بخشی از مقاله
مديريت هزينه درپروژه هاي عمراني بااستفاده ازاستاندارد پيکره دانش مديريت پروژه
چکيده :
عملکردپول درپروژه همانند عملکردخون دربدن است . هرتغييري درهريک ازپارامترهايکيفي وکمي پروژه ،به طوريقين يکيازاولين تاثيراتش رابرروي هزينه خواهدداشت ،بنابراين نحوه مديريت هزينه پـروژه يکـيازعوامـل کليدي تاثيرگذاردرموفقيت و ياعدم موفقيت يک پروژه خواهد بود .
پيکره دانش مديريت پروژه PMBOKازسرياستانداردهاي موسسه مديريت پروژه آمريکا PMIبوده . کـه عبـاراتي جامع وفراگيراست به طوريکه به توصيف مجموعه دانشهاي درگيردرچرخه مديريت پروژه مي پردازد . اين مجموعـه دربردارنده شيوه هاي سنتيِثابت شده اي است که به صورت فراگيربه کارگرفته شـده انـد وهمچنـين شـامل علـوم ابتکاري وشيوه هاي مدرنياست که پيش ازاين دامنه استفاده ازآنهامحدودتربود.
ازطرفيازديدگاه PMBOK مديريت هزينه پروژه دربردارنده فرآيندهاي موردنيازبه جهت تضمين اين نکته است
،که پروژه بابودجه مصوب خودتکميل خواهدگرديد .به همين خاطربراي مديريت هزينه چهارمبحث برنامـه ريـزي منابع ،برآوردهزينه ،بودجه بندي هزينه وکنترل هزينه تعريف کرده است . که هرکدام ازاين مباحث خودشامل سه قسمت ورودي ،پردازش وخروجياست .تمامياين چهارمبحث عملکردي سلسله اي دارند ،به طوريکه که خروجـي هرمبحث ،ورودي مبحث بعدي است واين تعريف سيستماتيک ميتواند به عنـوان راهکـاري بـه مـدير درمـديريت هزينه پروژه اش کمک کند.
کليد واژه : مديريت هزينه –مديريت ساخت –مديريت پروژه – PMBOK
١-مقدمه :
عملکردمديريت هزينه پروژه وقتي به طورملموس درک مي شـودکـه بـه علـت مـديريت نادرسـت هزينه ، تاثيراتي زودهنگام بسيارزودبرروي تمامي اجزاي پروژه نمايان ميگردد . حتي درتکنيک هاي جديدبرنامه ريزي مانندروش برنامه ريـزي مـوج غلطـان ٢ ،بـازهـم کـوچکترين تغييري درهريک ازاجزاپروژه ،يکي ازاولين تاثيراتش رابرروي هزينه خواهدداشت وبالعکس . بنابراين وبه همين علت دراين نوشتاربه نقش عامل هزينه درپروژه پرداخته خواهدشد.
١-١-تاريخچه مديريت هزينه :
دراواخردهه ٦٠ ،هفت اصل ( اهـداف ،سـازماندهي ،برنامـه ريـزي ،بودجـه ،همـاهنگي ،کنتـرل و رهبري ) براي مديريت مطرح شد وپس ازمدتي به علت عدم کارايي درپروژه موضوع کنترل پـروژه مطرح شد ،که پس ازمدتي ناکارآمدي کنترل هم اثبات شـد ودر نهايـت بـراي کـارآيي بهتـر ،سـر فصل مديريت پروژه در ٩اصل تعريف وتبيين شد . تابتواندراهکارهايي عملي تررابراي رسـيدن بـه اهداف پروژه باصرف هزينه وزمان کمتررامقدورکند .
مدتي است که جامعه جهاني پذيرفته است که به جاي کنترل پروژه به مديريت پـروژه روي آوردولـي متاسفانه درحال حاضردرايران به مبحث کنترل پروژه بيشترازمديريت پروژه توجه مي شود .
استاندارد PMBOK براي مديريت هزينه ٩بخش تعريف کرده است که بصورت شماتيک درشکل ١به آنهااشاره شده است .
شکل ١:بخش هاي مديريت پروژه ازديدگاه PMBOK
ازاين ميان مديريت هزينه که مربوط به اين مبحث مي شودموردتوجه قرارخواهـدگرفـت . مـديريت هزينه شامل بر ٤مبحث است . که اين مباحث عبارتنداز : برنامه ريـزي منـابع ،تخمـين هزينـه ،بودجـه بندي هزينه وکنترل هزينه ،که به صورت شماتيک به آن اشاره خواهدشد .
