بخشی از مقاله
فن آوری ساخت کشتی و اهمیت بازاریابی در این صنعت
چکيده
کشتی سازی بعنوان صنعت مادر در یک کشور میتواند کمک بسزایی به رشد اقتصادی کشور کرده و نقش موثری در امر اشتغال زایی داشته باشد. برای رسیدن به این هدف عالی، باید صنعت کشتی سازی بر اصولی علمی و منطقی استوار باشد. یک مجتمع کشتی سازی بطور کلی حول چهار محور اصلی فن آوری های فرآیند کسب و کار sus ss (System technologies), AL.L. glass 5 (business-process technologies) eel, scus es,31 g5 2 (shipyard production-process technologies) مواد و محصول جدید (NeWMaterial and product technologieS) فعالیت دارد. از آنجاییکه تمامی این فرآیندها بصورت زنجیره ایی به هم متصل میباشند، لذا سرمایه گذاری و پیشرفت فقط در یک زمینه و آنهم بصورت تک بعدی نه تنها مفید نخواهد بود بلکه به رشد این صنعت هم کمکی نخواهد کرد. حال آنکه یک مجتمع کشتی سازی میتواند با استفاده از پیمان کاران فرعی مجرب به تقویت مجموعه خود بپردازد. در این مقاله به تحلیل محورهای مذکور بالاخص بازاریابی بصورت کلی و ارتباط فن آوریها با یکدیگر پرداخته شده است.
کلمات کليدی
کشتی سازی - بازاریابی- تجهیزات - فن آوری تولید
مقدمه
چهار محور اصلی فن آوری های در ساخت کشتی، فن آوری های فرآیند کسب و کار -buSineSS) (proceSS technologieS، فن آوری های سامانه (SyStem technologieS)، فن آوری های فرآیند st 3 s (shipyard production-process technologies).sju. ...S als. So J.J.' هایی برای مواد و محصولات جدید میباشند. سرمایه گذاری در تمامی این حوزه ها مفید بوده و از واجبات پیشرفت در صنعت کشتی سازی میباشد. در عمل این محورها گاهی مواقع با هم تداخل کرده و لازم و ملزوم یکدیگر میباشند. بطور مثال برای بستن قرارداد ساخت کشتی نیاز به بازاریابی فعال و موثر میباشد که این امر بدون داشتن توانایی در عرضه قیمت رقابتی و تحویل مناسب و بموقع کشتی بسیار مشکل خواهد بود. حال برای ایجاد شرایط رقابتی اگر تنها مکانیزه کردن خط تولید را در نظر بگیریم که قسمتی از کلیه فن آوری ها میباشد، پیشرفتی در ساخت وساز بوجود نیاورده ایم. پر واضح است که پیشرفت فقط در یک حوزه جدا و بدون در نظر گرفتن دیگر حوزه ها نه تنها میسر نمیشود بلکه از بحرکت درآمدن این صنعت جلوگیری خواهد کردا ۱ |
۱. فن آوری های فرآیند کسب و کار
۱ و ۱ بازاریابی:
بازاریابی در صنعت کشتی سازی، همانند دیگر صنایع، شامل چند مرحله زیر میباشد:
۱. تعریف و تحلیل نوع کشتی و کالای مربوطه
۲. برنامه ریزی ساخت محصولی (کشتی)
۳. قیمت تولید محصول، ارائه قیمت برای شرکت در مناقصه و تخمین منطقی آنها
۴. فعالیت های مربوط به فروش
۵. تحلیل مشتری بصورت جداگانه
۶. خدمات پس از فروش
روابط دولتی و قوانین محیط زیستی نیز از عوامل موثر در بازاریابی برای صنعت کشتی سازی میباشند. قبل از اینکه مروری بر روش علمی بازاریابی داشته باشیم، منطقی است که به عوامل تاثیر گذار بر بازار تقاضای کشتی یپردازیم. اصولا در صنعت کشتی سازی تولید محصولی، برخلاف صنعت خودرو سازی، بعد از دریافت سفارش ساخت آغاز میشود. حال آنکه در صنعت خودرو سازی بصورت انبوه و روش بازایابی متفاوت می باشد. این عوامل در بازار کشتی سازی بطور معمول شامل موارد زیر خواهند بود.
