بخشی از مقاله
*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***
مطالعات عارضه سنجي ترافيکي (مطالعه موردي مجتمع اداري-تجاري آسمان شهر اراک)
خلاصه
به مجموعه مطالعات و پيشنهاداتي که منجر به کاهش اثرات منفي کاربري جديد بر روي شبکه معابر اطراف مي شود، عارضه سنجي ترافيکي مي گويند. به عبارت ديگر نرخ توليد و جذب سفر در ساعت اوج براي هر کاربري محاسبه مي شود و اثر ترافيکي اين کاربري جديد بر روي معابر اطراف بررسي مي شود و در نهايت پيشنهاداتي در جهت روان سازي و کاهش اثرات منفي ترافيکي ارائه مي شود.براي انجام مطالعات عارضه سنجي ترافيکي روي مجتمع اداري-تجاري آسمان شهر اراک، حجم وسايل نقليه عبوري از معابر اطراف مجتمع ، قبل و بعد از احداث آن شمارش شده است و با توجه به آئين نامه ي طرح هندسي راه هاي ايران (نشريه ٤١٥) و آئين نامه طراحي راه هاي شهري، سطح کيفيت ترافيک (LOS) معابر اطراف مجتمع محاسبه شده است . هم چنين با توجه به نرخ رشد ساليانه ترافيک در شهر اراک، سالي که سطح کيفيت ترافيک در محدوده ي معابر پيراموني مجتمع به حد مجاز ميرسد، محاسبه شده است . با احداث اين مجتمع ٦ سال زودتر سطح کيفيت ترافيک معابر اطراف مجتمع به حالت ناپايداري مي رسد.
کلمات کليدي: عارضه سنجي، کاربري جديد، سطح کيفيت ترافيک ، نرخ رشد ترافيک ، اراک.
١. مقدمه
شبکه هاي ارتباطي بستر ايجاد ارتباط مناسب بين انسان ، فضا و فعاليت مي باشند. شبکه هاي ارتباطي به عنوان مهم ترين فضاي عمومي در سطح شهر معمولا عهده دار شش نقش جابجايي، دسترسي، اجتماعي (ايجاد بستري براي ارتباطات اجتماعي نظير کار، گردش ، بازي، ملاقات و ...)، معماري شهري، تأثيرات آب و هوايي و اقتصادي مي باشند.
يک معبر درون شهري عمدتا بيش از يک نقش را به عهده مي گيرد و حتي ممکن است بعضي از اين نقش ها نظير جابجايي با اجتماعي و جابجايي با دسترسي با يکديگر در تعارض باشند. به هنگام طبقه بندي شبکه راهها و همچنين تعيين اجزاء راه بايد به همه نقش هايي که راه عملا به عهده خواهد گرفت ، توجه شود.
نقش جابجايي را مي توان با سرعت و ميزان ترافيک موتوري سنجيد و هر چه تعداد وسيله نقليه بيشتري بتوانند با سرعت بيشتري جابجا شوند نقش جابجايي راه بيشتر است . نقش دسترسي را ميتوان بر حسب تعداد دسترسي ها و امکانات پارکينگ حاشيه اي سنجيد. هر چه تعداد تقاطع ها و ورودي ها و خروجي هاي راهي زيادتر باشد نقش دسترسي آن بيشتر است . نقش اجتماعي خيابان بر اساس ميزان جداکنندگي آن سنجيده مي شود، هر چه پياده ها و دوچرخه سواران بتوانند آسانتر از عرض خيابان عبور کنند، نقش اجتماعي خيابان بيشتر است . نقش اجتماعي با نقش جابجايي به شدت در تعارض ميباشد.
پس از احداث يک کاربري جديد در حاشيه ي يک معبر تغييراتي در نقش هاي معبر رخ مي دهد که در مطالعات عارضه سنجي ترافيکي نقش جابجايي بيش از بقيه نقش ها مورد توجه مي باشد. چراکه با تغيير کاربري در حوالي يک معبر حجم ترافيک معبر دستخوش تغييراتي مي شود و براي کاهش اين اثرات سوء نياز به مطالعات عارضه سنجي ترافيکي مي باشد.
