بخشی از مقاله
خلاصه
به نظر می رسد مساله اصلی قرن 21 این است که چگونه در چارچوب محدودیتها و هماهنگ با زمین و همنوعان خود زندگی خوب و درستی داشته باشیم. بدین سان دغدغه »آینده مشترک« بحث روز محافل علمی شده و واژه پایداری در سطوح مختلف مورد بسط و گسترش قرار گرفته است. در این میان انرژی به عنوان اصلیترین بنیان توسعه اقتصادی در جهان هنوز نتوانسته نقش و جایگاه متناسب با ابعاد و اهمیت و کارایی خود را در طرح های توسعه ملی و محلی به عهده گیرد.
به همین جهت یکی از حلقه های مفقود برنامه های توسعه، ارزش واقعی انرژی است. به دلیل عدم توجه دقیق و همه جانبه به گزینههای تعیینکننده محیطی-به ویژه انرژی-در روند توسعه زیست محیطی، مجموعه کاستیها و مشکلاتی از قبیل: عدم شکل گیری یک معماری خودکفا و پایدار محیطی، لطمات جبران ناپذیر ساختمانها به محیط زیست، بالا بودن نسبی هزینههای خانوار در تامین انرژی، اختصاص %50 از انرژی مصرفی در جهان به ساختمانها و ... به عنوان مساله ای جدی و قابل تامل مطرح است. لذا، همگام با نگرانیهای جهانی در اینباره رویکرد اصلی این مقاله نیز، مساله محیط زیست و به ویژه مساله انرژی در طراحی معماری مجتمع های مسکونی است.
.1 مقدمه
با توجه به مشکلات و موانعی که بر سر راه الگوی توسعه پایدار بنا و شهر، گریبانگیر بسیاری از کشورهای در حال توسعه-همچون ایران-بوده است، پرداختن به مباحث اجرایی و عملی پایداری شهری می تواند گامی مهم و تاثیرگذار در روند توسعه سازمان یافته و برنامه ریزی شده باشد. در این راستا، تدوین مشخصه های پایداری در مجتمعهای مسکونی برای کاهش معضلات و بحرانهای جامعه، اقتصاد و محیط زیست در ایران ضرورت دارد.
محدودیت منابع فسیلی،افزایش جمعیت و تقاضای انرژی،همچنین آثار زیانبار زیست محیطی سوخت های فسیلی مهمترین محرک های توسعه ی انرژی های تجدید پذیر بوده است.این مسئله به همراه افزایش قیمت مواد سوختی صنعت ساختمان را نیز تحت تاثیر قرار داده است.براساس همین خواسته ها ،معماری معاصر و نظام ساخت و ساز دستخوش تغییرات بنیادین شده است..علاوه بر آن در نظر داشتن مسائل زیست محیطی در مراحل اولیه تصمیم گیری ،تاثیر زیادی در شکل گیری محیطی سالم خواهد داشت.
از دلایل مهم دیگر انجام این مقاله می بایست به معماری بومی ایران که از دیر باز پیوند عمیق و جدایی ناپذیری با طبیعت برقرار ساخته اشاره کرد .از این رو افزایش دانش علمی و فنی کشور در جهت افزایش بهره وری انرژی و به تبع آن حفاطت از محیط زیست ضروری است، لذا این مقاله درصدد است، به مطالعه و بررسی امکان استفاد از انرژیهای تجدیدپذیر و امکانات محیطی در مقیاس مجتمع های مسکونی بپردازد.
پیشینه تحقیق در داخل و خارج کشور وچارچوب نظری تحقیق
در مورد به کارگیری برخی انرژیهای تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی مطالعاتی در ایران انجام شده و مقاله هایی نیز در این موضوع ارائه شده است. اما در زمینه به کارگیری سایر انرژیها و پتانسیلهای محیطی در مجموعه های مسکونی مطالعات کمی صورت گرفته و کمتر مقاله ای با این موضوع کار شده است. البته در برخی کشورها تحقیقاتی در زمینه انرژی صورت گرفته است، مانند شرکت مشاور ملی B.E.S.T در امریکا که در خصوص ساختمان های طراحی شده بر اساس شرایط محیطی کار می کند و یا مرکز انرژی Wisconsin که برای تقویت بازار تولیدات مربوط به انرژی و انرژی های تجدید شونده فعالیت می کند و ...، اما به نظر می رسد در ایران جای تحقیقی که به طور خاص به محیط و کاربرد انرژیهای تجدید پذیر در مجتمع های مسکونی بپردازد، خالی است و فعالیت هایی که از سوی مراکز دولتی صورت می گیرد کافی نمی باشد و با توجه به اهمیت این موضوع، پرداختن بیشتر به این مساله ضرورت دارد.