• جایگزینی برای کشتیهای اوراق شده نیاز به کشتیهای بیشتر مطابق با رشد تجارت جهانی
• نیاز به کشتیهای بیشتر برای تامین تغییراتی که در الگوهای تجارت پیش می آید،
مانند: - کالاهای جدید - مسیرهای تجاری جدید - تغییرات و فن آوری جدید در بنادر و کشتیها نیاز به تغییر اندازه کشتیها علاوه بر موارد ذکر شده، عوامل تاثیرگذار موضعی یا کوتاه مدتی مانند نرخ کرایه حمل. ایجاد تسهیلات مالی و تقاضاهای سیاسی در این بازار نقش دارند. برای ارزیابی بازار این صنعت و یا در کل صنعت دریایی یک کارخانه کشتی سازی نباید فقط از بعد تقاضا به این امر بازاریابی نگاه کند بلکه وجه عرضه را نیز باید در نظر داشته باشد. توانایی و امکانات کارخانه کشتی سازی (از نقطه نظر سخت افزاری)، آمادگی این امکانات و تناژی را که این کارخانه بتواند با امکاناتش بسازد از جمله مواردی است که هنگام ارزیابی بازار باید مد نظر قرار بگیرد. حال هنگامی که توان بالقوه عرضه از هر دو بعد سخت افزاری و نرم افزاری (نیروی انسانی مجرب) مشخص گردید، عوامل مهم و موثر دیگری مطرح میباشند. این عوامل شامل زمان تحویل، قیمت، تسهیلات و شرایط مالی، کیفیت و در بعضی حالات حتی موقعیت مکانی کارخانه کشتی سازی فعالیت در محدوده بازاریابی نیاز به درک پایه ای از بازار تجاری این صنعت و بخشهای متفاوت آن، عوامل تاثیر گذار بر هر بخش، تمایلات و نیازهای مشتری و اقتصادی بودن آن دارد. جهت دریافت سفارش ساخت کشتی ، که از اولین اهداف یک کارخانه کشتی سازی میباشد، داشتن یک بانک اطلاعاتی جهانی و تحلیلی ان بمنظور پیش بینی نیاز این بازار در آینده از ملزومات میباشد. در حال حاضر سازمان ها و منابعی بین المللی موجود هستند که اطلاعاتی وسیع، قابل اطمینان و به روز منتشر میکنند. این اطلاعات شامل تعداد، اندازه و سن کشتیهای موجود، قیمتهای کشتیها، حجم و نوع کالا، برنامه و زمان بندی کشتیرانی ها، تعرفه ها و غیره میباشند. با انجام تحلیلها و عملیات آماری بر روی این مجموعه اطلاعات خام، روند و نیاز بازار در آینده پیش بینی میشود. سازمانهای مستقل نیز ارزیابی و پیش بینی بازار این صنعت را در بخشهای مختلف (کانتینر، فله بر، تانکر،...) برای کشتی سازها انجام میدهند. نکته قابل توجه اینست که این پیش بینی ها ، که توسط سازمانها و شرکتهای مختلف انجام میشوند، علیرغم شروع از نقطه یکسان به نتایج مختلفی خواهند رسید. بطور معمول روند بازار واقعی با آنچه پیش بینی می شود متفاوت خواهد بود ولی نکته جالب توجه اینست که استفاده از اطلاعات تحلیل شده بصورت محتاطانه از نداشتن آن بمراتب بهتر خواهد بود. کشتی سازی های معتبر و موفق از روش ترکیبی فن آوری و فرآیندهای کسب و کار برای بدست آوردن بازار و داشتن یک مزیت رقابتی استفاده می کنند. در این روش ابتدا به ارزیابی نیازهای صنعت کشتیرانی برای کشتیهای نو و یا تبدیل شده (COnVerted) پرداخته و بعد آنها را با امکانات، توانایی و منابع مالی موجود خود تطبیق داده و آن بخشی را که بتوانند بطور موفقیت آمیز با دیگران رقابت کنند، انتخاب مینمایند. در این بین جمع آوری اطلاعات در مورد کالاها و مسیرهای حمل آن از منابعی چون سازمانهای تجاری، خدمات دولتی، کشتی سازها و حتی از شرکتهای کشتیرانی از واجبات میباشد. پس از ارزیابی نیاز مشتری با توجه به بخش منتخب، طراحی ادراکی (COnceptual de Sign) قدم بعدی میباشد. این