بخشی از مقاله
شیوه ساخت آزاد راهکاری برای ساخت مسکن اقشارکم درآمد
چکیده:
کشورهای غربی،دردوران پس ازدوجنگ جهانی نیازمبرمی به تامین مسکن سریع وارزان قیمت داشتند وراه حل عملی برآوردن این نیاز رادر تولید مسکن انبوه یافتند.متخصصان این کشور هابعدازسالها تجربه انبوه سازی،راه حلهایی برای بهبود وارتقای کیفی وکمی واحد های مسکونی ارائه دادند که برای کشورهایی که اخیرا"تولید مسکن را آغازکرده اند مانند ایران بسیار مفید می باشد.آپارتمان سازی و تولید انبوه مسکن درایران سابقه طولانی نداشته وعمدتا" با الگوبرداری از نمونه های غربی ودرمواردی مستقیما" توسط مشاورین خارجی اجرا شده است. دراین زمان وعرصه حرکت به سوی شیوه ها ومتد هایی که مورد قبول قرارگرفته انددرراه اعتلاء ونتیجه مطلوب برای ساختمان سازی ورسیدن به هدف پیش بینی شده رابرای ما پیش ازپیش مورد توجه قرارداده است.دراین تحقیق سعی شده است که ازبهترین شیوه ای که تا کنون دربسیاری از کشورها مورد استفاده قرارگرفته است وبه نتیجه مطلوب رسیده است یعنی شیوه ساخت آزاد مورد تحقیق قرارگرفته است.
کلمات کلیدی شیوه ساخت آزاد،روشهای پیشرفته ساخت،ساختمان های مسکونی
مقدمه:
1
با توجه به تعریف مسکن، فضای مسکونی باید بتواند شرایط لازم را برای رشد فردی هر یک از افراد خـانواده اعـم از خـرد و بزرگ فراهم آورد. یعنی هر یک از افراد خانه باید قادر باشند برحسب نیازهای روحی و روانی و علایق خود، فضای مناسب و حریم لازم را برای انجام فعالیت ها و کسب آسایش و آرامش بیابند. در عین حال فضای مسکونی باید بتواند محـیط لازم را برای برقراری رابطه خانوادگی و همبستگی آن و حفظ کیان خانواده ایجاد کند (حبیبی و همکاران،.(80: 67 مسکن انعطاف پذیر به عنوان مسکنی است که می تواند با نیازهای در حال تغییر کاربران وفق پیدا کند، شامل امکان انتخاب طرح بندی های مختلف مسکن قبل از اسکان و همچنین توانایی برای تنظیم مسکن در یک بازه زمانی، شـامل پتانسـیل ترکیـب فـن آوری های جدید برای تنظیم جمعیت در حال تغییر و یا حتی به طور کامل، تغییر اسـتفاده سـاختمان از مسـکن بـه چیـز دیگری می گرد
(Schneider & Till, 2005:287)مطرح می شود.
چگونگی اصلاح سیاست های کلان دولت درتامین مسکن قشرهای کم درآمد وراه کارهـایی عملـی واجرایـی بـرای دخالـت ومشارکت مردم درطرح خانه های خود که امکان سرمایه گذاری برای انبوه سازی راممکن سازد از جمله نظریه هایی اسـت که سالهاست درسراسر جهان باعث ساخت مجموعه های مسکونی شده است.باتوجه به اینکـه سیاسـت هـای انبـوه سـازی درصدر سیاست های تامین مسکن در ایران قرارداردکاربرد نظریه هابراکن بسیار مهم است.
-اهداف مشخص تحقیق:
-ساخت مسکن مقرون به صرفه -شناسایی رویکردهای نوین درخانه سازی
-چارچوب نظریه فنی:
انعطاف پذیری شامل زنجیره ای اعم از فیزیکی و اجتماعی در مسکن است. بنابراین، مـی تـوان آن را بـه عنـوان تأکیـد بـر سازگاری عنوان نمود. به طور خلاصه، مفهوم انعطاف پذیری به عنوان قابلیت ساختمان برای تغییر فیزیکی و تطابق با توجه به تغییر شرایط تعریف شده است. انعطاف پذیری "نوع جدیدی از بـه چـالش کشـیدن معمـاری" اسـت ( Habraken: .(2008: 291 در این قسمت باید دوجنبه مورد توجه قرار گیرد: تعـداد فضـاها و امـاکن مناسـب بـرای رشـد فرهنگـی و اجتماعی و میزان پاسخگویی آنها به نیازهای مربوطه است. از این رو ابتدا
باید کمیت فضاهایی که میتوانند نیازهای مربوط به رشـد معنـوی و اجتمـاعی را بـرآورده کننـد بررسـی شـود (حبیبـی و همکاران،(82: 67برای بررسی هر یک از سیستم ها وفناوری های نوین ساختمانی از چارچوب نظریه فنی استفاده خواهـد شد .نظریه فنی به بیان ساده، اعلام رسمی نتایج بررسی وارزیابی کیفیت، دوام و سایر ویژگی های یک فرآورده یا سیسـتم ساختمانی با استفاده ازمقررات ساختمان، استانداردها ودستورالعمل های معتبر است که از سوی یـک سـازمان مسـئول و مطابق قانون برای مدتی محدود ارائه می شود، به این ترتیب نظریه فنی رابطه بین تولید کننـده، طـراح، مـدیراجرایی یـا کارفرما و مصرف کننده را در موردانتخاب نوع سیستم ساختمان تعیین می کند.در چارچوب نظریه فنی مصالح،سیستم ها و فناوری هایی در بخش ساختمان و مسکن مورد استفاده خواهند بود کـه طبـق قـانون از تأییدیـه فنـی مرکـز تحقیقـات ساختمان و مسکن برخوردار باشند(مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، .(1388 فراهم آوردن امکان تغییـر، قابلیـت تطبیـق فضاها با نیازها و تغییر فضای زندگی بر اساس سلیقه شخصی از ویژگی های خانه آرمانی است (عینی فر، .(65 :82
