بخشی از مقاله
چکیده
آموزش و پرورش نیروی انسانی یکی از ارکان بنیادین و مهم در رشد و توسعه اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی و سیاسی بهشمار میرود. و داشتن انگیزه برای یادگیری این نیروی انسانی بسیار با اهمیت است، انگیزش عامل درونی است که فرد را از درون به فعالیت واداشته و منبعث از نیازهای فرد است. با توجه به اینکه انتخاب رشتهی تحصیلی از مهمترین مسائلی است که در دورهی متوسطه مطرح میشود و این انتخاب به منزلهی نوعی سرمایهگذاری برای فعالیتهای اجتماعی و همچنین اشتغال نیروی کار محسوب میشود
در پژوهش حاضر هدف اصلی این است که تا چه میزان دانشآموزان دختر دبیرستانی در شهرهای اهواز و ملاثانی به ادامه تحصیل در رشتههای کشاورزی تمایل دارند؟
پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی، از لحاظ ماهیت دادهها کمی و از نظر نحوه جمعآوری دادهها توصیفی-پیمایشی میباشد. جامعه آماری این پژوهش را دانشآموزان دختر سال اول و سال چهارم - رشتههای تجربی و ریاضی - مقطع متوسطهی دبیرستانهای حضرت فاطمه - س - شهر ملاثانی و حضرت زهرا - س - شهر اهواز در سال تحصیلی 1396-97 به تعداد292 نفر تشکیل میدهند که با استفاده از جدول نمونهگیری کرجسی و مورگان - 1970 - ، تعداد 169 نفر به عنوان نمونه آماری تعیین شدند. در نمونه گیری از روش طبقهای متناسب با حجم طبقهها استفاده گردید. ابزار جمعآوری دادهها پرسشنامهای محقق ساخت بوده که دادهها با استفاده از نرم افزار spssversion20 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
مقدمه
همگان آموزش را بستر توسعه میدانند و رکن اساسی آموزش، آموزش عالی است. دانشگاهها و مراکز آموزش عالی در نوآوری، سازگاری با محیط و تحولات اجتماعی، هماهنگی با نیازهای اجتماعی، برنامهریزی، مدیریت و رهبری این تحولات نقش مهمی ایفا میکنند
آموزش نوعی سرمایهگذاری برای فعالیت اجتماعی و اشتغال نیروی کار محسوب میشود.
در نظام آموزشی ایران تأمین و پرورش نیروی انسانی مورد نیاز جامعه - اعم از زن و مرد - با هدایت دانشآموزان به رشتههای مهارتی و نظری در دورهی متوسطه صورت میپذیرد
تربیت نیروی انسانی متخصص، اشتغالزایی و استفاده از تخصص آنها از جمله دغدغههای اصلی نظام آموزش عالی است. جمعیت مولد جمعیتی متخصص است و آموزش عالی در هر کشوری وظیفه تأمین نیروی انسانی متخصص در زمینههای مختلف را بر عهده دارد. به همین منظور، گسترش دانشگاهها در سالهای اخیر موجب افزایش تعداد دانشآموختگان در بیشتر رشتهها از جمله رشتههای مهندسی شده است
پیشرفت به عنوان یکی از مهمترین عاملهای مؤثر در افزایش عملکرد و کارایی، از مباحث مهم و اساسی در آموزش عالی است. انگیزهی پیشرفت عبارت است از هدف و انگیزه درونی فرد برای گذر از سدها، برترییابی و حفظ معیارهای سطح بالا در رسیدن به اوج، خودیابی و هدف نهایی. این انگیزه عامل کشش فرد به سوی کمالیابی و بهبود کارکردهاست
از طرفی امروزه انگیزه ورود به آموزش عالی به یک مشکل اجتماعی برای جوانان تبدیل شده است. تجربه نشان میدهد که حتی خانوادههای کم بضاعت هم از هزینه کردن در این زمینه مضایقهای ندارند
