بخشی از مقاله
خلاصه
امروزه ضرورت آموزش کارآفرینی به صورت یک امر طبیعی درآمده است. پیشرفت سازمانها و مؤسسات در گرو ارتقای سطح دانش، مهارت، رفتار و بینش منابع انسانی است. با توجه به اینکه بررسیهای محققین نشان از قابل اکتساب بودن بسیاری از ویژگیهای کارآفرینان دارد، لذا دورههای آموزشی مخصوص برای دانشآموزان طراحی شده، هدف این دوهها در مجموع تربیت افرادی با اعتماد به نفس، فرصت شناس و بطور کلی افرادی که تمایل قوی و بیشتری برای راه اندازی کسب وکارهای مستقل دارند میباشد. هدف از این پژوهش طراحی دوره آموزشی کارآفرینی 1برای دانشآموزان دوره متوسطه میباشد.
در این تحقیق با مطالعه ادبیات مرتبط با کارآفرینی - روش کتابخانهای - در نظامهای آموزشی مدارس به ویژه دوره متوسطه - جامعه پژوهش - سعی گردیده تا به طور اساسی پس از بیان مقدمهای پیرامون مفهوم کارآفرینی و تعاریفی چند از کارآفرینی، آموزش کارآفرینی؛ طی پژوهشی در ادبیات معاصر کارآفرینی، نحوهی تدوین برنامه آموزش کارآفرینی بصورت فرایند، تعیین اهداف، انتخاب محتوای آموزشی، بیان روشهای ارائه محتوا و در پایان ارزشیابی از برنامه تشریح گردند.
.1 مقدمه
طی دهههای گذشته آمار بیکاری در سراسر جهان با افزایش روبرو بوده است. افراد جوان به ویژه با مشکل ورود به بازارکار مواجه شدهاند. یکی از دلایل آن فقدان تجربه کاری این افراد است .برطبق نظر هوسین و همکاران آموزش نمیتواند مانع بیکاری افراد شود و بسیاری از فارغالتحصیلان دانشگاهی قادر به یافتن شغل نمیباشند. به منظور رفع این معظل، سیاستگذاران پیشنهادکردندکه افراد باید به خوداشتغالی بپردازند.لذا برخی از دانشگاهها به منظور رفع این معظل شروع به ارائه دورههای آموزش کارآفرینی کردند. بنابراین تأکید و توجه به کارآفرینی از آمریکا شروع و به کشورهای اروپایی، آسیا، اقیانوسیه و آفریقا گسترش یافت
با نگاهی به روند رشدوتوسعهی جهانی در مییابیم که با افزایش وگسترش فناوریهایپیشرفته، نقش و جایگاه کارآفرینان بهطورفزایندهای بیشتر میشود. امروزه کارآفرینی فردی وسازمانی ازعوامل مهم رشد و توسعهی اقتصادی به شمار میآید . بهطوریکه در غرب و برخی از کشورهای دیگر، دو دههی اخیر دهههای طلایی کارآفرینی نام گرفته است. در بیشتر کشورهای پیشرفته و درحالتوسعه، مقولهی کارآفرینی اصلیترین منبع توسعه درنظرگرفتهشده است.
هیچکس منکر این مطلب نیست که استفاده از فناوریهای نو و ایجاد کسب وکار جدید بدون آموزش و پژوهشعملاً دست یافتنی نیست. با مراجعه به اطلاعات موجود در خصوص برنامههای درسی دانشگاهی کارآفرینی در کشورهای توسعهیافته وکشورهای درحالتوسعه، اهمیت نظام آموزشی و پژوهشی در توسعهی کارآفرینی وتربیت کارآفرینان بیشتر مشخص میشود. امروزه دورههای آموزش کارآفرینی نهتنها جای خود را در برنامهی درسی دورههای مختلف تحصیلی از ابتدایی تا دبیرستان باز کرده است، بلکه در رشتههای مختلف دانشگاهی نیز به آنها توجه شده است. بهطورکلی در بیشتر طرح درسهای دانشگاهی هدف اولیهی آموزش کارآفرینی، افزایش آگاهی و توسعهی مهارتهای کارآفرینی در دانشجویان است که به تربیت افراد متکی به نفس و آگاه به فرصتها که تمایل بیشتری به راهاندازی کسبوکارهای مستقل دارند، میانجامد
.2 بیان مسئله
نظام آموزشی در هر جامعه وظایف ویژهای به عهده دارد که ازجمله میتوان آزادسازی و رهایی افراد جامعه از ناتوانی، آموزش و هدایت آنان به بازار کار را مورد نظر قرارداد. فرایند آموزش و هدایت افراد به بازار کار در دو دهه اخیر تحت تأثیر سه عامل عمده قرارگرفته است؛ افزایش جمعیت، رویدادهای منطقهای و جهانی، همچنین تغییرات تکنولوژیک. در نتیجه وضعیت اشتغال دانشآموختگان بهطور قابلملاحظهای دستخوش دگرگونی کرده است. یکی از راههای مقابله با این معضل، آموزش کارآفرینی به دانش آموزان است.
