بخشی از مقاله
نگرشی برنحوه سازماندهی فضاهاي شهري درایران و شهرهاي اروپایی نمونه موردي وین
چکیده:
فضاهاي شهري بر اساس تعاریف پذیرفته شده نظریه پردازان شهري همان فضاهاي عمومی را شامل می شود.فضاهایی که مالکیت خصوصی ندارند وهر گاه شخصی از ملک خود به نفع شهر عقب نشینی نموده است سهم خود را از این فضاي شخصی صرفا به نگهداري از آن تقلیل داده است.یکی از مشکلات عمده شهرسازي معاصر در ایران عدم وجود لایه اي به نام فضاي عمومی از یک بنا ودر اختیار شهر می باشد .این فضا از یک پیش ورودي ساده تا طراحی محوطه و فضاي سبز و....را شامل می شود.
در این تحقیق به دنبال شناسایی و تعریف تفاوت ضوابط و اجرا در محدوده ي حریم فضاهاي شهري هستیم.تفاوت در تعریف و اجرا پیاده راه ها،شامل مسیر حرکت افراد پیاده،دوچرخه سوارن و افراد سالمند ونابینا
میزان تاثیر وتاثر از یک عنصر طبیعی در شهر مانند رودخانه جهت شکل گیري مجموعه هاي بلافصل و با واسطه از آن عنصر طبیعی .در شهر وین رودخانه دانوب در راستاي محور شمالی جنوبی شهر را می پیماید،بررسی و مقایسه بناهاي شکل گرفته در اطراف آن و رفتارهاي متاثر از عناصر همجوار رودخانه مرحله ي دیگري از مطالعات را شامل می شود.
بررسی مبلمان شهري در نقاط مختلف شهر از جوار یک مجموعه تجاري تا پارك محله اي و....در رویکردي دیگر مقایسه و سنجش خواهند شد.
در پایان به بررسی تعدادوکاربري فضاهاي سبز شهري پرداخته خواهد شد.بنا به جایگاه این فضاهاي سبز شهري گاه پارك گاه کاخ وگاه باغ شهري نام دارند.سرانه شهروندان از هریک از عناصردر مطالعات پیش رو در نظرگرفته شده است.
روش تحقیق در این نوشتار بررسی ضوابط شهري برگرفته از آیین نامه هاي شهري و مطالعات و مشاهدات میدانی است که نگارندگان طی سفري در اکتبر 2013از وین به عمل آورده اند.
هدف از نگارش این تحقیق ارائه مدلی از اجزا شهري است که بیش از یک دهه پی در پی جز برترین شهر هاي دنیا جهت سکونت می باشد. مقام وین در این سالها یک رقمی و به لحاظ بسیاري شاخص هاي کیفی نیز در جهان پیشرو است.قطعا سهم غالبی از این مقام را شهروندان وینی مرهون مدیران شهري خود هستند.از سویی دیگر مدیران شهري
وین مخاطبانی با سطح فرهنگ بالا و نگهبان سرمایه هاي شهري دارند.تدوین آیین نامه هاي شهري با موضوعات خاص مانند مبلمان،رنگ،پیاده راهها و....گامی موثر جهت رسیدن به شهرهایی با استاندارهاي جهانی سکونت،فضاي سبز و....می باشد.
واژه هاي کلیدي: فضاهاي شهري ،وین،ضوابط شهري
-1مقدمه:
سیماي شهري معاصریکی ازدغدغه هاي معماران ،برنامه ریزان وطراحان شهري بخصوص دردهه ي اخیرگردیده است.یافتن مبنایی ثابت وپایدار براي طراحی جداره و اجراي آن به نحومطلوب امري است دشوار.مهارتی که بارنج بسیارنیز نمی توان به آن نایل گردید!یکی ازکمبودهاي موجوددراین مساله و نیز امري که اهمیت موضوع طراحی جداره را به حداقل رسانده ضوابط نوشته اما ناکافی مدیریت شهري درطراحی مسکن می باشد تا آنجا که رعایت سطح اشغال، میزان پیش آمدگی و..اغلب درپلان مدنظر می باشد.امابه محض طراحی نما خبري ازتعیین مصالح، طراحی خط آسمان، خط دیدعابر، تعریف ورودي ، نسبت هاي تناسبی بین بازشوهاي طبقات، میزان سطوح نورگیر منطبق باضوابط اقلیمی، و میزان سایه اندازي و...وجودندارد و حتی اگرتوسط معماران وفادار به طراحی سیماي شهري اصولی در طراحی نما در نظر گرفته شود، هیچ اهرم واسباب اجرایی که کارفرما را ملزم به اجراي جزییات کار نماید وجود ندارد. ازسویی دیگر اگر جامعه مهندسان معمار و شهرساز معتقد هستند ارتقاء بخشی از هویت شهرها توسط طراحی هاي موزون در نما می تواند صورت پذیرد، پس علت این همه چشم پوشی رادر طراحی لباس شهر چه باید عنوان نمود؟حاصل دست و فکرمتخصصان شهري براي 2-3دهه ي آینده کالبدشهر،تنها قوطی هاي مربع مستطیل شکلی است که هریک با نهایت بی انصافی گوشه اي ازهویت سیماي شهر را به یغما خواهدبرد؟
-2پیشینه تحقیق:
در این خصوص بایدگفت ، تاکنون مطالعات گسترده اي در حوزه عام "سیماي شهري" و"منظر شهري" شامل کتابها و مقالات گوناگون توسط متخصصان حوزه معماري و شهرسازي صورت گرفته است .در زمینه همایش هاي مرتبط از مهمترین آنها می توان از "اولین همایش ملی نماي ساختمان وسیماي شهر" تهران- فروردین 1390 که توسط شهرداري تهران برگزار گردید نام برد.این موضوع حاکی از درك خلا موجود توسط مدیران از یک سو و نوپابودن نگرش به آن در مقیاس کلان از سوي دیگر
درجستجوي فضاهاي گمشده دارد.لیکن هدف نگارندگان معرفی نمونه اي عینی از شهري اروپایی با ضوابط معین و غیر قابل انعطاف در برابر منافع شخصی
شهروندان است.بررسی گونه هاي مختلف مبلمان شهري و کاربرد و تلفیق آنها با یکدیگر بخش دوم این تحقیق می باشد.