در ایران، نظام آموزشی برای هماهنگسازی برنامهی آموزشی با ویژگیهای فردی دانشآموزان و تأمین و پرورش نیروی انسانی مورد نیاز جامعه، هدایت تحصیلی دانشآموزان دبیرستانی را بخشی از هدفهای خود قرار داده است و قصد دارد با هدایت دانشآموزان به شاخههای تحصیلی مناسب - نظری و مهارتی - ، امکان رشد و شکوفایی استعدادهای آنها و پرورش آیندهسازانی کارآمد را فراهم کند
همچنین؛ گرایش به معنی تمایلات و عقاید و اعتقادات یک فرد نسبت به یک چیز است. این تمایلات در پی تأثیر محیطی و تجارب فرد شکل میگیرد و کموبیش دارای قوام است
محققان در پژوهشهای خود دریافتند که اشتغال از جمله دلایل مهم و تأثیرگذار برای زنان در ورود به دورههای آموزش عالی است و با توجه به گذشتن چند دهه از افزایش ورود زنان به دانشگاه پیامدهایی از جمله افزایش بیکاری دانشآموختهها گویای تبعاتی از افزایش حضور زنان است که عواقب سوء آن بیشتر متوجه خود آنان و در همین راستا متوجه کل جامعه میشود، اما از آنجایی که گرایش وسیع زنان به ادامه تحصیل به یک پدیده غیرقابل انکار در جامعه تبدیل شده است و با نظر به این که آموزش از حقوق اساسی هر فرد در جامعه محسوب میشود، نمیتوان با رویکردی کاملا بدبینانه به آن نگاه کرد.
بنابراین آنچه ضروری به نظر میرسد شناخت دقیق عوامل افزایش گرایش زنان به آموزش عالی و تلاش در جهت هماهنگی هر چه بیشتر برنامههای درسی در دورهها با انتظارات برآمده از این عاملها است
با توجه به اینکه انتخاب رشتهی تحصیلی از مهمترین مسائلی است که در دورهی متوسطه مطرح میشود و این انتخاب به منزلهی نوعی سرمایهگذاری برای فعالیتهای اجتماعی و همچنین اشتغال نیروی کار محسوب میشود، در پژوهش حاضر هدف اصلی این است که تا چه میزان دانشآموزان دختر دبیرستانی در شهرهای اهواز و ملاثانی به ادامه تحصیل در رشتههای کشاورزی تمایل دارند؟
اگر چه به طور مستقیم پژوهش های اندکی در خصوص نگرش دانش آموزان به تحصیل در رشته کشاورزی انجام شده، اما ادبیات پژوهشی مرتبط با استفاده از سازه های همپوش مثل اهداف تحصیلی و تیپ های دانشجویی وجود دارد. به عنوان مثال نتایج تحقیقات مختلف نشان دهنده عوامل تأثیرگذار در میزان اشتغال زایی و موفقیت در شغل کشاورزی است
در این زمینه تحقیق شمس آذر - 1373 - که با عنوان » نقش آموزشهای فنی- حرفهای در اشتغال و افزایش بهرهوری« انجام داده بودند، حاکی از آن است که بین محل تولد، شغل اولیاء، معدل، محتوای آموزشی دروس پایه و تخصصی، وسعت اراضی قابل کشت استان ها با اشتغال در بخش کشاورزی ارتباط مثبت و معنی داری وجود دارد.
بر اساس یافته های یک پژوهش ملی توسط شاه ولی و نوری پور - 1386 - ، با عنوان »سازه های موثر بر نگرش دانشجویان کشاورزی کشور : راهکارهای هدایت داوطلبان به رشته های کشاورزی«؛ راهکارهایی برای هدایت داوطلبان آزمون ورودی با دانشگاه ها به سوی رشته های کشاورزی ارایه شده است.
برای پذیرش داوطلبان آزمون های سراسری دانشگاه ها، برای ورود به رشته های کشاورزی برای افرادی که تجربه کار یا سکونت در مناطق روستایی دارند، سهمیه ای خاص در نظر گرفته می شود. آشنایی و مشاهده فعالیت های کشاورزی، آشنایی با محتوای دروس کشاورزی، و سهمیه بیشتر برای جنسیت پسر نیز از ملاک هایی است که باید برای پذیرش دانشجویان در نظر گرفته شود.
