بخشی از مقاله
چکیده
شهر به عنوان خواستگاه تمدن بشری همواره مورد توجه نظریهپردازان علوم مختلف بوده است. اگر بتوان روند حرکت جامعه بشری را به سه انقلاب -1 کشاورزی - 2 صنعتی - 3 انقلاب اطلاعاتی و انفورماتیک تقسیم کرد؛ میتوان گفت که این انقلابها بودند که روند حرکت بشر را دستخوش تحولات اساسی کرده¬ اند. با نگاهی به گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات و به تبع آن جهانی شدن، کمرنگ شدن مرزهای سنتی و از بین رفتن مسافت¬ها، خلق فضای مجازی در شهرها و ارائه الگوی بهینه شهر الکترونیک بر اساس توانمندی¬های سیستم اطلاعات جغرافیایی - GIS - اهمیت می¬یابد.
امروزه شهر الکترونیک به عنوان راهکار بی¬بدیل حل معضلات شهری، مورد توجه شهرسازان و مدیران شهری است. یکی از مفاهیمی که امروزه بطور گسترده در تمامی جوامع بخصوص در کشورهای پیشرفته مورد توجه قرار گرفته است شهر الکترونیک، شهروند الکترونیک و دولت الکترونیک می باشد. در یک شهر الکترونیک شهروند الکترونیک با بهره برداری از امتیازات و مزایای دولت الکترونیک زندگی جدیدی را تجربه می کند زندگی که روان، مدرن ودارای امتیازات بسیار است پیشی گرفتن شهرنشینی بر شهرگرایی، رشد قارچی شهرها و به تبع اینها تحت تأثیر قرار گرفتن مثلث طلایی امنیت، رفاه و آسایش شهروندان، مدیران شهری را ملزم به استفاده از فناوری اطلاعات و GIS در خلق فضاهای مجازی و شهر الکترونیک کرده است. این تحقیق در پی تبیین چهارچوب شهر الکترونیکی و همچنین بیان اهداف و مزیت¬های آن در قالب استفاده از توانمندی¬های سیستم اطلاعات جغرافیایی - GIS - است.
مقدمه
در فرایند توسعه جوامع انسانی، دگرگونی¬های علمی نقش بسزایی در تحولات تمدن بشری دارند. بعد از انقلاب صنعتی و به تبع گسترش شهرنشینی، مشکلات عدیده¬ای در فضاهای شهری بوجود آمده است؛ به طوری که باز خورد تراکم جمعیت و صنعت باعث شکلگیری نظریههای مختلف در عرصه علوم،خصوصاً در حیطه علوم مربوط به مسائل شهری گردید.
در این بین دیدگاه¬ های مبتنی بر خلق فضای مجازی از طریق فناوری اطلاعات در قالب آموزش الکترونیک، تجارت الکترونیک، شهر الکترونیک و دولت الکترونیک مطرح می¬شود که اساس آنها بهرهمندی از توانمندیهای IT در قالب بهرهوری از اینترنت و سیستم اطلاعات جغرافیایی - GIS - در جهت ارائه خدمات و تسهیل امور شهروندان است
مشکلات شهرهای امروزی که از مهمترین نمونههای بارز آنها ترافیک، آلودگی، از بین رفتن آسایش، هدر رفتن زمان و نبود انسجام در خدمات رسانی به شهروندان است، باعث تقویت پروژه شهرداری الکترونیک شده است. دیدگاه خلق فضای مجازی برای ارائه خدمات شهری 24 ساعته برای شهروندان و همچنین لزوم کاهش هزینه¬ های مربوط به زمان حمل و نقل، حوادث و ازدحام، مدلی را در قالب شهرداری الکترونیکی بوجود میآورد.
بحث و نتایج
شهر الکترونیک شهر الکترونیک عبارت است از امکان دسترسی الکترونیک شهروندان به ادارات و اماکن درون شهری و دستیابی به اطلاعات مختلف مورد نیاز و برخورداری از خدمات و تسهیلات شهری و انجام امور اداری، بانکی، خدماتی و رفاهی به شیوه¬ای باثبات، قابل اطمینان، امن و محرمانه که در عین حال همراه با کاهش هزینه و صرف زمان دارای کیفیت بالا نیز باشد.
