بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر تعیین رابطه خودپنداره و انگیزه به تحصیل با پیشرفت تحصیلی است. برای رسیدن به این هدف از جامعه آماری 100 - نفر - از دانش آموزان دختر سال دوم راهنمایی مرکز آموزشی راهنمایی فرزانگان ناحیه 2 کرمان یک نمونه 80 نفری از طریق نمونه گیری تصادفی انتخاب شد آزمون های خود پنداره و انگیزش تحصیلی روی گروه نمونه اجرا شد. در این تحقیق برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی - محاسبه میانگین و انحراف استاندارد - و آمار استنباطی - رگرسیون چند متغیره - استفاده شده است.
نتایج نشان داد که بین متغیر های خود پنداره و پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت و معنا دار وجود دارد. همچنین بین متغیرهای انگیزش تحصیلی و پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. از بین متغیرهای خود پنداره و انگیزش تحصیلی، بهترین پیش بینی کننده پیشرفت تحصیلی، انگیزش تحصیلی می باشد.
مقدمه
تحقیقات نشان داده اند که عوامل زیادی بر روی نیاز به پیشرفت مؤثر است. - اسپالدینگ1، 1980؛ ترجمه نائینیان و بیابانگرد، - 1381 یکی از موضوع های مهم پیشرفت در تعلیم و تربیت که برای آن ارزش فوق العاده ای قائل هستند، پیشرفت تحصیلی است. بدیهی است، عوامل زیادی بر آن تأثیر دارد، اعم از عوامل درونی و فردی و عوامل بیرونی و موقعیتی. در میان این عوامل، یکی از موارد مهم که تأثیر بسیار بر پیشرفت تحصیلی و به طور کلی بر پیشرفت دارد، پنداره و ادراک شخص است نسبت به خودش، به عبارت دیگر تصویری که او در ذهنش از خود دارد. کودک در ابتدا نمی تواند بین خودش و محیط تمایز قائل شود، البته افراد را از محیط مجزا می داند.
در اولین سال زندگی، کودک خویشتن را می یابد و مفاهیمی که کودک درباره ی خود و خویشتن خود دارد در اثر ارتباط والدین و مربیان و ارتباط با همسالان پدید می آید. - هارتر2، 1990؛ یانیس3، 1985؛ به نقل از محسن پور، مریم، - 1385 مطرح کردند که در نوجوانان که گروه همسالان برایشان پر نفوذ تر می گردد، دوستان می توانند نقش مهمی در رشد خودپنداره بازی کنند. - پینتریچ4، 1994؛ به نقل از لطف آبادی، - 1383 خود پنداره به مجموعه ای از یک سیستم پویا، سازماندهی شده و پیچیده درباره باورها، نگرش ها و دیدگاه هایی گفته می شود که هر فرد به منظور دستیابی به یک قالب حقیقی در رابطه با موجودیت شخصی خویش ارائه می دهد.
- پیورکی5، 1995؛ به نقل از گلستانی هاشمی، - 1380 تحقیقات بسیاری وجود دارند که نشان می دهد خود پنداره به عنوان اساس همه رفتارهای برانگیخته شده می باشد. این خود پنداره است که به خودهای ممکنه در شخصیت هر فرد اشاره کرده و آنها را شناسایی می کند و این خود های ممکنه می توانند انگیزشهای لازم برای اعمال رفتارهای مورد نیاز در افراد را خلق نمایند. خود پنداره از این طریق به عزت نفس مرتبط میشود. افرادی که دارای عزت نفس خوبی هستند، دارای یک خود پنداره به خوبی متمایز نیز می باشند. زمانی که مردم خودشان را می شناسند به حداکثر نتایج ممکنه دست می یابند چون که می دانند چه کارهایی را می توانند انجام دهند و از نبود توانایی خویش در انجام برخی از کارهای دیگر آگاه هستند.
یکی دیگر از عوامل مهمی که بر پیشرفت تحصیلی اثر می گذارد انگیزه به تحصیل است. - تاکر1، 2002؛ زایکو2، 2002؛ به نقل از حافظی، - 1381 انگیزش، پدیده ای است ذاتی که تحت تأثیر چهار عامل موقعیت، مزاج، هدف و ابزار قرار دارد. انسانها برای دستیابی به اهداف، نیازها و غرایز خود انگیزش لازم را کسب می نمایند. در رابطه با دانش آموزان ، انگیزه به تحصیل، از اهمیت خاصی برخوردار است. با این انگیزه افراد تحرک لازم را برای به پایان رساندن موفقیت آمیز یک تکلیف، رسیدن به هدف یا دستیابی به درجه معینی از شایستگی در کار خود دنبال می کنند تا بالاخره بتوانند موفقیت لازم را در امر یادگیری و پیشرفت تحصیلی کسب کنند.
