مقاله استفاده از کریدورهای سبز گامی در راستای مدیریت پایدار محیط زیست شهری

بخشی از مقاله

استفاده از کريدورهاي سبز گامي در راستاي مديريت پايدار محيط زيست شهري

چکيده
امروزه افزايش زندگي شهرنشيني و جدايي شهر و طبيعت ، تاثير فراوانـي بـر مسـائل زيسـت محيطـي شـهرها گذاشته است . مناظر شهري در حال تغيير از نـواحي اکولـوژيکي بکـر و بـا ارزش بـه نـواحي از هـم گسـيخته ناکارآمد هستند، بطوريکه هر روز بيش از پيش ردپاي طبيعت کم رنگ تر مي گردد. اين مسائل بر سـه قسـمت از پايداري شهري چون زيست محيطي ، اقتصادي و اجتماعي تاثيرگذار مي باشد. تغييراتي که نيازمنـد مـديريت آگاهانه است . مقوله مـديريت پايـدار شـهري اخيـرا بـه عنـوان يـک موضـوع مهـم علمـي مطـرح بـوده ا ـت هدفمندکردن توسعه شهر به سمت يک توسعه پايدار از مهم ترين مسائلي اسـت کـه بايـد در مـديريت پايـدار شهرها مورد توجه قرار گيرد. يکي از شرايط توسعه پايدار شهرها، پيوند زندگي شهري با طبيعت است . ارائه ايده هايي که اين پيوند را مستحکم تر و شهر را به سمت هرچه پوياتر شدن سـوق دهـد ضـروري بنظـر مـي رسـ روشهاي سازگار با محيط زيست چون طراحي کريدورهاي سبز، همسازترين گونه ها با توسعه پايدار شهري مـي باشد. کريدورهاي سبز نوعي ارتباطي پويا، بين بدنه هاي سرد بي روح شهري و کالبد طبيعي ايجاد مـي نماينـد و نه تنها به عنوان عنصر زيباشناسي ، بلکه به عنوان يک عنصر حياتي در شرايط بحرانـي آلـودگي هـوا، در ارتق ا کيفيت محيط و خلق محيط هاي پاسخده از اهميت ويژه اي برخوردار مـي باشـند و مفـاهيمي چـون خوانـايي احساس هويت و تعلق خاطر را در بر مي گيرند. در اين مقاله ضمن بررسي اهميت و عملکردهـاي کريـدورهاي سبز و با اشاره به چند نمونه موفق طراحي کريدورهاي سبز در جهان ، به ارزيابي پتانسيلهاي موجود براي چنين حرکتهايي در ايران و ارائه راهکارهايي براي ايجاد اين کريدورها در جهت مديريت پايدار کلان شـهرها پرداختـه مي شود تا بتواند گام مؤثري در جهت ارتقا سطح کيفي محيط زيست و توسعه هاي شهري به شمار رود.

