بخشی از مقاله
چکیده
زلزله های سالهای اخیر دردنیا، آسیب پذیری لرزه ای سیستم های حمل ونقل را نمایان کرده است. در ایران هم به علت شرایط لرزه خیزی با توجه به زلزله های اخیر و عملکرد گروه های مدیریت بحران لازم است تا برنامه دقیق و سیستم مدیریت بحران قدرتمندی بویژه در تهران ایجاد گردد. بعد از بروز زلزله از جمله با اهمیت ترین مسائل برای امداد رسانی وجود مسیرهایی بین مراکز امداد و محلهای تخریب شده است. لذا مسیرهایی با اهمیت بیشتر باید شناسایی و بعد از بحران در اولویت بازگشایی قرار گیرند.
در این تحقیق ابتدا سناریوهای محتمل زلزله بررسی و برآورد تقاضای بعد از زلزله در منطقه انجام شد و تعداد تلفات و مجروحین احتمالی آن بد ست آمد. سپس برآورد عر ضه در دو ق سمت برآورد شبکه حمل و نقل و برر سی مراکز امدادی انجام پذیرفت. سپس به توزیع و تخصیص سفرها پرداخته شد، به این صورت که نقاط آسیب دیده را به سیزده ناحیه تقسیم نموده و تعداد راههای موجود در هر ناحیه آ سیب دیده که به مراکز امدادی وجود دا شت ذکر گردید.. سپس زمان عبور از هر جزء راه بد ست آمد.
برای اولویت بندی راه نیاز به زمان عبور بعد از خرابی ها بود، لذا با توجه به نا م شخص بودن میزان خرابی ها سناریو های زلزله توسط نرم افزار@RISK و با روش مونت کارلو و با تکرار 500 مرتبه شبیه سازی شد و زمان عبور بعد از خرابی برای هر جزء مسیر بدست آمد و در نتیجه زمان عبور برای هر گروه مسیر محاسبه شد، سپس با داشتن تعداد مجروحین و زمان عبور از هر گروه مسیر توزیع و تخصیص مسیرها انجام پذیرفت و برای هر کدام از بزرگراه ها، خیابان ها و تقاطعات و غیره تعداد کل تردد برای هر جزء م سیر بد ست آمد و اولویت بندی بی شترین به کمترین تردد در هر جزء مسیر برای کل شبکه راه انجام شد.
.1 مقدمه
زلزله های اخیری که در شهرهای بزرگ دنیا، روی داده است، یادآور وضعیت خطرناکی است که در صورت وقوع زلزله درشهرهای بسیار بزرگ می تواند رخ دهد. امروزه با وسعت گرفتن شهرها و افزایش تراکم شهری بخصوص درشهرهای واقع درکشورهای در حال توسعه، این خطر بیشتر خود را نشان می دهد. بروز زلزله ای با شدت بالا در این ابر شهرها می تواند حجم بالای تلفات انسانی و در عین حال آسیب گسترده امدادی و از بین رفتن شبکه حمل و نقل شهری را در پی داشته باشد. مدیریت بحران، بخصوص در ساعات و روزهای اولیه حادثه، برای کاهش ضایعات انسانی، دارای اهمیت بالایی است.
برای برنامه ریزی و آمادگی در برابر این وضعیت داشتن برآوردی از شدت تخریب و آسیبها، میزان نیازها و نحوه پاسخگویی مهم می باشد و در این راستا نقش شبکههای حیاتی بویژه حمل و نقل دارای اهمیت زیادی خواهد بود. کشور ما یکی از خطرناکترین موقعیتها را در برابر زلزله دارا می باشد. عدم امکان پیشبینی وقوع آن، ضعف ساختمانها و تأسیسات شهری در برابر زلزله و عدم آمادگی لازم برای مدیریت بحرانی تاکنون باعث شده است که تلفات بالای انسانی را در زلزله های اخیر دا شته با شیم. زلزله های سالهای اخیر در دنیا، آ سیب پذیری لرزه ای سی ستم های حمل ونقل را نمایان کرده است.
بخش عمده ای از خسارات اقتصادی ناشی از زلزله ناشی از آسیب دیدن سیستم حمل ونقل است. بعد از بروز زلزله از جمله با اهمیت ترین مسائل مطرح امداد رسانی و نجات مجروحین باقیمانده از حادثه است. مطمئنا دسترسی نیروهای امداد به ساختمانهای تخریب شده اهمیت زیادی دارد. برای انجام آن وجود راهها و مسیرهایی بین مراکز امداد و محلهای تخریب شده مهم خواهد بود.
سیستم حمل و نقل در تهران اکنون در حالت عادی و بدون هیچ بحرانی در برخی از مناطق و معابر دچار مشکلات و معضلاتی است، روشن است که در مواقع بحران این مشکل دو چندان شده و فعالیت ها و تلاشهای نیروهای امدادی و انتظامی و غیره را حتی در صورت داشتن نیرو و امکانات لازم مختل می کند، برای همین موضوع ضروری است سیستم مدیریتی برای راهها و معابر در مواقع بحران ایجاد گردد، تا برای هر منطقه راهها، تقاطعات، پلها و دیگر معابر با اهمیت و کارایی بیشتر را شناسایی کند و برای آن مناطق مشخص شده پیش بینی های لازم و بهسازی های مورد نیاز صورت گیرد تا در مواقع بحران از اتلاف وقت جلوگیری شده و بازگشایی راه ها و معابر برای سفرهای امدادی و غیره بدون اتلاف وقت و نیرو انجام پذیرد.