بنابراین می توان گفت انگیزش دلایل افراد را نشان می دهد و مشخص می کند که چرا آنها به روشی خاص عمل می کنند. - هورنی3، 1937 ؛ به نقل از بیابانگرد، - 1384 رفتار دارای انگیزه، رفتاری با انرژی، جهت دار و دنباله دار است. از دیدگاه آموزشی، انگیزه ساختاری چند وجهی است که با یادگیری و پیشرفت تحصیلی مرتبط است. تفاوتها و برداشتهای متعددی از انگیزش وجود دارد. در حوزه آموزش، انگیزه یک پدیده سه بعدی است که در برگیرنده باورهای شخص درباره توانایی انجام فعالیت مورد نظر، دلایل یا اهداف فرد برای انجام آن فعالیت و واکنش عاطفی مرتبط با انجام آن فعالیت می باشد.
- مزلو4، 1970؛ به نقل از یارمحمدیان، - 1376 صاحب نظران انگیزش را به دو گروه اصلی یعنی درونی و بیرونی تقسیم کرده اند. انگیزه درونی جذابیت لازم را برای ایجاد یک فعالیت ایجاد کرده در حالی که فرد تحت تأثیر انگیزه بیرونی با هدف مستقلی به فعالیت خاصی دست می زند. روانشناسان، ضرورت توجه به انگیزش در تعلیم و تربیت را به دلیل ارتباط مؤثر آن با یادگیری جدید، مهارت ها، راهبردها و رفتارها متذکر شده اند و یکی از سازه های اولیه ای که برای تبیین این انگیزش ارائه کرده اند، انگیزش پیشرفت تحصیلی است. - دورکین5، 1995؛ به نقل از مسگران، - 1387 انگیزش پیشرفت تحصیلی به رفتارهایی اطلاق می شود که منجر به یادگیری و پیشرفت می گردد. به عبارت دیگر، تمایل فراگیر است به آن که کاری را در قلمرو خاصی به خوبی انجام دهد و عملکردش را به طور خود جوش ارزیابی کند.
نتایج بررسی - پینتریچ، 1994؛ یو6، 1995؛ به نقل از لطف آبادی، - 1383 در زمینه ارتباط مؤلفه های انگیزش تحصیلی و خودپنداره با پیشرفت تحصیلی نشان می دهد که بین آنها رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. آنها دریافتند که مؤلفه ی خودپنداره مبین ادراک خود و قضاوت در مورد شیوه ای است که شخص می تواند به طور مؤثر در مواجهه با موقعیت های خاص اعمال کند و همچنین مؤلفه ی انگیزش تحصیلی بیانگر اهداف و عقاید دانش آموزان در زمینه اهمیت و علاقه مندی به تکلیف است، که هر دو این مؤلفه ها پیشرفت تحصیلی دانش آموز را تحت تأثیر قرار می دهند. - اسپالدینگ، 1980؛ ترجمه نائینیان و بیابانگرد، - 1381 انگیزش پیشرفت و یادگیری را در دانش آموزان از دبستان تا پایان دبیرستان بررسی کرد و دریافت دانش آموزانی که انگیزه ی پیشرفت بالا دارند، نمره های بالایی نیز در درس های گوناگون می گیرند.
افراد دارای سطوح گوناگون انگیزه ی پیشرفت، در زندگی روزمره ی خود به شیوه های کاملا" متفاوت رفتار می کنند. برای نمونه، جوانانی که انگیزه ی پیشرفت بالایی دارند، بیش از آنان که انگیزه ی پیشرفتشان سست است به تحصیل دانشگاهی، دست یابی به نمره های بالاتر و شرکت در برنامه های غیر درسی گرایش دارند. رابطه ی بین خود پنداره مثبت با پیشرفت تحصیلی بالاتر نیز توسط پژوهشگران تأئید شده است. - یو،1995؛ دورکین، 1995؛ به نقل از لطف آبادی، - 1383 نشان داده اند که افراد دارای خود پنداشت مثبت، در زمینه های اجتماعی، علمی و شغلی نیز موفقیت بیشتری کسب می کنند.