کلمات کليدي:
محيط زيست شهري ، مديريت پايدار، کريدور هاي سبز، هويت شهري و تعلق خاطر
١. مقدمه
رشد جمعيت بشري همراه با پيشرفت هاي تکنولوژي با افزايش بهره وري از مواهب طبيعي از عمده مسائل و مشکلات شهري مي باشند. افزايش جمعيت ، در واقع افزايش تاثيرات سو انسان بر فضاهاي شهري را در پي داشته و موجب اوضاع آشفته اي گرديده است که با عنوان بحران زيست محيطي شناخته مي شود و به مرور زمان زندگي طبيعي ، چرخه و زنجيره حيات
(اکوسيستم ) مناطق شهري را دچار اختلالات کرده است . تراکم بالاي جمعيت نه تنها باعث مشکلات محيطي گرديده ، بلکه مشکلات اقتصادي و اجتماعي را نيز به همراه داشته است . همچنين پژوهش هاي انجام يافته در مورد رفتار بشر در زمينه فعاليت هاي اوقات فراغت ، نشان دهنده فرار مردم از شهرها به منظور دستيابي به طبيعت است . رفتار بشر در ارتباط با طبيعت به سبب تاثير زندگي شهري تغيير کرده است . اکنون رفتار انسان در طبيعت بسيار محدود است و او کاملا از مزاياي طبيعي که در ارتباط عميق تر حاصل مي آيد، محروم مي ماند[٨].
امروزه بشر در صدد يافتن راه حلي براي بحران بوجود آمده است . بسياري از دانشمندان و به تبع آن سازندگان محيط
نظير معماران منظر راهکارهاي نوين علمي با عنوان راه حل هاي سبز١ با ديدي جامع نگر را راه نجات تشخيص داده اند [١٢].
استفاده از عناصر طبيعي در شهر براي ايجاد ارتباط بين محيط انسان ساخت و طبيعي ، يکي از راه حل هايي است که از ديرباز ذهن مديران و طراحان را به خود مشغول کرده است [٨].
پل کله در جمله اي زيبا چنين بيان مي دارد:«ارتباط با طبيعت ، ضروري ترين شرط براي هنرمند است . هنرمند
انسان است او خود طبيعت است بخشي از طبيعت است در ميان فضاي طبيعي »[١].
لوکوبوزيه معمار معروف نيز در ضمن تجزيه و تحليل محيط انساني ، براي وجود فضاي سبز در شهرها اهميت بسياري قائل شده است و بر اين عقيده است که هر ده واحد مورد نظر براي سکونت ، بايد نه واحد آن فضاي سبز باشد [١]. زيرا نياز به فضاي سبز در شهرها نه تنها از لحاظ فيزيولوژيک غير قابل ترديد است ، بلکه از نظر رواني نيز داراي اهميت خاصي مي باشد.
حضور در محيط هاي باز و ارتباط با آن ، کيفيت ممتازي است که نمي توان آن را در فضاهاي بسته تجربه کرد. اين کيفيت پيوندي ناگسستني با سرشت و طبيعت انسان دارد. در اين ميان عمل و نقش مهم مجموعه هاي طبيعي از جمله کريدورهاي سبز شهري که همچون تنفس گاههاي طبيعي شهرها عمل مي کنند، تلطيف نمودن خشونت و ماديت محيط مصنوع ساخت انسان و مقابله کردن با يکسويه شدن زندگي به طرف عوامل مادي است . برنامه ريزي کريدورهاي سبز يکي از مهمترين ابزارهاي برنامه ريزي در ارتقا کيفيت زندگي ساکنان شهر است . هدف طراح کريدور سبز ارزيابي امکانات کاربردي فضاي سبز و شناخت و رفع نيازهاي افراد جامعه است . به عبارت ديگر طراح هنر و کاربرد را به هم آميخته و با در نظرداشتن حفظ منابع طبيعي ، محيطي مناسب ايجاد مي نمايد. از همه مهمتر فراهم کردن فضاهاي همگاني با مناظر زيبا براي گذراندن اوقات فراغت يعني خلق فضايي مهيج و پرانرژي که در عين جوشش دروني ، فرد را آرامش مي بخشد و فضايي متنوع و دلچسب به وجود مي آورد.
با توجه به مسائل ذکر شده اين فرض مطرح مي گردد با پيشرفت تمدن و افزايش زندگي شهرنشيني و صنعتي و دور ماندن انسان از طبيعت و به دنبال آن افزايش مسائل و مشکلات روحي و رواني و بروز بحران هاي زيست محيطي ناشي از آن ، توسعة فضاي سبز شهري به ويژه طراحي کريدورهاي سبز در مديريت پايدار محيط زيست شهري و به عبارتي در بهبود کيفيت محيط زيست و پيوند زندگي شهري با طبيعت و همچنين خلق محيط هاي پاسخده از اهميت ويژه اي برخوردار مي باشد.
براساس هدف روش تحقيق به کار گرفته شده در اين پژوهش به صورت توصيفي - تحليلي خواهد بود. در مسير فرايند ارائه مقاله ، ابتدايي ترين مرحله ، شناخت و بررسي و تحليل کريدورهاي سبز در طراحي شهري و اهميت کريدورها در محيط هاي

زيست شهري و عملکردهاي آنها مورد بحث و بررسي قرار خواهد گرفت . چگونگي عوامل موثر در بهره گيري مفيد از اين کريدورها مد نظر قرار مي گيرد. در اين مرحله ، از مطالعات کتابخانه اي و جستجوي اينترنتي بهره گرفته شده است که در مرحله دوم با جمع بندي يافته هاي بخش شناخت ، به تحليل مطالعات اوليه خواهيم پرداخت . همچنين با اشاره به چند نمونه موفق طراحي اين کريدورها در نقاط مختلف جهان ، انواع کريدورهاي سبز مورد مطالعه قرار خواهند گرفت که با توجه به جمع بندي و تدوين مراحل تحليل ، به بررسي چگونگي ورود چنين ايده هايي در حوزه تصميم گيري و مديريت شهري و حتي سياست گذاري هاي کلان شهري پرداخته مي شود تا در نهايت راهکارهاي مناسب ارائه گردد.

