بخشی از مقاله
چکیده:
در فرایند توسعه جوامع انسانی، دگرگونیهای علمی نقش بسزایی در تحولات تمدن بشری داشته است.بعد از انقلاب صنعتی و به تبع گسترش شهرنشینی، مشکلات عدیده ای در فضاهای شهری بوجود آمده به طوری که تراکم جمعیت و صنعت باعث شکل گیری نظریه های مختلف در عرصه علوم، صوصاًخ در حیطه علوم مربوط به مسائل شهری گردید
در این بین دیدگاههای مبتنی بر خلق فضای مجازی از طریق فناوری اطلاعات در قالب آموزش الکترونیک، تجارت الکترونیک، شهر الکترونیک و دولت الکترونیک مطرح می شود که تسهیل امور شهروندان می باشد اما امروزه در محافل مختلف مناطق آزاد به عنوان »محرکه« در جهت تشویق صادرات صنعتی مطرح ومطابق ماده 1 قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری-صنعتی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1372در انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی، رشد و توسعه اقتصادی، سرمایهگذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقهای، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی، بیان شده، باید مورد بررسی قرار گیرد.
منطقه آزاد ارس به عنوان وسعیترین منطقه مصوب و عملیاتی شده با چندین محدوده منفصل با موقعیت ممتاز در مثلث ارتباطی اروپا و قفقاز، با افزایش وزنی صنعتی، برای رسیدن به حد مطلوب ارائه خدمات و تسهیل امور سرمایه گداری و شهروندان عادی، در اجرای سیستم ارئه خدمات الکترونیک به عنوان یکی از مناطق در اولویت اجرا می باشد در این مقاله با تبیین الزامات و مزایای بهره مندی به عنوان الگوی بهینه و راهکار مدیریت یکپارچه در بین مناطق آزاد تجاری و صنعتی پیشنهاد می گردد.
مقدمه:
شهر در اساس پدیده ای اجتماعی- اقتصادی است که همواره تحت تاثیر نیروها و عوامل گوناگون شکل گرفته و توسعه می یابد. انسانها برای کار، زندگی و ارتباطات، در پهنه ای محدود و کما بیش متراکم گرد هم می آیند و کم کم شهر را پدید می آورند بنابراین شهرها همچون موجودات زنده، همواره از لحاظ کالبد بزرگتر و از لحاظ ساخت پیچیده تر می شوند
شهر سازوکاری متحول و پویا و به مثابه یک ارگانیزم زنده با توجه به شرایط زمانی و مکانی در حال رشد، تغییر، تحول و توسعه است. آنچه در این میان حائز اهمیت است چگونگی مثبت یا منفی بودن کیفیت رشد یا به عبارت دیگر تناسب یا عدم تناسب کاربری هاست. در کشور ایران تا زمانی که الگوی رشد شهرها ارگانیک و تعیین کننده رشد شهری عوامل درون زا و محلی بوده است، جزیره کیش به عنوان اولین منطقه تجارت آزاد ایران تعیین و در سال 1368 بر اساس برنامه پنج ساله اول توسعه به دولت اجازه داده شد تا در سه نقطه مرزی کشور اقدام به تأسیس منطقه آزاد تجاری صنعتی کند. منطقه آزاد ارس در شمالغرب ایران در نقطه استقرار یافته است.
بر اساس مصوبه هیات وزیران در تاریخ 1384/4/7 محدوده منطقه آزاد ارس شامل 9700 هکتار از اراضی منطقه می شد که براساس مصوبه جدید این هیات محترم در 1387/9/14 ، محدوده این منطقه به 51 هزار هکتار شامل بخشهایی از 2 شهرستان جلفا و کلیبر و نوردوز افزایش یافت با فراهم سازی زیرساخت های توسعه فعالیتهای بازرگانی در کنار گمرکات و مراکز تخلیه و بارگیری کالا و الگوسازی ورود به جامعه جهانی, توانسته است در جهت ارتقای نقش هم پیوندی اقتصاد ملی با اقتصادی جهانی، بسترساز تعامل سازنده کشور با جهان باشد. فعالیت و عوامل فوق در سالهای اخیر باعث گسترش و توسعه فیزیکی و متعاقب آن تغییر کاربری اراضی را در منطقه آزاد ارس منجر شده است. ایجاد شهرکهای صنعتی، ژئوپارک منطقه نمایانگر توسعه فیزیکی و تغییر کاربری اراضی می باشد. همچنین به پشتوانه ارزشمند اکولوژیکی مناسب به یک منطقه گردشگری، تفریحی، تبدیل شده است.
تغییر کاربری اراضی و توسعه فیزیکی در نتیجه شکل گیری منطقه آزاد و بهره گیری از ظرفیتها در شکوفایی در توسعه صنعتی، معدنی، کشاورزی، خدماتی و دستیابی به تکنولوژیهای نوین و احراز جایگاه اول اقتصادی کشور در منطقه و تعمیق امنیت در مرزها بوده است از اولویتهای مهم و اهداف اولیه بوده است در این بین تاثیرات عوامل اقتصادی و اجتماعی منطقه آزاد ارس در سالهای آتی در توسعه فیزیکی منطقه، آن چنان گسترده است که هیچ یک از عناصر مختلف شهری را نمی توان فاقد تاثیر از چنین عواملی تصور کرد.
هر فرم و مجموعه شهری، بنابراین در طرح و تدوین هر برنامه لزوم توجه به ارائه خدمات سریع و مدیریت بهینه امور در جهت رضایتمندی مراجعه کنندگان و سرمایه گزاران اهمیت زیادی خواهد داشت. که این مهم با لحاظ قوانین خاص و اختیارات قانونی پیش بینی شده در نحوه اداره مناطق آزادقابل بررسی میباشددر این مقاله ضمن لحاظ الزامات شکل گیری ارائه خدمات الکترونیکی در بخش های مختلف و لزوم یکپارچه سازی امور شهری و سرمایه گذاری و تدوین طرح یکسان سازی فرایندها در مناطق آزاد رسیدن به اهداف خصوصا با تاکید بر محدوده شهر جلفا پرداخته میشود.
معرفی منطقه آزاد ارس:
منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس در شمالغرب ایران در نقطه صفر مرزی در مجاورت با کشورهای ارمنستان، آذربایجان و جمهوری خود مختار نخجوان استقرار یافته و بر اساس مصوبه هیات وزیران در تاریخ 1384/4/7 به شماره /20708ت530820 محدوده منطقه آزاد ارس شامل 9700 هکتار از اراضی منطقه می شد که براساس مصوبه جدید این هیات محترم در , 1387/9/14 محدوده این منطقه به 51 هزار هکتار شامل بخشهایی از 2 شهرستان جلفا و کلیبر افزایش یافت.این محدوده ابلاغی در بخش متصل، محدوده اصلی را از 9700 هکتار به 20500 هکتار افزایش داده است و در 3 بخش منفصل نیز قسمتی از شهرستان کلیبر به وسعت 24 هزار هکتار - موسوم به قلی بیگ لو - و اراضی اطراف سد خدآفرین به وسعت 6100 هکتار و محدوده گمرک نوردوز - مرز ایران با ارمنستان - به وسعت 240هکتار جمعاً به وسعت 51000 هکتار کل محدوده منطقه آزاد ارس را تشکیل می دهد..
شکل : - 1 - موقعیت محدوده مصوب منطقه آزاد ارس