هدف اصلی این مطالعات با بررسی روشهای موجود ارائه روشی است که به کمک آن بتوان وضعیت شبکه حمل و نقل را بعد از بروز زلزله بررسی نمود و سیستمی برای اولویت بندی برای رسیدگی و اصلاح و بازگشایی آن مسیر ها تعریف نمود. انجام این مطالعات می تواند اهداف فرعی زیر را نیز در برداشته باشد:
- طراحی سناریوی زلزله و برآورد نسبی از وضعیت و شدت بحران بعد از زلزله
- ارائه الگوی ساختار بانکهای اطلاعاتی مربوط به ساختمانها و جمعیت، شبکه راهها و مراکز امدادی که برای تحلیل مورد نیاز می باشند. این بانکها می توانند منبع با ارزشی برای مطالعات دیگری در رابطه با آثار زلزله باشند.
- شناسائی قسمتهای مهم و کلیدی شکبه جهت برنامه ریزی برای تقویت و بهینه سازی آن و تخصیص بودجه لازم
- امکان ارزش گذاری برای راهها والویت بندی برای سرمایه گذاری و بهبود و اصلاح آنها
- تعیین اهمیت و ضرورت اعمال مدیریت بحران و بررسی راههای مختلف اعمال این مدیریت و ارائه برنامه های اجرائی
. 2 پیشینه پژوهش
Nojima N. - 1999 - روشی را ارائه داده است[1] تا به کمک آن بتوان پلها را از جهت بازسازی و تقویت در برابر زلزله اولویت بندی کرد. او ملاک این اولویت بندی را کارایی قرار داده است. و برای معیار کارایی از ظرفیت شبکه حمل و نقل که در معرض خطر زلزله می باشد استفاده کرده است. از طرفی او تکنیک جدیدی برای کاهش واریانس در شبیه سازی مونت کارلو ارائه نموده و برای اولویت بندی نیز معیار اهمیت احتمالی بیرنبام* را بکار برده است.
این معیار مشتق جزئی قابلیت اطمینان سیستم نسبت به قابلیت اطمینان اجزاء هر اتصال است، او همچننی مثالهایی را که بیانگر اولویت بندی برای سطوح مختلف آسیب پذیری و مشخصات سیستم باشد ارائه کرده است. Nozaki T. and Sugita H در سال 2000 روشی را برای ارزیابی کارایی شبکه ارائه دادند آنها شاخصی بنام SP را تعریف کرده اند تا به کمک آن اهمیت هر اتصال و کارآیی روشهای مقابله با زلزله، مانند طرحهای تقویت و کنترل ترافیک را به صورت مقداری برآورد کنند .[2] کار اصلی آنها را می توان در نوع شاخص ارائه شده توسط آنان بیان کرد که به کمک آن می توان ارزش زمان در امدادرسانی را لحاظ کرد.
می توان گفت Kawakami H. - 1984 - از جمله اولین کسانی است که به نوعی به ایده بررسی عملکرد و رفتار شبکه بعد از زلزله پرداخته است .[3] او در روش خود ابتدا با شبیه سازی مونت کارلو براوردی از وضعیت خرابی را بدست می آورده و سپس با استفاده از تکنیک چند بعدی سیستم را به اجزاء کوچکتری براساس اتصال تقسیم می نماید. پس از آن با کمک تحلیل تردد اثر کاهش ظرفیت مسیر را برآورد می کند.
Basoz N. and Kiremidjian A.S. در سال 1995 رو شی را برای اولویت دهی به پلها با توجه به امدادر سانی اضطراری بعد از زلزله ارائه داده اند .[4] آنها در مقاله خود[4] با توجه به نوع عملکرد پلها در مسئله امدادرسانی بعد از زلزله الگوریتمی را ارائه دادند تا پلهای بحرانی را م شخص نمایند و زمان تاخیر نا شی از خرابی آنها را برای سفرهای بین مبدأ و مقصدهای متفاوت بدست آورند.
Nojima N. and Sucito M. - 2000 - مدل ساده ای را برای شبیه سازی و ضعیت کارایی سی ستم حمل و نقل ارائه کرده اند آنها از روش شبیه سازی مونت، کارلو برای تولید وضعیتهای خرابی شبکه حمل و نقل استفاده کرده و به کمک روش تخصیص افزایش اصلاح شده MIMA تردد در اتصالات را بدست آورده و معیارهای کارایی را برای اتصالات، مبدأ و مقصدها، مراکز نواحی، تقاطعات و کل شبکه تعریف می کنند .[5]
Kiremidjian. A Basoz. N. - 1998 - روشی برای تحلیل شبکه از نظر نحوه پاسخگویی در وضعیت اضطراری و دردوره بازسازی ارائه داده اند آنها این روش را برای شهر پالوآلتوآمریکا بکار برده اند .[6] روش آنها از چند قسمت تشکیل می شود. این قسمتها عبارتند از مدل ارزیابی خطر، طبقه بندی پل، برآورد خرابی پل و برآورد زمان.
. 3 روش تحقیق
روش طی پنج مرحله انجام می گیرد که عبارتند از: تعریف سناریو، برآورد تقاضا، برآورد عرضه، توزیع و تخصیص سفرها و ارزیابی شبکه.
