بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف مقایسه ویژگیهای شخصیتی - روانی و سبکهای فرزندپروری والدین افراد اقدامکننده به خودکشـی و والدین افراد عادی انجام گرفت. روش پژوهش از نوع علی ـ مقایسهای و جامعه آماری شامل والدین افراد اقدام کننـده بـه خودکشی در سال 1392 و نیمه اول سال 1393 در شهرستان مشگین شهر بود که از این بین تعداد 30 نفر به صـورت روش نمونهگیری در دسترس و نیز تعداد 30 نفر از والدین افراد عادی به صورت روش نمونهگیری تصادفی بعنوان نمونه پـژوهش انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه شیوههای فرزندپروری و ویژگیهای شخصیتی استفاده شـد و اطلاعـات بدست آمده توسط نرمافزار SPSS و از طریق روش تحلیل واریانس چندمتغیره (MANOVA) مورد تجزیـه و تحلیـل قـرار گرفت. یافتهها نشان داد از میانگین نمرات شیوه فرزندپروری سهلگیرانه و استبدادی در بـین والـدین افـراد اقـدامکننـده بـه خودکشی بطور معناداری بیشتر و میانگین شیوه فرزندپروری قاطع و اطمینانبخش در بین والدین افراد عـادی بطـور معنـادار بیشتر بود. همچنین از بین عاملهـای شخصـیتی - روانـی ویژگـیهـای افسـردگی، هیسـتری، انحـراف روانـی اجتمـاعی، ضداجتماعی و اسکیزوفرنی در بین والدین افراد اقدام کننده به خودکشی به طور معنادار بیشتر از افراد عادی بود.
کلمات کلیدی: ویژگیهای شخصیتی، ویژگیهای روانی، سبکهای فرزند پروری، خودکشی
.1 مقدمه
طبق آمار سالانه در جهان 20 میلیون نفر اقدام به خودکشی میکنند که از این تعداد، یک میلیون نفر از بین میروند .[18] در بین تمامی گروههای سنی، خودکشی هشتمین علت مرگ و میر در جهان است. اما در بین گروه سنی 24- 15 سومین عامل مرگ و میر بعد از حوادث و قتل گزارش شده است .[1] دورکیم [4] خوکشی را به عنوان پدیده اجتماعی به شماره آورده و در تعریف آن گفته است که: خوکشی عبارت است ازهرنوع مرگی که نتیجه مستقیم یا غیرمستقیم کردار منفـی یـا مثبـت خـود قربانی است که می بایست چنان نتیجه ای به بار آورد. شواهد نشان می دهند که زنان بیشتر از مردان دسـت بـه خودکشـی میزنند اما مردان بیشتر از زنان در اثر خودکشی می میرند .[18]
شیوههای فرزندپروری یک عامل تعیین کننده و اثرگذار است که نقش مهمی در آسیب شناسی روانی و رشـد فرزنـدان بازی می کند. این عامل میتواند در خودکشی فرزندان تـاثیر گـذار باشـد. بامرینـد[14] 1 در زمینـه شـیوههـای فرزنـدپروری
1- Baumrind
1
تحقیقهای گستردهای انجام داده و براساس تحقیقاتش، سه شیوه فرزندپروری مقتدرانه، مستبدانه و سهل گیرانه را تشـخیص داده است که براساس ابعاد گرمی و کنترل با هم در تفاوت هستند والدین سهل گیر سطح بالای گرمی و کنترل رفتاری پایین دارند، این والدین اجازه میدهند که کودکان بر طبق میلشان و بـا کمتـرین نظـم و انضـباطی رفتـار کننـد. والـدین مسـتبد پایینترین گرمی و پذیرش و سطح بالای کنترل رفتاری را دارند، این والدین بسیار سخت گیر و به جای قوانین به معیارهـای محدود خودشان می جستند. والدین مقتدر سطح بالای گرمـی و کنتـرل رفتـاری دارنـد. راهنمـاییهـای منطقـی کودکـان و نوجوانان از ویژگیهای سبک والدین مقتدرانه است .[14] امیرنژاد و همکاران [1] در پژوهشی نشان دادند که بین سبکهای فرزند پروری والدین و اقدام به خودکشی در فرزندان آنان رابطه معناداری وجود دارد. به این معنا که والدین افراد اقدام کننـده به خودکشی بیشتر از سبک فرزندپروری استبدادی استفاده کرده بودند.