٢. مرور پيشينه پژوهش
آغاز جنبش پارکهاي شهري در قرن نوزدهم در امريکا و گسترش آن در ساير نقاط جهان و به دنبال آن در دهه هاي واپسين قرن ١٩ برنامه ريزي سبزراه ها به عنوان جنبشي بين المللي پديد آمد و توسعه يافت [٩].
شروع رسمي و برنامه ريزي سبز راه ها را به فردريک المستد نسبت مي دهند. وي نهضت پارک ٢را در آمريکا پايه گذاري کرد. فردريک لاالمستد٣ پايه گذار و بنيانگذار طراحي پارکهاي شهري آمريکاست . وي از يک خانواده کشاورز بود و آشنايي با گياهان و علم گياه شناسي را به طور تجربي فرا گرفت . سفرش به انگلستان و بازديد از باغهاي انگليسي ايده هايي را براي ايجاد پارکي بزرگ در نيويورک را در ذهن او ايجاد کرد. در سال ١٨٥٨، پارک مرکزي نيويورک ٤ را بر پايه آرمانهاي خويش احداث نمود [٧]. بعد از طراحي اين پارک ايده وارد کردن طبيعت به درون شهر در آمريکا شکل تازه اي به خود گرفت .
المستد پس از طراحي پارک مرکزي نيويورک براي انجام پروژه هاي ديگر به امريکاي شمالي رفت . وي ايده هاي نو و تازه اي را به حيطه طراحي منظر معرفي نموده است . از آن جمله مي توان به سيستم هاي سبز راهها اشاره کرد [٢٤]. هدف اصلي از سبز راه ها حفظ عناصر طبيعي موجود در شهرها و اتصال و برقراري رابطه بين آنها بوده است . نکته حائز اهميت درباره کارهاي المستد عدم پيروي از الگويي مشخص است . وي معتقد بود که زندگي شهري خسته کننده و کسل کننده شده است و بشر نياز به فضاهايي در داخل و خارج شهر دارد که در آنها ارتباط با طبيعت اهميت پيدا مي کند. پس از اولمستد، شاگردان وي ديدگاه هاي او را به وسيله ايجاد پارکهاي منظومه اي و شبکه سبزراه ها گسترش دادند. علاوه بر اولمستد و شاگردان وي ، ديگر معماران منظر نيز سبزراه هاي مهمي در اين دوره در سراسر امريکا برنامه ريزي کردند. از جمله اين افراد مي توان اچ دبليو اسکلولند٥، تئودور ويرث ٦ و جورج کسلر ٧ را نام برد[٩].
مرحله بعدي حدود سالهاي ١٩٧٠ - ١٩٦٠ تاثير کارهاي افرادي نظير مکهارگ ٨، لويس ٩، زوبه ١٠و فابس ١١ بر برنامه ريزي ريزي سبزراه ها مشاهده مي شود. اين دوره مقارن با آغاز جنبش زيست محيطي در دهه ١٩٦٠ است . در اين دوره برنامه ريزي سبزراه ها با تاکيد بر پايداري و حفاظت از مناطق حساس زيست محيطي ادامه يافته است . مفهوم دالان سبز که توسط پل لويس ، معمار منظر، ابداع گرديد نيز بر همين اساس بود. بطوريکه شبکه هاي سراسري از فضاهاي سبز و سبزراه ها خلق کرد و آن ها را کريدورهاي سبز يا همان دالان هاي سبز ناميد. اکثر اين دالانها در امتداد رودخانه ها، مسيل ها و... قرار داشت که تحت تاثير فعاليت هاي انساني قرار داشتند. بنابراين توجه به اين کريدورها در برنامه ريزي مورد توجه ويژه قرار گرفت [٩].
توجه به کريدورهاي سبز در خارج از مرزهاي کشور امريکا نيز مورد توجه قرار گرفت و به ساير نقاط جهان تسري يافت .