اهداف مشخص تحقیق
هدف اصلی بر پا کردن بنایی است که با ایجاد کمترین اختلال در محیط پیرامون و بدون خدشه دار کردن اکوسیستم های موجود در سایت خود به عنوان ارگانیزمی پویا در زنجیره زیستی اطراف جای گیرد و حتی به بهبود و تکامل محیط زیست کمک کند. به طور کلی اهداف این پروژه را می توان در دو راستا بررسی نمود.
اهداف کلان:
قراردادن معماری با تمام ابعاد در چرخه اکولوژیک ستفاده از پتانسیلهای محیطی موجود و تقلیل در استفاده از دستگاههای مکانیکی تجدیدناپذیر در بناهای مسکونی و به کارگیری انرژی تجدیدپذیر در ایجاد آسایش
اهداف خرد:
دستیابی به الگوهای مکان یابی، جهت یابی و تراکم ساختمانهای مسکونی در بافت با هدف استفاده بهینه از پتانسیلهای محیط و به ویژه انرژیهای تجدیدپذیر دستیابی به الگوهای تعیین ارتفاع، اندازه و تناسبات ساختمانهای مسکونی در بافت با هدف استفاده بهینه از پتانسیلهای
محیط و به ویژه انرژیهای تجدیدپذیر
شناخت چگونگی سازگاری ساختمانهای مسکونی قدیم با شرایط محیطی و تمهیدات به کار رفته در آنها جهت استفاده بهینه از محیط و انطباق آن با نیازهای معاصر
اقلیم های ایران
به دلیل قرار گیری ایران در عرض های مختلف جغرافیایی، ایران دارای چهار اقلیم متفاوت می باشد. اقلیم های گرم و مرطوب، گرم و خشک، معتدل و مرطوب و سرد که هماهنگ با این اقلیم ها معماری های متفاوتی درون ایران شکل گرفته است.
طراحی اقلیمی
یکی از پایه های شکل گیری معماری سنتی ایرانی، اقلیم می باشد. در این نوع طراحی منبع اصلی تامین انرژی، انرژی خورشیدی است و روش های طراحی ساختمان ها بر اساس دریافت مستقیم از انرژی خورشید می باشد
اصول طراحی اقلیمی
در این شیوه به هیچ وجه از وسایل مکانیکی و تاسیساتی استفاده نمی شود یا بعبارت دیگر این شیوه هیچ هزینه ای ندارد و خود ساختمان با عناصر و اجزاء خود این انرژی را دریافت و نگهداری می کند و تنها نیاز به علم و آگاهی راجع به طراحی اقلیمی است.
موقعیت ساختمان در پلان
عواملی که خصوصیات اقلیمی یک سایت را تحت تاثیر قرار می دهند عبارتند از: توپوگرافی، جهت، اشراف، ارتفاع تپه ها یا دره های واقع در اطراف آن، سطح زمین چه طبیعی و چه ساخته شده، قابلیت نفوذ پذیری، جنس و دمای خاک که همه از اهمیت خاصی برخوردارند. جهت استقرار ساختمان یکی از مهمترین عوامل موثر در کیفیت شرایط حرارتی و محیطی فضای داخلی به شمار میرود. جهت استقرار ساختمان، به نوعی در تأمین بسیاری از اهداف طراحی و نیازهای حرارتی آن تأثیر میگذارد جلوگیری از گرم شدن فضاهای داخلی در مواقع گرم و استفاده هرچه بیشتر از انرژی خورشیدی در گرم کردن این فضاها در مواقع سرد، به وضعیت استقرار ساختمان نسبت به موقعیت سالانه خورشید در آسمان مربوط میشود.