-3روش کاروتحقیق :
از مهمترین دلایل انتخاب وین در این پژوهش سابقه سکونت بیش از هزار سال در آن می باشد.این شهر یکی از سه شهر پیشرو در معماري مدرن اروپاست، می باشد.همچنین این شهر توانسته درتطاول زمان بخش اعظمی از بافت تاریخی خود راحفظ نماید.ازسویی دیگر درساختار شهري دو دوره ي کاملا متمایز- بافت قدیم و مدرن - در مراحل توسعه ي شهر، به خوبی مشهود است. روش بررسی در مقاله حاضر، روش ارزیابی تطبیقی می باشد و اطلاعات در دو حوزه سیماي شهري و مبلمان شهري تفکیک شده اند.
-4وین:
این شهر را در یک کلمه می توان به شهر موسیقی ،اپرا ، شهر آرزوها ،شهري براي زندگی و دوست داشتن وصف کرد.وین یایتخت اتریش ، در شمال شـــرقی این کشور و در نزدیکی رود دانوب قرار دارد و در دو طرف این رود گسترش یافته است.
تصویر شماره 1
رودخانه دانوب ، ماخذ:سیده فرزانه لاریمیان
این شهر 415کیلومتر مربع مساحت دارد.هم اکنون جمعیت آن به 1723000نفر می رسد که از این جمعیت ، در حدود
70000نفر ایرانی می باشند.بیش از 25 درصد جمعیت اتریش در این شهر زندگی می کنند.وین یکی از استان هاي نه گانه کشور محسوب می گردد.
وین سومین شهر دنیاست که دفتر سازمان ملل متحد در آن قرار دارد و دفاتر بین المللی برخی از سازمان هاي جهانی مانند اوپک ، سازمان امنیت و سازمان انرژي اتمی در این شهر استقرار یافته است.(ویکی یدیا)
-5نگرشی بر سازماندهی فضاهاي شهري:
سیاست هاي کلی مدیران شهري و آیین نامه هاي بالادست آنها در ایران و کشورهاي اروپایی و به طور خاص شهر وین داراي تفاوتهاي بسیار بارزي در زمینه برخورد با حیات شهر می باشد. در شهرهاي ایران توان مالی مالک جهت ساخت یک بناي شخصی تعیین کننده ي ارتفاع و مصالح نماي آن می باشد.در بسیاري از شهرستان ها سطح اشغال زمین نیز تنها به توان مالی مالک جهت پرداخت جریمه شهرداري وابسته است. معمولا در شهرداري مناطق این شهرها به تعداد بناهاي در حال احداث پرونده هاي تخلف جاري است!عدم منطقه بندي بناها به لحاظ ارتفاع،عدم قطعیت طرح تفصیلی به لحاظ کاربري و....اموریست که متاسفانه به دست مدیران شهري ما براحتی تغییر نموده و هرگونه تخلف ضوابط شهري البته با نام سلیقه ي کارفرما قابل محاسبه ریالی می باشد!
نیز شهرها درزمینه توسعه پایدار جایگاه ویژه اي دارند،به طوري که از یک سو،بیشترین تخریب هاي زیست محیطی در شهرها اتفاق می افتد واز سوي دیگر،موثرترین راههاي ارتقا زیست محیطی می تواند در شهرها به اجرا در آید. اگر بپذیریم که شهر یک اثرهنري بزرگ است و آفرینندگانی به وسعت خود و جمعیتش دارد و هدف غایی آفرینندگان ایجاد محیطی خلاق و پرورنده براي مردمی است که در آن زندگی می کنند.چنین محیطی با گوناگونی بسیار ، آزادي انتخاب به افراد می دهد و زمینه خلاقیت را فراهم می آورد.به نظر نگارندگان ساختار برنامه اي که می تواند شهر را از دو بعد سیماي شهري و حرکت منهاي ماشین در شهر ساماندهی نماید به دو بخش اصلی تفکیک می گردد:
الف – طراحی کالبدي و سیماي شهري
ب – مبلمان و تجهیزات شهري :شامل کلیه ملزومات و اثاثیه شهري
نگارندگان ساختار شهري وین را از دو بعد ذکر شده بررسی نموده اند که در جدول شماره یک آورده شده است.در ادامه به سایر عوامل موثر در کیفیت فضاي شهري در وین پرداخته شده است.
