موضوعی تحقیق و استخراج متغیرها از آن که در حقیقت همان نظر متخصصان و خبرگان است - بازرگان و دیگران، 1377، - 171 تأمین شود و بمنظور تعیین پایایی و قابلیت اعتماد پرسشنامه از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد
میزان آلفای کرونباخ باید بالای %7 باشد تا پایایی فاکتور ها مورد تایید باشد در پرسشنامه مربوط مقادیر آلفا برای عوامل محیطی کارآفرینی مستقل به صورت ذیل می باشد.