٣. تعريف کريدورهاي سبز

تعاريف مختلفي براي کريدورهاي سبز وجود دارد. اين کريدورها فضاهاي باز خطي سبز مي باشد که در امتداد يک راهروي طبيعي يا ساخته دست بشر ساخته شده است . کريدور سبز ايده اي خلاقانه در زمينه مديريت پايدار شهري است که هدف آن همسو کردن باقيمانده جنگل ها، مزارع ، فضاهاي سبز درون شهر، به منظور مورد توجه قرار دادن محيط اکولوژيکي و دستيابي به منطقه سبز در کل شهر با کيفيت فضايي بالاست [١٧]. اين سبزراه ها شبکه هايي از عناصر خطي در برگيرنده زمين هستند که براي اهداف چندگانه از قبيل بوم شناختي ، تفريحي ، فرهنگي ، زيبايي شناختي و ديگر اهداف سازگار با مفهوم کاربري زمين پايدار مديريت ، برنامه ريزي و طراحي مي شوند[١٦]. پارکهاي خطي ، فضاهاي باز و نواحي حفاظت شده در شهرها، حومه ها و ييلاقات اطراف نيز به عنوان سبزراه توصيف مي شوند[ ١٨]
تعاريف متعدد ديگري نيز براي آنها ذکر شده است : دالاني از زمين توسعه نيافته ، در امتداد رودخانه يا در بين مراکز شهري که براي استفاده تفريحي يا حفاظت زيست محيطي ذخيره مي شود. فضاي باز خطي است که اولاً از لحاظ محيطي سبز است و ثانياً به عنوان يک مسير به کار برده مي شود[ ٢٤ ]. کريدورهاي سبز را جمع کننده افراد به دور يکديگر، فراهم آورنده فضاهاي باز براي همه افراد در مکاني نزديک به محل سکونت شان ، حفاظت کننده هاي حياتي آب ، آبزيان ، حيات وحش و منابع تفريحي و شکل دهنده دالانهاي ارتباطي فضاهاي باز، پارکها، جنگلها و بيابانها توصيف مي کند راهي که از نقطه نظر محيطي مطلوب است [١٩]. در منابع ديگر نيز به اين صورت آمده است :"يک کار ريشه اي پيشرو در ايجاد دوستي بين اطرافيان ، کارکردن با افراد يک منطقه خاص براي ساختن محيطي مناسب براي کار".

۴. اهميت فضاي سبز و کريدورهاي سبز شهري
با توجه به اهميت موضوع مبتني بر لزوم فضاهايي جهت ارتباط بهينه انسان با محيط هاي زيست شهري ، همچنين لزوم تحقيقات هرچه بيشتر و بهره گيري مناسب از فضاهاي طبيعي براي آرامش روحي افراد و نيز توجه به مسائل يادشده و مواجه با فرضيه هاي موجود تمام اقدامات بايد در جهت تدوين راهکارهايي باشد که بتواند رابطه کم رنگ شده انسان و محيط اطراف را قوت بخشد. بدون شک حفظ ارزشهاي زيست محيطي در اين عرصه ها مستلزم يک مديريت ويژه مي باشند. ارکان مديريت بايستي همه سونگر، احتياط آميز و مشارکتي باشد. بنابراين سعي در تدوين اصولي براي مديريت پايدار و طراحي فضاهايي شهري مطلوب و لزوم توجه به آن در طرح هاي توسعه شهري خواهد بود و آنچه را که طراحي مي کنيم نه تنها پاسخگويي نياز امروز باشد، بلکه براي آيندگان نيز مورد استفاده واقع گردد.
در اين ميان فضاهاي سبز و طراحي کريدورهاي سبز اهميت و نقش بسيار مهمي در مديريت پايدار محيط هاي زيست شهري دارند. ضرورت پرداختن به آنها بر کسي پوشيده نيست . فضاهاي سبز و سبزراه ها براي نگهداري و حفظ کيفيت زيست محيطي ضروري هستند و موجب ارتقاء کيفيت زيست محيطي مي گردند[٩]. به عبارتي ديگر حفظ و استفاده از عناصر طبيعي از دو ديدگاه مورد تاکيد قرار گرفته است اول از جهت اثرات فيزيولوژيک و نتايج مثبت در ارتقا سطح سلامتي جسمي و دوم به دليل اثرات رواني و آرامش ذهني حاصل از وجود عناصر طبيعي در محيط زيست [١].
عمده ترين دلايل اهميت کريدورهاي سبز را در محيط هاي زيست شهري مي توان به صورت زير خلاصه کرد:
- کريدوهاي سبز، شاخص ، سمبل سلامت و بهداشت محيط به شمار مي آيند.
- کريدورهاي سبز به عنوان عنصر اساسي و شکل دهنده سيماي شهر به شمار مي آيند.
- کريدورهاي سبز، بسياري از نيازهاي ويژه انساني را که پديده شهرنشيني به ميزان وسيعي محدود نموده ، جبران مي کنند.
- همراه با ساير مراکز خدمات شهري - در مجموع بافت شهر – کانون هاي حياتي شهرها را به وجود مي آورند.