آنها در بررسی تأثیر خود پنداره بر پیشرفت تحصیلی 102 دانش آموز کلاس پنجم دبستان دریافتند که خودپنداره همبستگی معنا داری با پیشرفت تحصیلی این دانش آموزان دارد. همچنین دریافتند در میان کسانی که می خواهند به دانشگاه بروند، آنهایی که خود پنداره بالایی دارند بیش از آنهایی که از خودپنداره پایینی برخوردارند رفتارهایی می کنند که سبب دستیابی به هدف شود. بنابراین هدف از پژوهش حاضر تعیین رابطه ی خودپنداره و انگیزش تحصیلی بر پیشرفت تحصیلی است. فرضیه های این پژوهش عبارتند از :
-1 بین خودپنداره و پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
-2 بین انگیزش تحصیلی و پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
روش تحقیق جامعه آماری، نمونه آماری و روش نمونه گیری
جامعه آماری این ابزار مشتمل بر کلیه ی دانش آموزان 100 - نفر - سال دوم مدرسه راهنمایی دخترانه فرزانگان در سال تحصیلی 1390-91 بود. افراد گروه نمونه 80 - نفر - به شیوه تصادفی ساده ازمیان دانش آموزان سال دوم انتخاب شدند. بعلاوه از معدل آنها بعنوان نمره پیشرفت تحصیلی استفاده گردید. و همچنین تعدادگروه نمونه با استفاده از جدول مورگان انتخاب شد.
ابزار پژوهش ا-پرسشنامه میزان انگیزه به تحصیل: این پرسشنامه توسط خانمها پریوا قلی پور و مرضیه بهرامی حصاری به منظور سنجش میزان علاقمندی - انگیزه - دانش آموزان به تحصیل ساخته شده است و شامل 40 سئوال 5 گزینه ای با گزینه های کاملا" موافقم، موافقم، نظری ندارم، مخالفم،کاملاًمخالفم است. پرسشنامه توسط آقای حسین استیری در سال های 1375-1374 به عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته مدیریت آموزشی مورد پژوهش قرار گرفته است.
این پژوهشگر پرسشنامه را در یک گروه 207 نفری از دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی اجرا و نتایج زیر را بدست آورده است. ضریب اعتبار این پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ برآورد و معادل 0,91 گزارش شده است . روایی محتوایی این تست توسط اساتید، مورد تائید قرار گرفته است و بدلیل تائید اعتبار درونی سئوالات این آزمون، می توان آن را بعنوان یکی از شواهد روایی سازه تلقی کرد.
-2پرسشنامه خودپنداره فضلی: این پرسشنامه در سال 1373 توسط گشت بانو فضلی به منظور سنجش میزان خودپنداره دانش آموزان، ساخته شده است و شامل 28 سئوال 5گزینه ای با گزینه های - کاملاً درست است، اغلب درست است، به درستی نمی دانم، اغلب درست نیست، به هیچ وجه درست نیست - است. این تست توسط سازنده آن به عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته مشاوره مورد پژوهش قرار گرفته است. این پژوهشگر تست را در مورد یک گروه نمونه 535 نفری از دانش آموزان، اجرا کرده و نتایج زیر را بدست آورده است. برای تعیین اعتبار تست ضریب همبستگی هر سئوال و کل آزمون محاسبه و سئوالاتی که میزان همبستگی برای آنها معنادار بود انتخاب شدند. روایی محتوایی این تست نیز توسط اساتید تائید گردیده است.
برای تعیین رابطه خودپنداره و انگیزه به تحصیل با پیشرفت تحصیلی از آزمون رگرسیون خطی چند متغیره استفاده شده است. همانطور که در جدول 1 مشاهده میشود، همبستگی خودپنداره و انگیزش تحصیلی با پیشرفت تحصیلی برابر 0,154 - و - 0,621 می باشد. با توجه به مقدار معنا داری - p < 0,05 - می توان گفت که خودپنداره و انگیزش تحصیلی با پیشرفت تحصیلی رابطه معناداری در سطح آلفای %95 دارند و این رابطه مستقیم می باشد. یعنی هر چقدر فرد دارای خودپنداره و انگیزش تحصیلی بیشتری باشد، پیشرفت تحصیلی وی بالاتر خواهد بود.