نتایج تحقیق موحدی و همکارانش - 1386 - با عنوان»بررسی مقایسه ای گرایش دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه دولتی نسبت به رشته کشاورزی در استان لرستان و همدان« نشان می دهد با وجودی که میزان علاقه دانشجویان نسبت به رشته کشاورزی قبل از ورود به این رشته در حد متوسط بود، ولی این میزان علاقه بعد از ورود به رشته تا حد زیاد افزایش یافته است.
نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که 89 درصد از دانشجویان مورد مطالعه گرایش مثبت - 21 درصد گرایش متوسط و 68 درصد گرایش موافق - و تنها 11 درصد آنها گرایش منفی نسبت به رشته کشاورزی داشته اند. همچنین در این تحقیق مشخص گردید که گرایش دختران نسبت به رشته کشاورزی بیشتر از پسران بوده و میزان گرایش دانشجویان نسبت به رشته کشاورزی در دو دانشگاه آزاد اسلامی و دولتی در لرستان و همدان در حد مشابه و یکسان است. از طرف دیگر بین محل سکونت دانشجویان مورد مطالعه - شهر یا روستا - و میزان گرایش آنها نسبت به کشاورزی رابطه معنی داری مشاهده گردید .
نتایج تحقیقات مالیوری و سامری - 1986 - 1 با عنوان »تصاویر دانشجویی از بخش کشاورزی: نکات برجسته سازمان ها و پیشنهادات « نشان داد که ثبت نام در رشته های کشاورزی کاهش یافته است. آنها این کاهش ثبت نام را با درک و احساس منفی از حرفه و زندگی کشاورزی و ناآگاهی از فرصت های شغلی در کشاورزی در بین دانشجویان مرتبط می دانند.
همچنین این تحقیق مهمترین عوامل تأثیرگذار در انتخاب شغل کشاورزی را فراهم بودن آینده باثبات، امنیت شغلی، توانایی و قابلیت استفاده از استعداد و خلاقیت نشان داد که در این میان داشتن موقعیت اجتماعی در جامعه کمترین تأثیر را داشت. همچنین نتایج تحقیق واشبرن2 و همکاران - 2002 - با عنوان »عوامل موثر بر انتخاب گسترده کالج دانشجویان کالج کشاورزی در مقایسه با دانشآموزان در رشته آموزش کشاورزی« بیانگر آن است که ارزش ، انگیزه مالی ، فرصت های شغلی ، شهرت علمی و جنسیت از تأثیرگذارترین موارد درانتخاب دانشکده های کشاورزی می باشند.
مواد و روشها
پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی، از لحاظ ماهیت دادهها کمی و از نظر نحوه جمعآوری دادهها توصیفی-پیمایشی میباشد. جامعه آماری این پژوهش را دانشآموزان دختر سال اول و سال چهارم - رشتههای تجربی و ریاضی - مقطع متوسطهی دبیرستانهای حضرت فاطمه - س - شهر ملاثانی و حضرت زهرا - س - شهر اهواز در سال تحصیلی 1396-97 به تعداد292 نفر تشکیل میدهند که با استفاده از جدول نمونهگیری کرجسی و مورگان - - 1970، تعداد 169 نفر به عنوان نمونه آماری تعیین شدند.
در نمونه گیری از روش طبقهای متناسب با حجم طبقهها استفاده گردید. ابزار جمعآوری دادهها پرسشنامه بوده که به وسیله اجزای تئوری توسعه یافته رفتار برنامهریزی شده مرتبط با تمایل به ادامه تحصیل طراحی شدهبود. روایی پرسشنامه نیز بر اساس نظر استاد راهنمای پژوهش تأیید گردید. بعد از تکمیل پرسشنامهها توسط پاسخگویان و گردآوری آنها، دادهها با استفاده از نرم افزار spssversion20 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