مدل شهر الکترونیک از اجزای کلی سه گانهای تشکیل شده که تعامل آگاهانه آنها منجر به ایجاد شرایط محیط مجازی برای زندگی الکترونیکی می-شود. عدم وجود هر یک از این عوامل که هر یک به نوبه خود پیکره و بدنه اصلی یک شهر الکترونیک را تشکیل می دهد، شهر الکترونیک را با مشکل روبرو می سازد. مدل یک شهر الکترونیک می تواند شامل موارد زیر باشد: زندگی الکترونیک، سازمان الکترونیک و دولت الکترونیک
در واقع شهر الکترونیک، شهری است که در آن اداره امور شهری شامل ارائه خدمات و سرویس های مختلف دولتی و سازمان های بخش خصوصی بصورت آنلاین و به طور شبانهروزی با کیفیت و ضریب ایمنی بالا با استفاده از ابزار فناوری اطلاعات و سیستم یکپارچه شهرداری انجام می شود که این باعث صرفه جویی در وقت، منابع، امکانات و افزایش دقت خدمات شهری می شود
شهر الکترونیکی زمانی متولد شد که در اواخر قرن بیستم جهان شاهد اتفاقات عظیمی گردید که باعث ایجاد تغییرات بزرگ در نحوه زندگی مردم گردید. در این زمان انسان هرچه در توان داشت برای بهتر کردن شیوه زندگی خود انجام داد . در این میان بود که دنیا شاهد خلق اینترنت شد و دیری نگذشت که سیستمهای اینتر نتی با جزء به جزء زندگی انسانها انس گرفت. در دهه های گذشته اطلاعات به شیوه های فوق به سرعت به اقصی نقاط دنیا منتقل می گردد.
- ICT - یا فناوری اطلاعات و ارتباطات انقلاب عظیمی را در تمامی عرصه های زندگی بشری بدنبال داشته است و در اثر آن جهان امروز بسرعت درحال حرکت به یک جامعه اطلاعاتی است که در آن جامعه دانش نقش اساسی ایفا می کند . در جهان امروز سبک زندگی در جوامع پیشرفته تغییر یافته است و بسیاری از کشور ها در نظر دارند تا با فرهنگسازی مطلوب سبک جدید زندگی را به نام سبک الکترونیکی به مردم ارائه دهند. فناوری اطلاعاتی باعث می گردد تولید و توزیع محصولات کشاورزی راحت تر و در زمان کمتر و ارائه تسهیلات بهداشتی مطلوب تر و انتقال دانش به اقصی نقاط دنیا در حداقل زمان میسر گردد که به نوعی با سیستم اطلاعات جغرافیایی و توسعه فناوری جهان امروزه به یک دهکده جهانی تبدیل شده است .
به همین طریق با ایجاد سیستم GIS باعث ایجاد پدیده هایی مانند دولت الکترونیکی ، آمد و شد الکترونیکی ، تجارت الکترونیکی ، شهر الکترونیکی و مسائلی از این قبیل گردد که یکی از بحث های جالب ایجاد شهر های الکترونیکی می باشد . شهر الکترونیکی شهری است که اداره امور شهروندان از قبیل خدمات دولتی و خصوصی به صورت برخط online و 24 ساعته و در تمام ایام هفته و با کیفیت بهتر و دسترسی راحت تر با استفاده از اطلاعات و راتباطات فوق براساس سیستمICT جمع آوری و تنظیم گردد.
مزایای استفاده از ICT در شهر یا شهر الترونیکی:
از جمله موارد وسیع عملکرد ICT و شهر الکترونیکی به شرح ذیل می باشد:
-1 استفاده بهینه از وقت
-2 کاهش استرس و فشار زندگی در شهرهای بزرگ
-3 فراهم آوردن خدمات اینترنت با کیفی ت و سرعت بالا برای شهروندان بهبود زندگی مردم و آگاهی آنان از فرآیندهای شهری
-4 تسهیل انجام خدمات و فرآیندهای شهری
-5 کاهش ترافیک شهری و به تبع آن کاهش آلودگی هوای شهر بدلیل کم شدن رفت وآمد ها
-6 صرفه جویی در وقت و استفاده بهینه از انرژی و نهایتا برنامه ریزی دقیق و اصولی در شهر امروزه داد و ستد و همچنین سایر موارد در شهرهای الکترونیکی به صورت الکترونیک انجام می گیرد.
تجارت الکترونیکی درشهرهای الکترونیکی باعث می شود تاکسبه بتواند ارتباطات تجارت بین المللی را دارا باشد و در حداقل زمان حداکثر مشتری را جذب کنند. در یک شهر الکترونیک ارتباط تجاری با دولت، بنگاه ها و مردم به صورت آسانی انجام می شود.
شما یک روز کاری را در نظر بگیرید که حدود یک ساعت از وقت شما در ترافیک خیابانها، یک ساعت برای صرف انجام عملی ات بانکی، دو یا سه ساعت برای خرید لوازم مورد نیاز ، یک روز پر مشغله، استرس دار و نهاتاًی اعصاب خوردکنی در پیش خواهید داشت که با کمی دقت در می یابیم که قسمت عظیمی از عمر خود را در صرف کارهای تکراری و یا صفهای طویل می گذرانید. استفاده از سیستم اطلاعاتی تفکر شهر الکترونیک را برای از بین بردن این معضلات ایجاد شده است.