همچنین ویژگیهای شخصیتی و روانی والدین نیز در اقدام به خودکشی فرزندان تاثیر دارد. در واقع بررسی شخصیت در پیشگیری اجتماعی اختلالات و نابسامانی های شخصیتی و رفتاری اهمیت قابل ملاحظهای دارد. بطوری که ایزدپنـاه [2] در پژوهشی نشان داد که خانوادههای افراد اقدام کننده به خودکشی بیشتر دچـار اخـتلالات روانـی از قبیـل بیمـاری روانـی، اختلالات شخصیتی، افسردگی و ... بودهاند. شخصیت به عنوان مجموعه ویژگیهای جسمی، روانی و رفتاری که هر فرد را از افراد دیگر متمایز می کند، تعریف شده است. ویژگی های شخصیتی، الگوهای معینی از رفتار و شیوه های تفکراست که نحوه سازگار شخص را با محیط تعیین میکند .[16] در واقع براساس نظریه های شخصیت، برخی از اختلالات شخصیتی شاخص-های بیثباتی هیجانی هستند و داشتن این اختلالات تاثیر منفی و مخربی بـر سـازگاری فـرد دارد و وقتـی چنـین فـردی در معرض فشار روانی زیاد قرار گیرد، احتمال ابتلاء وی به اختلالات روانی زیاد میشود .[8] ویژگـیهـا روانـی عبـارت اسـت از نشانگان یا الگوی رفتاری یا روانی که اهمیت بالینی دارد و در فرد یافت میشود و با پریشانی فعلی (مثل نشانه ای عذاب آور) یا معلولیت (یعنی، اختلال در یک یا چند زمینه مهم عملکرد) یا با افزایش قابل ملاحظه خطر مرگ، درد، معلولیت، یا از دست دادن آزادی ارتباط دارد .[5] در مطالعهای سید هاشمی [6] به ایـن نتیجـه رسـید کـه وجـود سـابقه اخـتلالات شخصـیتی و روانپزشکی والدین یکی از مهم ترین علل اقدام به خودکشی در فرزندان آنان می باشد.
با توجه به اینکه پدیده خودکشی برای نظام بهداشتی و درمانی کشور پرهزینه است و با معیارهای ارزشی و فرهنگـی کشور ما سازگار نیست، بررسی و مقایسه ویژگیهای شخصیتی، روانی و سبکهای فرزند پروری والدین افراد اقدام کننده بـه خودکشی و والدین افراد عادی هدف این پژوهش می باشد.
.2 روش پژوهش
این پژوهشاز نوع علّی ـ مقایسهای می باشد. جامعه آماری شامل والدین افراد اقدام کننده به خودکشی در نیمه دوم سال 1392 و نیمه اول سال 1393 در شهرستان مشگینشهر 1392 بودند که از این بین تعداد 30 نفر به صورت روش نمونه گیری در دسترس و نیز تعداد 30 نفر از والدین افراد عادی به صورت روش نمونهگیری تصادفی برای مقایسه بعنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. دادههای پژوهش با روش تحلیل واریانس چند متغیره (MANOVA) تجزیه و تحلیل شدند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه به شرح زیر بودند:
-1 پرسشنامه شیوههای فرزندپروری بامریند: این ابزار اقتباسـی اسـت از نظریـه بامرینـد [14] از سـهل انگـاری، استبدادی و اقتدار منطقی والدین، برای بررسی الگوهای نفوذ و شیوه های فرزندپروری ساخته شده این پرسشنامه شـامل 30 سوال است. در مقابل هر سوال 5 گزینه با عناوین "کـاملا مـوافقم"، ”مـوافقم"، "تقریبـا مخـالفم"، "مخـالفم" و "کـاملا مخالفم" قرار دارد. که به ترتیب از صفر تا چهار، نمره گذاری می شود. اسفندیاری و رضایی [10] اعتبـار و پایـایی خـوبی در
2
مورد آن گزارش کردهاند. ضریب پایایی و روایی این آزمون برای شیوه سهل گیرانه 0/69، برای شیوه استبدادی 0/77 و برای شیوه دموکراتیک 0/73 گزارش کردهاند