که اين ٤مبحث به صورت سلسله اي باهم مرتبت هستند، به طوري کـه هـرمبحـث شـامل ٣بخـش
ورودي ،پردازش وخروجي است واينکه خروجي هربخش ورودي بخش بعدي مي باشد .
شکل ٢:مباحث مديريت هزينه
دراولين گام به مبحث برنامه ريزي منابع پرداخته مي شود .
٢-برنامه ريزي منابع :
مبحث برنامه ريزي منابع به تعيين اين نکته مي پردازدکـه ،چـه منـابعي اعـم ازنيـروي انـساني ،مـواد، ماشين آلات وتجهيزات ، وبه چه تعدادازهريک مي بايست ،جهت تکميل هريک از فعاليت هـاي پروژه ،مورداستفاده قرارگيرند .
٢-١-ورودي هاي برنامه ريزي منابع :
١-ساختارتقسيم کار WBS٣ : که يک شناخت کلي ازپروژه دراختياربرنامه ريزقرارمي دهد
٢-سابقه کار : مي تواندشامل تجربيات کارهاي مشابه باشد
٣-مستندات حوزه کار : توجيه قابليت واهداف انجام پروژه .
٤-شرح منابع اوليه : برنامه ريزبايستي بداند که به چه منابعي درچه فازهايي ازپروژه نياز دارد .
٥-سياستهاي سازمان : مي تواندشامل عملکردسـازماني ،نحـوه خريـد وعرضـه تجهيـزات ومـواردي مشابه باشد .
٦-برآوردزمان فعاليت ها : مدت زمانيهايي که براي هرفعاليت تخمين زده مي شود .
٢-٢-ابزارها وتکنيک هاي برنامه ريزي منابع :
١-قضاوت خبره : به نحوه برخوردبااطلاعات بدست آمده ازبخش ورودي اشاره مـي کنـدکـه مـي تواندبااستفاده ازعامل تجربه همراه بادانش ياخبره بودن باشد، که براي اين کارمي تـوان ازمـوارد زير کمک گرفت .
- واحدهاي فعال درسازمان
- مشاوران
- افرادحرفه اي
- انجمن هاي تخصصي
- گروههاي صنعتي
٢-شناسايي گزينه ها : بااستفاده ازمبحث طوفان مغزها ٤ وياروش تفکرجانبي ٥که موجب دخيل کردن خلاقيت درآناليزداده ها وخلق رويه ها وروش هاي مختلف براي پروژه مي شود .
٢-٣- خروجي برنامه ريزي منابع :
١- منابع موردنياز : که دربرگيرنده نوع ،مقدار وکيفيت هرمنابع براي هريک ازاجـزاي پـروژه درپايين ترين سطح ساختارشکست کار ( WBS ) مي باشد .
٣-تخمين هزينه :
دومين مبحث مديريت هزينه ،مبحث تخمين هزينه مي باشد . دراين مبحـث تـلاش ميـشود يـک برآوردازهزينه هاي مربوط به منابع موردنياز ،جهت تکميل فعاليت هاي پروژه انجام شـود . کـه
خودبرآوردهزينه ،پروسه شناسايي وبررسي هزينه هاي مختلف يک فرآيندمي باشد .
٣-١- وروديهاي تخمين هزينه :
١-ساختارتقسيم کار WBS : نشان دهدکه براي تمامي اجزاي پروژه هزينه هايشان تخمـين زده شده اند
٢-منابع موردنياز : که دربرگيرنده نوع ،مقدار وکيفيت هرمنابع براي هريـک ازاجـزاي پـروژه است .
٣-نرخهاي منابع : هزينه واحدهريک ازمنابع به طورمشخص . واگراين هزينـه واحـدمـشخص نباشد بايستي دراين بخش براي هرمنبع مقداري برآوردشود .
٤-تخمين مدت فعاليتها : درمواردي کاربردداردکه پروژه ازتـسهيلات بـانکي اسـتفاده ميکنـدو ميزان بهره تسهيلات تاثيرگذاراست
٥-سابقه کار : مي تواندشامل دفاترمالي شـرکت درپـروژه هـاي مـشابه ويـااسـتفاده ازبانکهـاي اطلاعاتي سنديکاهاي حرفه اي مشاغل خاص وپيمانکاران .
٦-فهرست حساب ها : ساختارکدينگ مورداستفاده توسط سازمان اجرايي راتوصيف مي نمايد .
اين ساختار ،جهت تهيه گزارشات مرتبط بااطلاعات موجوددردفاترحساب هاي عمومي سازمان اجرايي ،مورداستفاده قرارمي گيرد. برآوردهزينه اي پروژه همواره مـي بايـست بـه دسـته هـايي مناسب وصحيح ازحساب هاتخصيص داده شود .