با نگاهی به گذشته متوجه میشویم که بسیاری از شغلهایی که در قدیم وجود داشتند، امروزه وجود ندارند و به جای آنها مشاغل جدیدی ایجاد شدهاند. به عنوان نمونه در قدیم آسیابان، مسگر و درشکه چی وجود داشت. اما این شغلها به مرور زمان از بین رفته اند و به جای انها مشاغل جدیدی به وجود آمده است. شغلها و حرفههایی از قبیل تخصصهای گوناگون کامپیوتر - برنامه نویس، مونتاژکار، طراح سایت اینترنت و ... - . این مسئله ناشی از سرعت تغییر و پیشرفت در امکانات و فنآوری و دگرگونی در نوع نیاز و احتیاجات مردم است. به خاطر همین تغییرات و تحولات و انتشار اطلاعات، عصر حاضر به عصر و جامعه اطلاعاتی معروف شده و مشاغلی متناسب با آن به وجود آمده است. به عنوان مثال اگر قبلا استفادهکنندگان از اینترنت در دنیا 150 میلیون نفر بودند، در سال 2004 این تعداد به 900 میلیون نفر رسیده است. در مقابل از تعداد مشاغل صنعتی به شدت کاسته میشود. از اینرو، باید در انتخاب شغل آینده خویش کاملا هوشیار باشید. زیرا این تحولات به کشور ما نیز سرایت کرده است. این تحولات در جدول 1 نمایش داده شده است
جدول -1 مقایسه مشاغل در سه عصر مختلف
علاوه بر آن، تغییر و تحولاتی نیز در ماهیت کارو شغل در سازمانها و شرکت ها به وجود آمده است به طوری که دیگر مثل گذشته امکان استخدام دائمی و مادام العمر برای افراد وجود ندارد و بسیاری از کارهای تکراری را که در سازمان ها و شرکت ها قبلا انسانها با نیروی بازوی خود انجام میدادند امروزه ماشینها و روبوتها انجام میدهند. با در نظر گرفتن این تغییرات و تحولات، یکی از گزینههای مهم در انتخاب شغل، ایجاد کسب و کار برای خود است. هر یک از شما دانشآموزان نیز میتوانید به فکر آن باشید که برای خود کسبوکار ایجاد کنید. براین اساس در این تحقیق سعی بر این است که دوره آموزشی کارآفرینی برای مقطع متوسطه طراحی کنیم. امید آن که نتایج حاصله، در جهت تدوین برنامه ها و دوره های آموزشی مناسب برای دانش آموزان متوسطه، به منظور تحقق اهداف آموزش کارآفرینی در مدرسه، مفید واقع شود.
در این تحقیق با مطالعه ادبیات مرتبط با کارآفرینی در نظام های آموزشی بخصوص مقطع متوسطه سعی گردیده تا برای شناسایی ، طراحی وتدوین اهداف، محتوا و شیوه تدریس کارآفرینی، ابتدا باید این موضوع مورد بررسی قرار گیرد که آیا کارآفرینی قابل آموزش است؟ درصورت قابل آموزش بودن کارآفرینی شرایط طراحی واحد آموزشی کارآفرینی برای مقطع متوسطه چیست؟ و چگونگی طراحی واحد آموزشی کارآفرینی در دوره متوسطه تحلیل و بیان گردد.