٤. ١. عملکردهاي کريدورهاي سبز شهري
کريدورهاي سبز شهري و استفاده از عناصر طبيعي در محيط زندگي اثرات زيادي در بازسازي توانايي از دست رفته انساني دارد. حضور عوامل طبيعي در ارتقا وضعيت زندگي موثر است . گياهان و درختان سازگار با اقليم منطقه در محيط زندگي انسان علاوه بر توليد اکسيژن و تلطيف هوا و جذب آلودگي که در جهت سلامت جسمي و فيزيولوژي لازم است مي تواند اثرات مثبت رواني داشته باشد. مطالعات نشان مي دهد ارتباط با طبيعت باعث تقويت ذهني و تمرکز فکري بهتر انسان مي گردد.
حضور هريک از عوامل طبيعي براي انسان از جهت اعتقادي و معنايي داراي ارزش خاصي مي باشد. همچنين پاسخگويي به نياز انسان در مورد زيبايي تنها عاملي نيست که وجود محيط طبيعي را الزامي مي کند، بلکه عوامل طبيعي داراي ارزش احساس ،
ادراکي و معنوي خاصي نيز مي باشند[١]. عملکردهاي اصلي کريدورهاي سبز مي توان در موارد زير خلاصه کرد:
٤. ١.١. عملکردهاي کريدورهاي سبز درساخت کالبدي شهر
از اين ديدگاه ، کريدورهاي سبز شهري به عنوان بخش جاندار ساخت کالبد شهري تلقي مي شود و در هماهنگي با بخش بي جان کالبد شهر، ساختار يا بافت و سيماي شهر را تشکيل مي دهد. در اين حالت کريدورهاي سبز مي تواند نقش لبه شهر، تحکيم فضاهاي شهري و آرايش شبکه راه ها را به عهده گيرد.
٤. ٢.١. عملکردهاي زيست محيطي
يکي از تاثيرات مهم کريدورهاي سبز در شهرها، کارکردهاي زيست محيطي آنهاست که شهرها را به عنوان محيط زيست جامعه انساني معني دار کرده است و با آثار سوء گسترش صنعت و کاربرد نادرست تکنولوژي مقابله نموده ، سبب افزايش کيفيت زيستي شهرها مي شوند. به طور کلي وجود فضاهاي سبز و تأثير آنها در شهرها اجتناب ناپذير است ، به طوري که بدون آن ممکن نيست شهرها پايدار باقي بمانند. از اين رو کريدورهاي سبز بايد از نظر کمي و کيفي متناسب با حجم فيزيکي شهر
(ساختمان ها، خيابان ها و جاده ها) و نيازهاي جامعه (از لحاظ رواني ، گذران اوقات فراغت و...) و با توجه به شرايط اکولوژيکي شهر و روند گسترش آتي آن ساخته شود، تا بتواند بعنوان فضاي سبزي فعال ، بازدهي زيست محيطي مستمري داشته باشد.
٤. ٣.١. عملکردهاي اجتماعي–رواني
امروزه اثرات رواني – اجتماعي کريدورهاي سبز در شهرها که زندگي ماشيني در تمام اجزاي زندگي انسان شهري نفوذ و تسلط پيداکرده ، اهميت ويژه اي پيدا مي کند. در عصري که تکنولوژي مدرن بين انسان ها جدايي افکنده و روابط اجتماعي انسان ها را تحت الشعاع خود قرار داده است ، هر عاملي که بتواند اين فاصله را کم کند، قابل ستايش است . کريدورهاي سبز شهري با داشتن اين قابليت محلي مناسب براي تعاملات اجتماعي و تعلق خاطر به مکان ، گذراندن اوقات فراغت ، تفريح و تفرج و استفاده از زيبايي هاي طبيعت را فراهم ساخته و به عبارتي ، طبيعت را به درون شهرها آورده است .
٤ . ٢. انواع کريدورهاي سبز
کريدورهاي سبز را بر مبناي نوع عملکرد و هدف از ايجاد مي توان به صور گوناگون دسته بندي نمود. از جمله مي توان به منافع تفريحي ، نقش شان در برنامه ريزي تنوع زيستي و يا به دليل پتانسيل شان در کنترل و هدايت توسعه شهري اشاره نمود. اما بسياري از اين کريدورها ماهيتي چند عملکردي دارند که در اين مورد بايد ميان اهداف ، عملکردها و برنامه هاي اجرايي سازگاري وجود داشته باشد. در يک دسته بندي کلي آنها را مي توان به ٣ دسته تقسيم نمود (جدول ١).

