بخشی از مقاله
چکیده
با تغییر نظام آموزشی از 3+1-3-5 به نظام 4-3 -6 دبستانهای ما که تازه طمع یک نوبت را چشیده بود، دوباره به دونوبت بودن برگشت، وپس از سه سال این دونوبت بودن به دوره اول متوسطه - راهنمایی - رسید، وحال نوبت دوره متوسطه دوم یا همان هنرستانها و دبیرستانها رسیده، اما شاید در دبیرستان به شرط دونوبت شدن مشکل کمی بوجود آورد، ولی در هنرستانها این اقدام در بعضی از آموزشگاه ها غیر ممکن است. برای رفع این مشکل باید به فکر ساخت هنرستانهای جدیدباشیم.
دراین میان چگونگی ساخت این فضاهاخود بحث دیگری است. زیرادرهنرستانها به علت اینکه بحث خلاقیت و مسئولیت پذیری دانش آموزان اوج کارخود است، باید به طراحی آن دقت لازم وکافی به عمل آید . در این تحقیق که مرحله اول آن در هنرستان شهید محمد منتظری اصفهان اجرا گردید و مرحله دوم در هنرستان سید احمد خمینی با همان دانش آموزان و کادر اجرائی - زیرا هنرستان منتظری در طرح خیابان قرار گرفت و دانش آموزان وعوامل به هنرستان احمد خمینی منتقل شدند - ودر مرحله سوم از سایر افراد در همان هنرستان سیداحمد خمینی انجام گرفته و نشان داده که طرح و کیفیت فضا های آموزشی در روند تحصیل آنها بسیار موثر است. سپس باتوجه به تجربه های شخصی و گفته بزرگان راه حلهابی ارائه شده است.
مقدمه
از آن زمان که انسان پا به کره خاکی گذاشت، یکی ازنیاز های اولیه اوداشتن سرپناه بود، تا اورا ازگزند سرما وگرما، حیوانات وحشی، باد وباران و.... در امان نگه دارد. بنابراین در اولین مرتبه »سرپناه« به غارهاپناه برد. اما با افزایش جمعیت و کمبود مواد غذایی باید کشاورزی میکرد و کشاورزی یکجا نشینی را می طلبید وبا کوچ سازگاری نداشت. بنابراین به مرتبه دوم سرپناه یعنی ساختمان پناه برد. اما انسان باز هم راضی نیست، باید کاری میکرد که ساختمان هم مانند خودش شود، سپس به آن ساختمان ها روح دمید تا آنها را مرتبه به سوم سرپناه یعنی »معماری« برساند. بنابراین اینگونه باید گفت که انسانها با دمیدن روح به ساختمان توانستند معماری تولید کنند، که ازخودشان باشد به عبارت دیگر بتواننددر آنها آرامش و امنیت داشته باشند.
اما یکی از اساسی ترین نیاز های انسان آموزش است که آموزشهای اولیه انسان از درون خانه ها شروع می شد، و بعد ادامه آن در مزرعه، میدان کارزار و جنگ و حتی بازار انجام می شد. و نهایتا آموزش هم مانند سایر خواسته ها و نیاز های انسان احتیاج به فضا و معماری پیدا کرد. و معماری مدارس در کنار سایر مراکز مانند بازار، مسجد شکل گرفت.
و از معماری مدارس می توان به عنوان پیش آهنگ فرهنگ سازی نام برد. زیرا مدرسه که در خود آینده سازان یک جامعه را می پروراند باید به گونه باشد، که معرف فرهنگ وشعور اجتماعی ملت خود باشد. به عبارت دیگر هر گاه خواستی مردمی را بشناسی باید به مدارس آن نگاه کنی. و چه کسی را میتوانید پیدا کنید که حتی با یکبار دیدن مدرسه چهار باغ اصفهان - مدرسه مادر شاه - یا مسجد مدرسه آقا بزرگ کاشان لب به تحسین آنهمه ذوق و هنر که رنگ و شکل و لعاب معماری به خود گرفته است نگشاید.