.3 پیشینه پژوهش
اولین تلاش آموزشی کارآفرینی توسط مک کله لند و با هدف انگیزشی توفیق طلبی در بین بازرگانان هندی صورت گرفته است. تا اوایل دهه 1980 تنها 130 دانشکده به طراحی دوره های محدودی در خصوص کارآفرینی پرداخته بودند و آنها را در رشتههای بازرگانی و مهندسی تدریس مینمودند، در حالی که در اوایل دهه 1990 تعداد دانشکده ها به بیش از 500 دانشکده رسید. و اکنون بیش از 20 دانشگاه، کارآفرینی را به عنوان رشته و گرایشی مستقل تدریس می نمایند. آنچه که درتدریس دوره های کارآفرینی بیش از پیش مورد توجه قرارگرفته است، کارآفرینانه بودن شیوه های تدریس، ترکیب افراد و اهداف آموزشی و تطبیق و همسویی این موارد با یکدیگر می باشد.
نتایج تحقیقات حاکی ازآن است که کارآفرینی یا جنبههای خاصی ازآن، میتواند آموزش داده شود .خبرگان و اساتید حوزه بازرگانی و کسبوکار عکس این افسانه که کارآفرینان متولد میشوند و ساخته نمیشوند بیان کرد. پیتردراکر - 1985 - 1 به عنوان یکی از متفکران مدیریت زمان ما گفته است که »راز کارآفرینی در چیست؟ کارآفرینی سحرآمیز نیست، اسرارآمیز نیست و ربطی به ژن افراد ندارد .کارآفرینی مانند هر رشته دیگری، میتواندآموخته شود
لوسزکیو - 2008 - 2 برنامه درسی کارآفرینی ارائه میدهد که چارچوب یادگیری در آن شامل سه حیطه است: یادگیری درباره کارآفرینی.، یادگیری برای کارآفرینی و یادگیری از طریق کارآفرینی. این برنامه یادگیری مبتنی بر محیط جامعه است که مهارتهای کارآفرینی را تقویت مینماید - شرفی و همکاران، . - 1390 بلاک و استامپ - 1992 - 3 با انجام پژوهشی، ارائه آموزش کارآفرینی در رشتههای مختلف را یکی از راهبردههای حل مشکلات آموزشی و پژوهشی در رشتههای دانشگاهی و محتوای آموزش کارآفرینی را ارائهی مطالبی در زمینهی مهارتهای خلاقیت و نوآوری، خطرپذیری و ارائه منابع کسب ایده میدانند
در مجموع نتایج مطالعات داخلی وخارجی نشان میدهد که کارآفرینی فرایندی اکتسابی و قابل پرورش است، که باید توجه لازم به این پدیده مبذول شود. آموزش کارآفرینی مهمترین تلاشی است که بستر لازم برای فراگیری دانش ومهارتهای ضروری را برای افراد علاقهمندمخصوصاً دانشآموزان وفراگیرانی در مرحله تشخیص و گزینش شغل هستند فراهم میکند.
این مسئولیت کلاً بر عهده مدارس است که باتوجه به مقتضیات کنونی و آتی کشور در جهت ایجاد سیستمهای مطالعاتی و تدوین برنامههای آموزشی مناسب،آموزش کارآفرینی را درسطح دورههای مختلف - ابتدایی، راهنمایی و متوسطه - بخصوص دوره متوسطه نهادینه کنند. تا بدین وسیله دانشآموزان را بهطور هدفمند با کارآفرینی آشنا نموده و پرورش داد. بیشتر تحقیقات به اهمیت آموزش کارآفرینی یا به بررسی تأثیر اثرات و پیامدهای آن پرداخته اند و طراحی دوره های آموزش کارآفرینی و محتوای آن کمتر موردتوجه پژوهشگران قرار گرفته است .
.4 مفهوم کارآفرینی
نخستین گام جهت شناخت وتبیین درست هر مفهوم یا پدیده، ارائه تعریف روشن ازآن است .کارآفرینی همانند سایر واژههای مطرح در علوم انسانی هنگامی قابل تحلیل و تبیین میباشدکه بتوان تعریف یا تعاریف روشن و مشخصی از آن ارائه نمود .کارآفرینی یکی از واژههایی است که تعریف واحدی برای آن وجود ندارد و از ابتدای طرح آن در محافل علمی، تعاریف متفاوتی از دیدگاههای گوناگون بر آن ارائه شده است