جدول ١: انواع کريدورهاي سبز

۵. توسعه پايدار و نقش آن در مديريت پايدار فضاي شهري
واژه توسعه پايدار، در اواسط دهه ٧٠ ميلادي ، بسيار به کار رفته است . امروزه بحث توسعه پايدار، يکي از بحث هاي بسيار مهم و رايج در سطح بين المللي است . سازمان ها و نهادهاي طرفدار محيط زيست در جهان و همچنين سازمان ملل از مهم ترين ارگان هاي دخيل در اين امر هستند. در واقع بحث توسعه پايدار، در ابتدا مربوط به دو مبحث عمده بوده است يکي منابع غير قابل تجديد در جهان مثل منابع فسيلي و ديگري بحث آلودگي محيط زيست و آلودگي کره زمين [١٠]. مي توان گفت که اين دو عامل ، نخستين و مهم ترين عوامل مطرح شدن بحث توسعه پايدار در جهان بوده اند، اما اکنون ، اين مقوله در تمامي رشته ها من جمله معماري و شهرسازي نيز مطرح بوده و کارشناسان و دست اندرکاران هر رشته ، در صدد تعريف و تبيين اين مفهوم در رشته خاص خود مي باشند. مهم ترين تعريفي که از توسعه پايدار در اجلاس ريو از ان ارائه شده ، به اين قرار است «توسعه اي که نياز هاي کنوني بشر را بدون به مخاطره افکندن نياز هاي نسل آينده ، برآورده ساخته و در آن به محيط زيست و نسل هاي فردا نيز توجه شود» [١٣]. هرچند که تاکنون تعاريف زيادي از توسعه پايدار ارايه شده ولي محور تمامي تعاريف ، نسل هاي بعدي و نيز توجه به آينده بوده و در تمامي تعاريف ، توجه به محيط زيست و حفاظت از محيط زيست جهاني ، مدنظر بوده است . در اين ميان حفظ پايداري فضاي شهري به عنوان يکي از مهم ترين ارکان دستيابي به توسعه پايدار