٢. پيشينه ي تحقيق
مطالعات عارضه سنجي ترافيکي مجموعه فرهنگي-رفاهي اکباتان تهران در سال ١٣٨٦، توسط مهندسين مشاور رهيافت انديشه فردا، در قالب سه گزارش ١- شناسايي وضع موجود ٢- برآورد تقاضا و بررسي اثرات کاربري هاي ايجاد شده بر شبکه معابر اطراف ٣- ارزيابي، نتيجه گيري و ارائه راهکارهاي پيشنهادي صورت پذيرفت .[١]
مطالعات عارضه سنجي ترافيک مجتمع فرهنگي تجاري مرزداران تهران توسط مهندسين مشاور راهبرد تردد فردا با اهداف ١- پيش بيني و برآورد ميزان توليد و جذب سفر از-به کاربري مورد مطالعه ٢- کاهش اثرات نامطلوب ترافيکي کاربري در معابر اطراف ٣- محاسبه تعداد پارکينگ مورد نياز و تعيين تمهيدات لازم جهت مديريت تقاضاي حاصل از احداث کاربري ٤- چگونگي تامين دسترسي به کاربري ٥- مطالعات پارکينگ و برآورد تعداد فضاي پارک مورد نياز انجام شد.[٢]
مطالعات عارضه سنجي ترافيکي احداث ساختمان ٢٠ طبقه اداري هلال احمر در خيابان طالقاني تهران (محل فعلي ساختمان هلال احمر) توسط مهندسين مشاور پارس ترافيک با هدف پيش بيني ميزان توليد و جذب سفر کاربري هاي جديد و کاهش اثرات نامطلوب ترافيکي براي معابر اطراف صورت گرفت .[٣]
مطالعات ساماندهي حمل و نقل و ترافيک شهر اراک که در سال ١٣٨٣ توسط مهندسين مشاور رهپويان زير نظر شهرداري اراک انجام گرفت .[٤]
٣. طبقه بندي عملکردي شبکه ارتباطي
براي اينکه شبکه ارتباطي بتواند نقش هاي متعدد خود را به درستي ايفا نمايد، نيازمند رعايت سلسله مراتب خاصي در طراحي مي باشد. بديهي است که رعايت سلسله مراتب در طراحي يکي از مهم ترين عواملي است که مي تواند عملکرد مورد انتظار آن معبر را تحقق بخشد. اختصاص عملکرد خاص به هر معبر با توجه به کاربري هاي موجود و پيشنهادي و جانمايي کاربري ها با توجه به عملکرد معبر به روشني ميزان فعاليت هاي اجتماعي، سرعت حرکت وسايل نقليه ، ميزان دسترسي، پارکينگ و ... را تعيين مي کند.
بر اساس سه نقش فوق مطابق آئين نامه طراحي راههاي شهري ، راههاي درون شهري به سه دسته شرياني درجه يک ، درجه دو و معابر محلي طبقه بندي مي شوند. سه نقش جابجايي و دسترسي و اجتماعي معيارهاي اصلي طبقه بندي راههاي شهري اند.
راههاي شرياني درجه يک راهي است که در طراحي و بهره برداري از آن به جابجايي وسايل نقليه موتوري برتري داده ميشود. کنترل دسترسي ها اساسي ترين مشخصه هندسي اين راههاست . نقش اجتماعي براي اين راهها در نظر گرفته نميشود. براي کنترل کردن نقش اجتماعي راه هاي شرياني درجه يک پياده ها و دوچرخه سواران نبايد جز به صورت غير هم سطح از عرض راه بگذرند. راه هاي شرياني درجه يک به دو گروه آزادراه و بزرگ راه تقسيم بندي مي شوند.