مدرسه به عنوان نماد فرهنگ و تمدن یک ملت علاوه بر معماری پایدار یابد انگیزه تحصیل را در طالبان علم و دانش آموز ایجاد نماید . اما پرسش اساسی این است که آنچه امروزه هنر معماری نامیده شود و در سطح شهرها و روستاها در قالب ساختمانهای متعدد از جمله فضاهای آموزشی رخ می نماید، آیا می تواند نمایانگر فرهنگ و هنر ناب ایرانی و نشانگر باور ها و ارزشهای ایران باشد؟
بیان مسئله
بسیاری از اندیشمندان معتقد اند، معماری با قدمتی به اندازه تاریخ انسان، به عنوان فرهنگ، نقش اساسی در شکل گیری، تکامل بشر را بر عهده دارد. در این میان، معماری فضاهای آموزشی، سهم بسزایی در این روند دارد. چرا که ویژگی های خاص محیطی متاثر از هر دو مقوله معماری و آموزش نظیر نور، رنگ، نوع تدریس و همچنین تاثیر فضای آموزشی بر کیفیت آموزش و رفتاردانش آموزان و معلمان، سبب رابطه بسیار تنگاتنگ میان معماری و آموزش شده است. والتر گروپیوس1 در این مورد می گوید: »اگر محیط آموزشی بخواهد زمینه ای ثمر بخش برای نسل آینده باشد، محیط و ساختمان ها می بایست خلاقانه باشند، نه تقلید شده، محیطی محرک برای آزاد کردن اندیشه و بیان خلاقانه، که به همان اندازه روش تدریس دارای اهمیت است
در همین راستا ساختمان آموزشی می تواند برای مراجعین خود راهنما باشد. یعنی یک ساختمان با آموزش از درک مفاهیم خود، به کاربران نقشی موثر در روند یادگیری را ایجاد کند. بدین ترتیب آموزش و به تبع آن فضاهای آموزشی بیشترین اثر و نقش را بر ذهنیت و تمدن سازی برای استفاده کنندگان - که همان دانش آموزان و معلمین هستند - را بعهده دارد
ضرورت انجام تحقیق
با تغییرنظام آموزشی کشور از 1+ 3 - -3-5 - به 3+3+6 در چند سال گذشته مرحله اول در ابتدایی وسپس در متوسطه اول - راهنمایی - و از امسال معضل بزرگی به نام افزایش جمعیت در مدارس متوسطه دوم یعنی دبیرستان وهنرستان را خواهیم داشت، ودر هنرستانها این مشکل به بحران بدل شده است. زیرا در نظام قبل تحصیل در هنرستانها دو ساله بود، و الان باید 3سال در هنرستان تحصیل کند. و از طرفی طبق سند تحول نظام آموزش و پرورش باید سهم پذیرش دانش آموز در هنرستانها از حدود %40 به %50 برسد. به همین جهت در دبیرستانها مشکلی به مراتب کمتراست، زیرا اولا در دبیرستانها دانش آموز با پیش دانشگاهی 3ساله می شدند، و دبیرستانها احتیاج به امکانات و فضا های کارگاهی ندارد. لذا مسئولین را برای سال تحصیلی 97-98 به فکر انداخته باید چاره ای برای مشکل پیدا کنندو به همین منظور چند گزینه وجود دارد:
-1ساخت هنرستاهای جدید
-2توسعه هنرستانها داری ظرفیت -3ضمیمه کردن فضا های کوچکتر اطراف به هنرستانها
ساخت هنرستانهای جدید شاید بهترین گذینه باشد، اما آن هم خالی از اشکال نیست به دلیل اینکه هنرستانها در 2 نوع - کارو دانش - و - فنی و حرفه ای - هستند. که دوباره هرکدام به 2 نوع با کارگاهای سنگین، مانند ماشین ابزار ومکانیک وساختمان و......که زیرگروه صنعت هستند. و نوع دیگر با کارگاهای سبک مانند حسابداری، معماری، گرافیک و...... که معمولا زیر گروه خدمات و هنر هستند، تقسیم می شوند.
شاید بتوان هنرستانهایی با کارگاهای سبک را با هزینه کمتر راه اندازی کرد، ولی کارگاهای سنگین هزینه بسیار گزاف برای راه اندازی نیاز دارد، و برکسی پوشیده نیست، که تامین این هزینه برای وزارتخانه تقریبا غیر ممکن است. زیرا هنرستانهای دارای کارگاهای سنگین هم اکنون نیز در حال اجرای شیف بعداز ظهر هستند، و دولت نتوانسته در چند ساله گذشته حتی یکی را بسازد و تجهیز کند. بنابر این شاید بهتر است رو به سمت هنرستانهای با کارکاهای سبک برویم. لذا طراحی اینگونه هنرستانها باتوجه به نوع رشته های آن شرایط خاص را می طلبد که در ادامه به آن می پردازیم.