قلمداد مي شود. براساس ديدگاه توسعه پايدار هر فعاليت توسعه اي بايد با محيط همخواني داشته باشد. دهخدا پايداري را به معناي بادوام ، ماندني آورده است [٦]. معناي کنوني واژه پايداري عبارتست از: آنچه که مي تواند در آينده تداوم يابد. توسعه پايدار در سه حيطه داراي مضامين عميقي است : پايداري محيطي ، پايداري اقتصادي ، پايداري اجتماعي . درراستاي تحقق اهداف توسعه پايدار، «پايداري محيطي »، در ارتباط با معماري و شهرسازي از اهميت ويژه اي برخوردار بوده و مسائل زيست محيطي که آينده بشر را با خطر مواجه ساخته ، معماران و شهرسازان را به چاره انديشي واداشته است [٥]. معماري سبز را که امروزه بيشتر با اصطلاح «معماري پايدار» مي شناسيم : اصطلاحي کلان که به شرح تکنيک هايي در طراحي پايدار معماري و شهرسازي و به عبارتي مديريت پايدار محيط زيست شهري مي پردازد، همسو با نگرش هاي زيست محيطي بوده و با ايده احترام به طبيعت شکل گرفته است . معماري سبز، در حقيقت روند تازه اي نيست ، چرا که در بسياري از تمدن هاي باستاني و معماري هاي سنتي از جمله معماري سنتي ايران به صورتي بنيادين وجود داشته است [٥]. با توجه به رويکرد طبيعت گرا و انسان مدار طراحي پايدار، مي توان به اصول معماري از ديدگاه ويترويوس معمار و نظريه پرداز سده هاي پيش از ميلاد اشاره داشته باشيم که با بينش عميق خود نسبت به معماري گامي فراتر از زمان خود برداشته ، به گونه اي ، اصول او که عبارتند از: «استحکام ، زيبايي و فايده » هنوز هم معتبرند و آنها را مي توان به عنوان شاخصه هاي کلي طراحي و مديريت پايدار نيز مطرح نمود به طور کلي پايداري منوط به دو شرط است : ١. زمان ٢. مقياس . يعني اگر طرحي بتواند فراتر از زمان حرکت کند و گذشته و آينده و حال را ببيند و به علاوه از مقياس خرد تا مقياس کلان را مد نظر قرار دهد، آن گاه طرحي پايدار به وجود خواهد آمد[٢١].

٥. ١. کريدورهاي سبز و نقش آنها در مديريت پايدار فضاي شهري
همانطور که پيشتر اشاره گرديد امروزه افزايش سريع جمعيت در محيط هاي شهري ، توسعه ناپايدار شهري و به دنبال آن ، افزايش فاکتورهاي زيست محيطي مرگ و مير، تغيير نگرش دولت هاي محلي در توجه به ضوابط زيست محيطي و ايجاد فضاهاي شهري پايدار را به مرکز توجه متخصصان و کارشناسان شهري تبديل کرده است و چشم انداز «شهرهاي سبز» را در کانون توجه آنها قرار داده است . «شهرهاي سبز»، محيطي سالم و پاسخده را براي افراد است که تحقق آن در گرو برنامه ريزي هدفمند و استفاده از دانش شهري همسو با سياست هاي جهاني است . اگر چه ممکن است هنوز تصور چشم انداز «شهرهاي سبز»، براي کشورهاي در حال توسعه ، تصوري آرمان گرايانه باشد، اما برنامه هاي زيست محيطي سازمان ملل متحد، در جهت کاهش آلودگي هوا، بهبود وضعيت زيست محيطي ، دست يابي به اين هدف را بيش از پيش ميسر خواهد کرد. ايجاد شهرهاي دوست دار محيط زيست ، مستلزم بهره گيري از فن آوري ها و تخصص هاي لازم در حال و آينده است . در اين ميان کريدورهاي سبز به خودي خود فضاي باز سبزي است که در نتيجه آن به يک منطقه شهري تمام مزاياي فضاهاي سبز را به ارمغان مي آورد. در طول کريدورهاي سبز خطي ، مسير تجاري تاريخي ، رودخانه و... توسعه يافته است و توسط مردم محلي به منظور تقويت و توسعه سبک زندگي سالم اداره مي شوند. اين کريدورها يک چهارچوب براي ابتکارهاي موجود در جامعه است و پروژه هاي مربوط به نگهداري طبيعت ، نگهداري ميراث فرهنگي ، جهانگردي و تحرک را بوجود مي اورد. راههاي سبز يک سهم مثبت در اقتصاد محلي را فراهم مي آورد. همچنين اين راههاي براي بالا بردن کيفيت و محيط زندگي با محيط اطراف توسعه يافته اند. اين راه ها بايد استانداردهاي رضايت بخش که شامل پهنا، سطح شيب دار و ظاهر شرايط را براي اطمينان اينکه براي استفاده کننده ها کم خطر و دوستانه است را داشته باشند. به طور کلي کريدورهاي سبز به دليل ويژگي هاي کليدي خود طيف گسترده اي از منافع را به مناطق شهري