طراحی که نشانگر نتیجه تحقیقات انجام شده میباشد، ابزاری مناسب برای وارد شدن به بازار و ارتباط با مشتری میباشد. در ادامه این ارتباط، کشتی ساز به نیازهای بیشتر مشتری و حتی فعالیتهای دیگر کشتی سازها در بخشهای مورد نظر پی خواهد برد. از این پس کارکنان مهندسی کارخانه کشتی سازی با تحلیل و کارکرد بر روی اطلاعات جدید بدست آمده به بخش بازاریابی برای کمک و جذب هر چه بیشتر مشتری تلاش میکنند. در مراحل بعدی ارتباط منطقی و تنگاتنگ بین قسمت طراحی و تولید که اصطلاحا به این ارتباط طراحی برای تولید میگویند، کمک بسزایی به تخمین قیمت تمام شده و تاریخ تحویل کشتی خواهد کرد. این دو مورد آخری نیز اگر بصورت صحیح پیش بینی شود، نقش اساسی در جلب مشتری خواهد داشت
۱٫۲ عوامل موثر در انتخاب انواع محصول
برای ساخت همانطور که گفته شد، برای ورود به بازار و رقابت در آن، به آینده نگری علمی و منطقی احتیاج میباشد. از بین محصولات (کشتی، سازه های دریایی،...) مورد نیاز یک کارخانه کشتی سازی باید آندسته از محصولاتی را که توانایی رقابت و ساخت را دارد، انتخاب نماید. در این راستا عوامل اصلی تاثیر گذار شامل تقاضا برای آن نوع محصول، قیمت آن محصول در بازار بین المللی، قیمت تمام شده ساخت محصول، تجارب گذشته کارخانه و توانایی اداره کردن فن آوری مورد نیاز برای ساخت محصول، پیچیدگی محصول هنگام ساخت، زمان تحویل و کیفیت مطلوب میباشند. موارد فوق کاملا در اختیار کشتی ساز میباشد ولی مواردی همچون نرخ تبدیل ارز، بهره بانکی و نفوذ سیاسی که خارج از حدود و اختیارات کارخانه میباشند، نیز گاهی اوقات . نقش در تعیین نوع محصول دارند
۔ حال این سوال مطرح است که آیا نیازی به ارزیابی مستمر بازار و تلاش برای دستیابی به بازار و طراحی محصول جدید میباشد و یا اینکه وقتی محصول یا محصولاتی انتخاب شدند تلاش حول محور همان محصولا محصولات باید دور بزند؟ جواب سوالی فوق را با این جمله که "برای بودن در صنعت کشتی سازی و صحنه رقابت طراحی، بازاریابی و ساخت محصول / محصولات جدید رمز موفقیت است"، میتوان داد. اگر تقاضا برای بازار جدید بررسی شود، بطور معمول تقاضای محصول روندی مطابق شکل ۱ خواهد داشت. حال مدت زمانی که این روند بازار برای محصولات دریایی جدید میباشد با هم متفاوت و ممکن است از چند ماه برای یک محصول تا حتی چندین سال برای محصولی دیگر طول بکشد. هرچه تقاضا برای محصولی در بازار جهانی بیشتر شود، تولید کنندگان بیشتری برای رقابت در این صنعت تلاش خواهند کرد. در این شرایط بازار کم کم بحالت اشباع درآمده، باعث کاهش قیمت و نتیجتا منجر به ترک کردن بعضی از کشتی سازها از صحنه رقابت میشود. رمز موفقیت برای بودن در صحنه بازار برای اینست که یک کارخانه باید محصولات مختلف در مراحل مختلف با توجه به شکل ۲ داشته باشد [۸]، [۲]
۳. ۱. تخمین و پیشنهاد قیمت تخمین قیمت واقعی
جهت شرکت در مناقصه برای ساخت صنایع دریایی اگر چه بسیار سخت میباشد ولی برای جذب بازار بسیار ضروری است. برای تخمین قیمت نهایی از سامانه ای باید استفاده شود که هزینه های بالاسری را بر اساس بکارگیری واقعی از منابع مصرفی شامل فروشی، بازاریابی، اداری و فعالیتهای دیگر، بجای میانگین گیری از تمامی فعالیتها، محاسبه گردد. در این فرآیند ارتباط منطقی و عقلایی مجموعه بخشهای کشتی سازی مورد نیاز میباشد. در کشتی سازیهای موفق کارشناسان و متخصصین بخشهای فنی و مالی در کنار رئیس کارخانه و مدیران بخشهای ذکر شده در این فرآیند تخمین قیمت تمام شده شرکت دارند