شهر الکترونیک یک اختراع و یک پیشنهاد نو آورانه نیست و عمر آن هم مقطعی نخواهد بود بلکه واقعیتی است که بر اساس نیازهای جامعه جایگاه خود را باز می کند و اگر امروز از غافله ایجاد چنین شهرهایی عقب بمانیم فرداباید باپرداخت هزینه های بیشتری قدم در اجرای آن بگذاریم . شهر الکترونیک راهی است برای ورود به جامعه اطلاعات جهانی و وفق دادن خود در زندگی مطلوب در دهکده جهانی .
برای درک راحت موضوع یک روز را در شهر الکترونیکی تحلیل می کنیم.
با طلوع آفتاب که از خواب بیدار می شوید قبل از حرکت از منزل گزارش کاملی از وضعیت سیستم های مختلف شهری از جمله سیستم امنیتی ، تسهیلات و وسایل منزل و وضعیت ترافیک و حتی از موقعیت جوی آب وهوا از منشی الکترونیکی منزلتان دریافت خواهید کرد. قبل ازاینکه با نزدیکترین همسایه ارتباطی داشته باشید می توانید از طریق اینترنت به شبکه های مختلف دلخواهتان دسترسی داشته باشید و از جدیدترین اخبار روز حتی از دور افتاده ترین نقاط با خبر شوید. هنگام ترک خانه می توانید به سیستم خرید خانه سری بزنید که سیستم فوق بطور اتوماتیک وار موجودی مایحتاج منزل را کنترل می کند و در صورت نیاز سفارشهای لازم را انجام می دهد و پس از خرید ملزومات قیمت آنها بطور خودکار و بدون مراجعه به بانک از کارت اعتباری شماکثر خواهد شد .
حال که می خواهید از خانه بیرون روید وقتی اتومبیل خود را به طور اتوماتیک وار آخرین وضعیت ترافیکی شهر را در یافت می کنید وخلوت ترین راه برای رسیدن به محل کاربرای شما برنامه ریزی می شود هنگام رانندگی منشی الکترونیک شما پیغامها، اطلاعات، قرارهای ملاقات و کارهای روز مره تان را بررسی و فعالیتهای شما را برنامه ریزی می کند.
در سیستم شهر الکترونیک امکان برخورد با ترافیک خیلی کم است بطوریکه یک سیستم هوشمند کنترل ترافیک رفت و آمدها را طوری تنظیم می کند که شما حد اقل زمان را در پشت چراغ قرمز بمانید. همچنین اتومبیل ها به سیستم هوشمندی مجهزند به طوری که حداقل تخلفات شهری را شاهد خواهی د بود. تصادفات درشهرهای الکترونیکی خیلی کم خواهد بود و درصورت بروز تصادف نیز اتومبیل شما بطور هوشمند یک پیغام به مرکز اتفاقات شهری ارسال می کند . یک سیستم موقعیت یاب جغرافیایی تصویر دقیق و موقعیت محل تصادف را مشخص می کند و مشخصات تصادف و محل تصادف به ادارات پلیس و اورژانس ارسال می شود و در حد اقل زمان اقدام لازم برای رسیدگی به تصادف و ارسال مصدومین به بیمارستان انجام می گیرد .
جالب است بدانید زمانیکه آمبولانس در حال حرکت به محل تصادف می باشد به طور خودکار پیغامهایی را به چراغهای راهنمایی ارسال می کند تا با تنظیم آنها کمترین زمان در طول مسیر آنها به بیمارستان هدر نشود و همچنین وضعیت بیمار به بیمارستان مخابره می شود تا تجهیزات لازم برای مداوای مصدوم در اسرع زمان فراهم شود.
هنگام ورود به شرکت یا محل کار ، سیستم هوشمند ورود و خروج اداره اطلاعات شما را کنترل و ساعات حضورتان را ثبت می کند و هنگامیکه مشغله زیادی دارید و چند قرار ملاقات و جلسه در پیش رو دارید شما برای شرکت دراین جلسه ها نیازی به ترک محل کار خود ندارید . سیستم ویدئو کنفرانس حضور شما را در تمامی جلسات ممکن خواهد ساخت.