2
شیوه ساخت آزاد
نظریه ساخت آزاد برای اولین بارتوسط نیکولاس جـان هابراکن،معمارهلنـدی ارائـه شـد.اوبانقـد روش هـای متـداول انبـوه سازی،لزوم دخالت ساکنان درطرح واحدمسکونی خودرامطرح می کند.طبـق ایـن نظریـه سـاختمان بـه دوبخـش((سـاخت ثابت))و((عناصر متحرک)) تفکیک می شود.ساخت آزادمعمولاشامل اسـکلت وکانـال هـای تاسیسـاتی بـوده وحاصـل یـک تصمیم جمعی است،اماعناصرمتحرک که معمولا شامل دیوارهای جداکننده داخلـی مـی باشـدتحت کنتـرل سـاکنان خانـه قراردارد.این نظریه درکشورهای اروپای غربی وشمالی بـه ویـژه (هلنـد) وشـرق دور بـه ویـژه (ژاپـن)موردتوجـه قرارگرفتـه ومجموعه های مسکونی متعددی بااستناد به آن احداث شده است.به منظورافزایش انعطاف پذیری طرح،محصولات وسیستم های ساختمانی متعددی به بازارآمده که مهمترین هدف آنهاجدایی سیسـتم هـای مکـانیکی-الکتریکـی ازعناصـر متحـرک بناست. جان اف ترنر ازچهره های معروف لیبرالی می باشدکه بانک جهانی شـدیدا" تحـت تاثیردیـدگاههای وی قرارگرفتـه وبسیاری ازاقدامات خـود رابراسـاس نظریـات ترنرانجـام مـی دهـد.درواقـع ترنرمعـرف تـرین چهـره دیـدگاه لیبرالـی مـی باشد.ترنراززمانی که مقاله مشهورخودراباعنوان سکونتگاههای شهری کنترل نشده((1967 رامنتشر ساخت بی وقفه به دنبال الونک نشینی درجهان سوم به ویژه آمریکای لاتین وجنوب شرقی آسیاپرداخته است.وی درمقالات بعدی خودتحت عنـوان سکونتگاههای شهری کنترل شده:معضلات وخط مشی ها((1968ایـده مسـکن خودسـازرابه سـوی خودکفـایی درسـاختن محیط ها((1976ومقالات مسکن درسه بعد:منبعی برای بازتعریف مسئله مسکن)1978پیران،96،(1366
-7-3نظریه های عمومی مشارکت
یکی مهم ترین نظریه هایی که به منظوراصلاح وضع سکونتگاههای جدیدارائه شـد،نظریه مشـارکت بـود. ایـن رویکـرد،پس ازدهه 1960،درمباحث معماری وشهرسازی مطرح شد.طرفداران این نظریه،پس ازمقایسه سکونتگاه های جدیـد باالگوهـای سنتی،مهم ترین تفاوت آنهارادرقطع ارتباط انسان وسکونتگاه او دانسته وفراهم آوردن شـرایط لازم بـرای مداخلـه سـاکنان درطرح ها رابه عنوان راه حل این
مسأله،ذکرکرده اند.نظریه مشارکت،ازآنجا که رویکردی ارزشی به مفاهیم طراحی وسیاسـتگذاری دارد،درگـروه کلـی نظریـه های هنجاری رویـه ای معمـاری قـرار دارد.اغلـب پیشـگامان نظریـه مشـارکت درمعماری،جـان ترنر،کریسـتوفر الکسـاندر، ونیکولاس هابراکن هستند .(میرمقتدایی 1386، (4 ایده تفکیک عناصرمختلف یک ساختمان، کـه متناسـب بازمـان بنـدی های مختلف تغییر می کند،بعدها توسط استوارت براند آمریکایی درسال1994 ارائه شد.اوشـش عنصراصـلی رادرسـاختمان شناسایی می کندکه همگی باحرف اس انگلیسی آغاز می شوند: -1 سایت که همواره ثابت است -2 ساخت ثابت،کـه تغییـر درآن،دشوار وپرهزینه بوده وعمرآناز30 تا300 سال است -3 پوسـته خـارجی کـه هـر20 سـال یکبار،بـه دلیـل تغییـر مـد، تکنولوژی یامرمت تغییر می کند-4 تاسیسات،که پس از حدود 10تا 15 سال،کهنه واز کار افتـاده مـی شـود. در مواردی،بـه دلیل تداخل بیش ازاندازه باساختمان،تعمیر سیستم های تاسیساتی مقرون به صـرفه نبـوده وبـه ناچارکـل سـاختمان بایـد زودتر ازمقرر تخریب شود-5 پلان فضایی،شامل دیوارهای جداکننده است وپس ازحدود30 سال تغییر مـی کنـد-6 وسـایل منزل،شامل مبلمان وسایر لوازم که تحت کنترل ساکنان هستند.(جان برومه،(2005
-سیرتکامل روش ساخت آزاددرژاپن