برای یک کارخانه کشتی سازی که در عرصه بازار رقابتی بین المللی جایگاه مناسبی ندارد، باید بدنبال بازار ویژه ای باشد که در آن بتواند از مزایای رقابتی خود استفاده کند. بطور مثال در کشور ایتالیا کشتی سازها بدنبال ساخت و دستیابی به بازار ساخت کشتیهای لوکس مسافر بری میباشند و فن آوریهای خود را با این نوع محصول منطبق و در صدد بهینه کردن مزایای رقابتی خود در این بازار میباشند. پس از انتخاب بازار نکته مهم و اساسی قدرت رقابت در آن است. استفاده بهینه از امکانات و نیروی انسانی برای سوددهی بیشتر از اهمیت خاصی برخوردار است. برای افزایش توان رقابتی، یک کارخانه کشتی سازی میتواند با بکارگیری از پیمان کاران فرعی مجرب به این مهم دست یابد. در این شرایط بخش عمده ای از تجهیزات و نیروی انسانی شاغل در کشتی سازی حذف شده و اداره آن، به نحو احسن، راحتتر خواهد بود || ۱ |
۲ فن آوری های سامانه ای
بطور کلی استفاده کاربردی از فنون برای ساخت کشتی را فن آوری سیستم (سامانه) گویند. فن آوری های خاصی مورد نظر میتوانند طراحی، شبیه سازی فرآیند، استاندارد، طراحی و تولید با کمک رایانه، جانمایی کارگاه ها و تجهیزات، ماشین آلات و اتوماسیون میباشد. توسعه و پیشرفت در کاربری فن آوریها باید همطراز با دیگر رقبا در این صنعت باشد ا۱].
۱ و ۲ طراحی طراحی در چند مرحله صورت میپذیرد. در حال حاضر اطلاعات مربوط به تولید از عوامل مهم و موثر در هر مرحله از طراحی میباشد. این مراحل شامل ادراکی (Conceptual)، اولیه (Preliminary)، وظیفه ای (Functional)، انتقالی (Transional) و جزییاتی (Detail) میباشند. اگر چه در مرحله انتقالی فرآیند تولید نیز در نظر گرفته میشود ولی نیازها و محدودیتهای تولید در هر مرحله حتما باید در نظر گرفته شود. عنایت به امر تولید از ابتدای طراحی نه تنها باعث شناخت حجم کل کار در مراحل ابتدایی که بر آن اساسی استراتژی تقسیم کار، نیروی انسانی و خرید مواد اولیه مورد نیاز شده بلکه به تسهیل در امر تولید نیز کمک
خواهد کرد آ۸]. در حال حاضر فرآیند طراحی با کمک نرم افزارهای رایانه ای انجام میشود که در آن تقریبا تمام محاسبات و نقشه ها بصورت الکترونیکی در آمده است. در فرآیند طراحی، همانطور که گفته شد، طراحی کشتی ها باید با در نظر داشتن محدودیت های خط تولید و امکانات موجود باشد تا ساخت آنها هم سهل تر و هم مقرون به صرفه تر گردد. ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی مشترک بین بخش طراحی و تولید، تبادل اطلاعات را بین این دو بخش بیشتر کرده و طراح را قادر میسازد که مشخصاتی را که مناسب شرایط و دستگاه های خط تولید باشد به آنها ارائه دهد
۲٫۲ شبیه سازی فرآیند
شبیه سازی یک فرآیند، راهی برای تجزیه و تحلیل کردن فرآیندها، تشخیص گلوگاه ها و بوجود آوردن تغییرات و توسعه در جهت تقلیل قیمت میباشد. بطور معمول در ساخت و تولید، استفاده از یک شبیه ساز ساده هم میتواند تغییرات موثری را در بر داشته باشد. این امر به رفع مشکلات و نواقص موجود در جانمایی مخصوصا در کشتی سازی های قدیمی که ترتیب و محدوده امکانات و تجهیزات شکل گرفته است، کمک بسزایی خواهد کرد. شبیه سازی همچنین امکان بهینه سازی فرایندها را با صرف هزینه کمتر فراهم