بخشی از مقاله
نقش فعاليت هاي عمراني در آلودگي محيط زيست
چکيده
انسان و بسياري از موجودات به شيوه هاي مختلف زباله توليد مي کنند که اين توليد بطور چشمگيري رو به افزايش و عامل بحرانهايي در زمينه محيط زيست گرديده است که حيات موجودات کره زمين را بامشکلات جدي روبرو ساخته است . توليد آلاينده هاي مختلف که هرروز برتعداد و تنوع آنها افزوده مي شود، سبب شده که ضمن خسارت به منابع اصلي (آب ، خاک ، هوا) با مقادير زياد مواد زايد به اشکال جامد ، نيمه جامد ، مايع و گاز مواجه شده ايم و اين بدان معناست که بشر به دست خود عرصه زندگي را برخود و ساير موجودات تنگ نموده است . در اين راستا ساخت و سازهاي بي رويه مجتمع هاي مسکوني ، تجاري ، اداري ، تفريحي و ساير کاربريها در مراحل مختلف اجرا و بهره برداري ، آلودگيهاي متفاوتي را در پي دارد که متاسفانه کمترين توجه به آن از سوي کارفرمايان و سازندگان صورت ميگيرد. در اين مجال تا حد امکان به راهکارهاي بهينه نمودن اينچنين آلاينده ها اشاره شده است .
کلمات کليدي : بهداشت ، ساختمان ، آلودگي ، محيط زيست ، مواد زائد
١ مقدمه
هر مجموعه با هرگونه کاربري از قبيل مجموعه هاي مسکوني ، تجاري ، اداري و تفريحي شامل مراحل مختلف آماده سازي ، ساخت و ساز و بهره برداري مي باشد که فراخور هر مرحله آلاينده هاي متفاوت ناشي از مراحل اجرا، بهداشت طبيعي منطقه را به خطر مي اندازد. در اين مقاله سعي بر آن شده تا با تشريح مقدماتي مراحل مختلف اجراي يک پروژه ، آلاينده هاي مرتبط با آن مرحله تشريح گرديده و راهکارهاي کاهش آلودگيها و حفظ محيط زيست طبيعي ارائه گردد و در نهايت بصورت مختصر در خصوص مديريت بازيافت توضيحاتي ارائه شده است . فازهاي اجراي طرح و زمانبندي آنها: طرح اجراي هر مجتمع با هر گونه کاربري با توجه به تنوع اقدامات مورد لزوم از مرحله صفر تا بهره برداري کامل ، نيازمندگذر از مراحل مختلفي به شرح زير است :
مرحله صفر يا فاز آماده سازي
در اين مرحله طرح موضوع ، اثبات ضرورت و نياز طرح ، مکاتبات و برگزاري جلسات ، کسب مجوز و موافقت نامه هاي مربوطه ، تمليک زمين موردنياز و بازديدهاي اوليه و انتخاب مشاورين فني مختلف و همين طور تهيه گزارش ارزيابي زيست محيطي و کسب تاييديه آن از سوي سازمان حفاظت محيط زيست صورت مي گيرد.
مرحله ساخت وساز يا احداث
بعد از کسب مجوز، جلب متقاضيان و سرمايه گذاران در مجتمع مورد مطالعه و قطعه بندي و زون بندي محوطه طرح صورت پذيرفته و عمليات محوطه سازي و عمراني آغاز خواهد شد . معمولاً در اين مرحله آلاينده هاي صدا و گرد و غبار هوا از ابعاد بيشتري برخوردار مي باشد . اين مرحله معمولاً به دليل بروز مسائل غير قابل پيش بيني ممکن است در برخي از ابعاد به تاخير کشيده شده و احتمالاً در مرحله بهره برداري نيز ادامه يابد. بر اساس طراحي هاي انجام پذيرفته ممکن است طول دوره ساخت پروژه به چند سال برسد. اين مرحله شامل مراحل مختلف فاز اجرايي (تسطيح محل طرح - اجراي معابر داخل مجتمع -احداث انبار مصالح ، آبرساني ، تاسيسات جمع آوري ، تصفيه و دفع بهداشتي فاضلاب - حذف علفهاي هرز محوطه - حمل و دپوي مصالح ساختماني - پياده نمودن نقشه هاي اجرايي طرح در هر يک از پروژه هاي پيشنهادي - حفر پي سازه ها- پياده کردن کليه پلانهاي تاسيساتي - شروع به ساخت و ساز واحدهاي پيش بيني شده ) طرح مي باشد.
مرحله يا فاز بهره برداري
اين فاز بعد از اتمام فعاليتهاي ساختماني آغاز و ادامه مي يابد. در اين مرحله کليه واحدها و تاسيسات پيش بيني شده آماده و مورد بهره برداري قرار خواهد گرفت . اين مرحله از نظر زماني طولاني ترين فاز را تشکيل مي دهد. از مهمترين عمليات هاي پيش بيني شده در اين دوره مي توان به (احداث فضاهاي سبز- تکميل جاده ها و خيابانهاي طراحي شده - احداث سيستمهاي حرارتي - استخدام کارکنان طرح - واگذاري و فروش تاسيسات اقامتي با توجه به نوع کاربري طرح - تجهيز رستورانها، مراکز ورزشي ، تفريحي در صورت وجود- پذيرش ساکنين - فعاليت سيستم جمع آوري ، تصفيه بيولوژيکي و دفع بهداشتي مجموعه ) اشاره کرد.