معابر شرياني درجه دو به معابري گفته مي شود که در طراحي و بهره برداري از آن به جابجايي وسايل نقليه موتري برتري داده مي شود.
براي رعايت برتري، حرکت پياده ها از عرض خيابان کنترل مي شود. راه هاي شرياني درجه دو خود به دو دسته ي خيابان هاي شرياني درجه دو اصلي و خيابان هاي شرياني درجه دو فرعي (جمع کننده و پخش کننده ) تقسيم بندي مي شوند.
دسته سوم راه هاي شهري، خيابان هاي محلي هستند که در طراحي و بهره برداري از آن به نيازهاي دوچرخه سواران و عابران پياده و دسترسي وسايط نقليه موتوري اولويت داده مي شود. معابر محلي خود به دو دسته خيابان هاي محلي اصلي و خيابان هاي محلي فرعي تقسيم بندي مي شوند.[٥]
٤. منطقه مورد مطالعه
در اين مقاله تاثير احداث مجتمع اداري-تجاري آسمان واقع در خيابان شهيد آيت الله مصطفي خميني شهر اراک بر سطح کيفيت ترافيک معابر اطراف آن مورد بررسي قرار گرفته است . پس از احداث مجتمع اداري-تجاري آسمان به عنوان اولين مجتمع اداري-تجاري دور از مرکز شهر اراک و افزايش عيني ترافيک معابر اطراف مجتمع تصميم بر انجام مطالعات دقيق تر عارضه سنجي روي اين مجتمع گرفتيم . براي اين کار پس از جمع آوري اطلاعات از حجم عبوري وسايل نقليه عبوري قبل از احداث ، حجم وسايل عبوري پس از احداث مجتمع شمارش شد و هم چنين از کسبه و مشتريان مجتمع بصورت پرسش نامه اي اطلاعات ترافيکي جمع آوري شد.
در اين مقاله سعي بر آن است مشکلات حاصل از احداث اين مجتمع برشمرده شده و راه کارهايي ابتدايي براي حل آن پيشنهاد گردد. لازم به ذکر است اين راه کارها به صورت طرح مطرح شده و براي تعيين طرح برتر نياز به انجام مطالعات امکان سنجي مي باشد.
٤-١. بحث و ارائه نتايج
وضعيت ترافيک معابر قبل از احداث مجتمع با توجه به اطلاعات حاصله از شهرداري اراک در ساعت پيک ترافيک عبوري از معابر اطراف مجتمع در سه ماهه سوم سال ١٣٨٩ به قرار زير است :
با توجه به حجم ترافيکي اندک معابري که در سمت شمال غربي شکل شماره ١ وجود دارند و همچنين ظرفيت بالاي اين معابر (مجموع رفت و برگشت ٨ خط ) از شمارش وسايل نقليه عبوري از اين معابر صرف نظر شده است .
با توجه به رابطه ي ١ ترافيک در زمان شمارش (پس از احداث مجتمع ) به صورت زير محاسبه مي گردد.[٦]
که در آن Tn تعداد ترافيک در سال nام ، T١ تعداد ترافيک در سال اول ، r نرخ رشد ساليانه ترافيک ، n تعداد سال مي باشد.
اطلاعات ترافيکي شهرداري اراک مربوط به سه ماهه ي چهارم سال ١٣٨٩ بوده و شمارش وسايل نقليه در سه ماهه چهارم سال ١٣٩١ انجام شده است .
بنابراين n برابر است با ٢. براي شهر اراک r برابر است با ٣.٥ درصد. T١ از جدول ١ بدست آمده و Tn حاصل از فرمول در جدول ٢ نشان داده شده است .
ولي در عمل حجم شمارش شده وسايل نقليه عبوري بيشتر از حجم محاسبه شده با توجه به رابطه ي ١ مي باشد که حاکي از توليد و جذب سفر مجتمع است .