آورد || ۱ | برای ارزیابی روش تولید، مهم اینست که نه تنها توجه به مراحل فرآیند مربوطه لازم است، بلکه تاثیرات احتمالی بر روی فرآیند بعلت تغییرات در فعالیتهای موافق و مخالف نیز باید در نظر گرفته شود. شبیه سازی یک فرآیند، فرآیندهایی را که برای نیاز مشتری ارزشی و یا اثری ندارند را از مجموعه فرآیندها آشکار ساخته تا بتوان آنها را حذف نمود. شبیه سازی همچنین به سازمان دهی جریان فرآیند بجای بررسی عملیاتی یک واحد میپردازد. این بدان معناست که شبیه سازی، فرآیند گرا میباشد. از آنجاییکه شبیه سازی نقشی موثر در بهبود و افزایش مزایای رقابتی یک کشتی سازی خواهد داشت، این امر و ایجاد آن باید در اولویت قرار گیرد. نکته قابل توجه برای اجرای شبیه سازی، انتخاب مدل مناسب و اصلاح مستمر آن با اطلاعات گرفته شده از فرآیند واقعی، الزامی و هر گونه کوتاهی در اصلاح به عدم موفقیت منجر خواهد شد
۲-۳ استانداره
کشتی سازها باید در صدد کاهش پیچیدگی و گوناگونی فرآیندها باشند. در نتیجه این اقدام نه تنها به کاهش قیمت و تعمیرات تجهیزات، بلکه به افزایش کیفیت، ضریب اطمینان و دقت در محصول خواهد انجامید. با استاندارد سازی نیاز به منابع، مواد اولیه و برنامه ریزی برای تولید قابل پیش بینی بوده، فرآیندها سهلتر اداره شده، تخمین قیمت بطور منطقی انجام شده و موجودی لوازم یدکی نیز کاهش خواهد یافت. از آنجاییکه استاندارد سازی امکان تحلیل مشکلات فرآیندها را فراهم میسازد، لذا این امر باعث بهبود مستمر در فرآیندهای تولید نیز میشود. این امر مهم پایه ای برای افزایش بهره وری و سودمندی در صنعت کشتی سازی کشور ژاپن شده است. استانداردسازی را میتوان در نواحی مانند مواد اولیه، طراحی، تولید، روش کار، آموزش کارکنان و با بکارگیری از روشهای اداری برای کنترل تغییرات و گوناگونی در مواد اولیه یا روش کار بطور مفید بکار بست آ۱]
۶. ۲ طراحی و تولید با کمکک رایانه ( CAD/CAM) با استفاده بجا و صحیح از این سیستم میتوان نیاز و تهیه به مواد اولیه، طراحی و ساخت را سرعت بخشید. CAD/CAM همچنین فرآیندها را به سمت استاندارد سازی سوق میدهد. البته نکته قابل توجه اینست که بدون پیشرفت و بهبود در جریان فرآیند، تقاضای مواد اولیه و استاندارد سازی در نواحی دکر شده، روش CAD/CAM کمک شایانی در جهت سودمندی نخواهد داشت. برای هر چه بهتر استفاده کردن از این سیستم باید تمامی سعی و تلاش در راه استاندارد سازی قطعات، طراحی و فرآیندها صورت پذیردا ۱ ا.
۲٫۵ جانمایی امکانات و تجهیزات جانمایی موفقی نقشی موثر در کاهش هزینه ها و سرعت و دقت در امر تولید دارد. معیارهایی که باید برای جانمایی خوب و قرار دادن تجهیزات در نظر گرفت را به صورت زیر عنوان میشود:
جریان یکطرفه تولید
| حداقل رفت و آمد مواد
استفاده از مساحت کمتر
" قابلیت انعطاف در کارهای عملیاتی
" استفاده بهینه از مساحت و فضای موجود
= امکان نظارت بر کارگرها، کارکنان و فرآیندها
* امکان ارتباطات آسان
توانایی برای ارایه کیفیت بهتر این معیارها نه تنها برای کاخانجات کشتی سازی که هنوز ساخته نشده مفید میباشد، بلکه میتواند معیاری برای مقایسه و تغییرات جزئی به جهت دستیابی به اهداف بالا باشند. هر تغییری در جانمایی باید با دقت و وسواس زیاد انجام شده و تمام عوامل موثر باید در آن در نظر گرفته شود. در این راستا از شبیه سازی نیز Al میتوان استفاده نمود