٢. بررسي فعاليتها
با توجه به شناسايي فعاليتهاي قابل پيش بيني در فاز ساختماني و بهره برداري از هر يک از پروژه هاي مورد مطالعه ، در جداول شماره (١) و (٢) ريز فعاليت هاي طرح فهرست شده است .
١.٢. پيامدهاي ناشي از طرح
مهمترين پيامدهاي مثبت ناشي از اجرا و بهره برداري از طرح
ازمهمترين اثرات مثبت ناشي از اجراي طرح مي توان به ايجاد فرصتهاي شغلي در دوره ساختماني طرح ، ايجاد فرصتهاي شغلي در دوره بهره برداري طرح ، فراهم نمودن فرصتهاي شغلي براي تعداد قابل ملاحظه اي از اهالي ساکن اطراف محدوده اجراي طرح در مشاغل وابسته به طرح ، امکان جذب تخصص هاي مختلف در اجراي پروژه ، توسعه مالکيتها، ارزش مالکيتها، جلب مشارکتهاي مردمي ، توسعه حمل و نقل منطقه اي ، توسعه خدمات بهداشتي اشاره نمود.
مهمترين پيامدهاي منفي ناشي از اجرا و بهره برداري از طرح
برخي از اثرات منفي ناشي از اجرا و بهره برداري از طرح مورد مطالعه را احتمال آلودگي آبهاي سطحي منطقه در اثر دفع فاضلاب و ريزش رسوبات ، توليد فاضلاب و زباله ، تغيير سيماي طبيعي محل ( برگشت ناپذير)، ايجاد تنش هاي اجتماعي در نتيجه بروز ترافيک در منطقه ، افزايش ترافيک جاده اي ، آلودگي خاک ، افزايش مصرف آب و افزايش مصرف انرژي مي توان دانست .
٢.٢.آماده سازي و اقدامات زيربنايي طرح
بطور کلي فعاليتهاي طرح مجتمع ها با کاربريهاي متفاوت ، شامل فعاليتهاي طرح در مرحله ساختماني و فعاليتهاي دوره بهره برداري مي باشد. اقدامات و عملياتي مانند تجهيز کارگاه ، تسطيح ، خاکبرداري ، خاکريزي و استخراج و حمل منابع قرضه در محل اجراي طرح ، بنابر ماهيت و ضرورت اجراي آنها داراي پيامدهاي اجتناب ناپذيري بر محيط زيست منطقه مي باشند. عمليات فوق الذکر توسط فعاليت ماشين آلات سنگين و نيمه سنگين مربوطه به انجام مي رسد که خود نيز تاثيرات نامطلوب ويژه ناشي از فعاليت اين ماشين آلات را در کنار دارد. از اقدامات زير بنايي قابل توجه در اين مجتمع ها مي توان به عمليات تسطيح و محوطه سازي ، عمليات خاکي (تا حد بستر)، عمليات زير سازي (زير اساس و اساس )، آسفالت کاري و اجراي جاده هاي دسترسي محوطه ، خط انتقال آب و همچنين اجراي شبکه جمع آوري فاضلاب اشاره کرد. از ديگر فعاليتهاي فاز ساختماني مي توان به تجهيز کارگاه ، استخدام کارکنان ، پي کني ، احداث کمپ ، ساختمانها و انبارها، آب و آبرساني ، شبکه و تصفيه خانه فاضلاب ، برق ، تلفن ، کنترل پساب و پسماند، توليد بتن و بتن ريزي ، حمل و نقل ، تامين مصالح از کارخانجات موجود منطقه و ... اشاره نمود. عمده ترين فعاليتها در مرحله بهره برداري نيز عبارتنداز: استخدام کارکنان پروژه ، بهره برداري از مجتمع ، پارکينگ ، ايجاد فضاي سبز، توسعه اقتصادي ، راه اندازي تاسيسات و مراکز خدماتي . از طرفي آماده سازي جايگاه طرح شامل خاکبرداري و تسطيح ، پي کني و احداث جاده دسترسي از محدوده مجموعه مورد نظر تا جاده اصلي از جمله مواردي است که اثراتي بر روي محيط زيست منطقه خواهد گذاشت . با توجه به مراتب ياد شده ، عمليات آماده سازي طرح در بخشهاي خاکريزي ، خاکبرداري ، زير سازي ، جدول گذاري ، آسفالت ريزي و جاده سازيهاي مورد نياز، فرسايش خاک در اثر جابجايي و انتقال مواد قرضه به حداکثر رسيده و پايداري محيط زيست به نحو مطلوب تامين نخواهد شد که البته تمامي اين عمليات مربوط به مرحله ساخت بوده و پس از پايان اين مرحله از کار مستهلک شده و ديگر وجود نخواهد داشت .
٣.٢. آلاينده ها و پسماندهاي مهم توليد شده طي فرآيند و عمليات در هر يک از گزينه ها و فازهاي طرح