و در هنگامیکه با فکر راحت درحال استراحت می باشید نماینده هوشمند خرید شما اجناس مورد نظرتان را بر اساس سلیقه و علاقه خودتان جستجو می کند و پیشنهادهای مناسب را برای انتخاب به شما اعلام میکند. برای بررسی وضعیت درسی خودتان ازجمله انتخاب واحد و دریافت نمرات نیازی به حضور در محل تحصیل ندارید و برای بررسی وضعیت درسی بچه هایتان می توانید از طریق سایت مدرسه عملرد تحصیلی او را بررسی کنید و در صورت نیاز با معلمان او ارتباط برقرار کنید.
جالب است بدانید اگر در زمان بازگشت به منزل بخواهید در پمپ بنزین سوخت گیری کنید براحتی می توانید با استفاده از سیستم هوشمند موقعیت یاب اتومبیل به نزدیکترین پمپ بنزین مراجعه کنید و پس از سوختگیری نیز می توانید با کارت اعتباری هزینه بنزین را بپردزید.
در صورتیکه اتومبیل شما به سیستمی مجهز باشد که مصرف بنزینتان را بررسی کرده و زمانهای سوختگیری را برنامه ریزی می کند.
حا ل پس از اینکه به خانه می رسید همه چیز مرتب است هوای خانه بطور اتوماتیک وار توسط سیستم های تهویه هوشمند به صورت مطلوبی تنظیم شده استهمه چیز در منزل طبق برنامه انجام می گیرد.
شما یک روز پر کار رادر شهر الکترونیک گذراندهاید .کارهای خیلی زیادی انجام دادهاید ولی اسیر کارهای تکراری نشدهاید .بنا براین شما می توانید او قات زیادی را برای مطالعه، استراحت تفریح،گپ با دوستان و اعضای خا نواده بگذرانید و از زندگی تان لذت ببریید.
حال که ما با مزایا و امتیاز سیستم اطلاعات جغرافیای - - GIS و شهرهای الکترونیکی آشنا شدیم. بعضی از فعالیت های شهرهای الکترونیکی اشاره می کنیم:
- 1 معاملات بانکی مانند بر داشت و واریز پول از حساب، انتقال وجه، دسترسی دائم به وضع موجودی
- 2 کلیه فعالیت های اداری مثل پرداخت مالیات، درخواست پاسپورت، تعویض گواهینامه
- 3 مبادلات تجاری مانند خرید و فروش کالا
- 4 فعا لیت های روحی مثل دسترسی به مو سیقی دلچسب وفیلم های مورد نظر
- 5 فعا لیت های تفریحی مانند بازی های کامپیوتری، اطلات لازم برای بازدید مکان های دیدنی
- 6 فعا لیت های مربوط امور بهداشتی و درمانی و پزشکی مانند دریافت اطلاات بروز پزشکی و دستورات درمانی و آدرس مراکز درمانی و امکانات آنها و مطب پزشکان
- 7 فعالیت های مربوط به رزرو بلیط ورزرو هتل واقا متگاها و آزانس ها
- 8 کسب اطلات و اخبار روزانه و در مورد موارد مختلف
- 9 اطلا عات مربوط به آزانس های مسکن در مورد خرید و فروش واجاره مسکن
- 10 فعالیت های علمی وتحقیقی و دسترسی آسان منابع معتبر وکتب ها وتالیفات جدید و موقعیت و موجودی کتابخانه ها
- 11 فعالیت های آموزشی مدارس ، دانشگاهها وسایر مراکز آموزشی
- 12 فعالیت های سیاسی مانند شرکت در انتخابات وتحلیل و بررسی مسائل سیاسی
- 13 برنامه های مذهبی مانند برسی اوقات شرعی
- 14کاریابی مانند برسی فرصت های کاری و بنگا ههای کار یابی
- 15سایر فعالیتها از جمله اتخاذ برنامه ریزی
حال با توجه به مطالب بالا ونقش سیستم اطلات جغرافیای - GIS - در بوجود آمدن شهرها ی الکترونیکی موقعیت شهروندان تحت عنوان شهروند الکترونیکی مطرح می گردد.زیرا شهر بدون شهروند مفهومی نخواهد داشت .بنابراین اگر شهروندان برای زندگی در عصر فنآ وری واطلاعات آماده نشوند بحث شهروند الکترونیک مفهومی نخواهد یافت و برای استفاده بیشتر از سیستم اطلاعات جغرافیای و داشتن شهر الکترونیکی داشتن شهروند الکترونیکی ضروری می باشد.
شهروند الکترونیکی:
شهروند الکترونیکی افرادی هستند که توانایی های را دارا باشند. طبق استاندارد بین المللی شهروند الکترونیکی باید علوم و مهارت های زیر را دارا باشند.
- 1 سواد کامپیوتر مثل مبانی کامپیوتر، ویندوز
- 2 آشنائی با اینترنت و پست الکترونیکی
- 3 تکنیک های جستجوی اطلاعات در وب سایت ها
