بخشی از مقاله
چکیده
توسعه مهارنشدنی شهرها، روز به روز وضوح مرزها را کمتروکمتر می کند. درگذشته شهربا درودروازه و دیوار، آغاز خود را بر مخاطب نمایان می کرد، اما با گذر زمان وتغییر ورودی های شهری این عناصر رنگ باختند .این تغییرات را گریزی نیست اما آنچه در این میان آزار دهنده است، این است که دیگر مفهوم ورود از بین رفته است. گونه های جدید ورودی همچون راه آهن وفرودگاه تنها به عنوان یک نامکان حضوردارند ونقش خود را تنها به عنوان فضایی که از آن گذر باید کرد ایفا می کنند وهیچ شاخصه وهویتی از شهری که مدخل آن هستند در خود ندارند.این مقاله به دنبال حل این مساله که آیا فرودگاه به عنوان ورودی شهر قابلیت معرفی شهر به مخاطب خود را دارد می خواهد به فرودگاه هویتی محلی ببخشدد که با تکیه بر مطالعات ادراک وبررسی ورودی فرودگاه تعدادی از کلان شهرهای ایران به این هدف نائل شده است.
آنچه در این مقاله به آن دست یافته ایم، ویژگی هایی برای تعریف ورودی فرودگاه به شهراست، ویژگی هایی همچون ارتباط با ساختارطبیعی ومصنوع شهر، داشتن عنصری نمادین، اجتماع پذیر بودن جهت ارتباط با مخاطب وایجاد ویژگی های هویتی خاص شهری که قصد ورود به آن را داشتیم. در انتها شهر مشهد به صورت خاص مورد بررسی قرار گرفت وتصاویر ذهنی مردم با سایر مطالعات انطباق داده شد. براساس یافته های تحقیق که همان ویژگی ها برای تعریف ورودی، آنچه که در بدو ورود در ذهن مردم می ماند، آنچه که مردم از شهری که به آن واردشده اند انتظار داشتند ومطالعات انجام شده، راهکارهایی که بر ویژگی های خاص ورودی تاکید داشتند برای مسیر ورود به مشهد از جانب فرودگاه تعریف شدند.
مقدمه
ما راننده ها می دانیم قضیه چیست، به دنبال تابلوی راهنما از اتوبان خارج شده وبه طرف مقصدمان در مرکز شهرآمده ایم اما به سختی این »وارد شدن«به شهر را حس کرده ایم. فقط حال و هوای اتوبان پر سرعت، به خیابان های شهر وچراغ های راهنمایی تغییر کرده است. این انتقال کجا صورت گرفته است؟ما باید ازیک دروازه یا چیزی مثل آن عبورکرده باشیم، اما واقعا چه چیزی - - hassenpflug 2004 بخش عمده شناخت ما از شهر در فضاهای باز شهری شکل می گیرد.
این فضاها تصویر برجسته شهر را می سازند. ورودی شهرها به عنوان اولین نقاطی که اکثر مسافران با آن برمی خورند، بخش عمده تصویر اولیه شهر را شکل می دهد. تصاویر و حال و هوا و قوت مکان آنها در شکل دهی ذهنیت مخاطبان در رابطه با شهری که پیش رو خواهند داشت بسیار موثر است. به هم خوردن تسلسل مراتب در نظام کالبدی شهرها سبب شده تا ورودی شهرها که یکی از حلقه های این اتصال است، عملکرد مناسبی نداشته باشد، نقش خود را به خوبی ایفا نکنند و حامل پیام، معما و یا تصویری از شهر نباشد - معصومی. - 1390 یکی از این حلقه های اتصال، فرودگاه ها هستند اما به قول اوژه فرودگاه تنها جایی است که شما از آن عبور می کنید وهمان گونه که کولهاوس در مقاله شهر عام ذکر می کند فرودگاه ها بی هویت ترین عوامل شهرند.
از ویژگی های برجستهی آنها این است که روز به روز بزرگتر و بیشتر شبیه هم میشوند - - Koolhaas 1995 در حال حاضر در دنیا متاسفانه هیچ فرودگاهی وجود ندارد که فاقد چنین خصوصیتی باشدو این امر ناشی از بینشی است که فرودگاه ها را جز ابنیه عملکردی به حساب می آورد و توجهی به هویت محلی آن ها ندارد .به عبارت دیگر در هیچ فرودگاهی مسافران ویژگی های محلی را احساس نمی کنندواز شکل ظاهری آن متوجه نمی شوند که در کجا فرود آمده اند.
فرودگاه اگرچه به نوعی یکی از انواع ورودی شهر ها به شمار می رود، اما در مقیاس وسیما با شهرتناسبی برقرار نمی سازدوبیشتربه پیکره ای صنعتی وتحقیقاتی شباهت دارد.در هر حال فرودگاه یکی از مدخل های شهر است که نوع رابطه اش با شهر نیاز به بررسی مجدد وطراحی جدیدی دارد. - قریب1382، - 30 این پژوهش با فرض اینکه فرودگاه به عنوان یکی ازورودی های شهر می تواند معرف شهر به مخاطبانش باشد، به دنبال بهبود وارتقا ارتباط فرودگاه با ساختار شهرو همچنین ارتقا حس هویت محلی در فرودگاه وتبدیل فرودگاه به فضایی است که ویژگی های یک فضای شهری را دارا باشد.
روش تحقیق
روش مورد استفاده در این پژوهش تحلیلی-توصیفی است که با استفاده از مطالعات ادراک وتحلیل تصاویرذهنی مخاطبین فضاوانطباق آن با مطالعات کتابخانه ای به تبیین ویژگی هایی که فرودگاه به عنوان ورودی شهرباید دارا باشد می پردازد. جابه جایی، اصل اساسی عصرمدرنیته محسوب می شود. با توجه به اینکه مساله سرعت و زمان در عصر جاری روز به روز بیشتر مرکز توجه قرار می گیرد، هواپیما وحمل و نقل هوایی نیز به عنوان یکی از سریع ترین سیستم های سفر وحمل و نقل هر روز بیش از پیش جای خود را در میان انسان ها باز می کند، امروزه فرودگاه ها به عنوان موتور محرکه وپیشرانه های توسعه وبالندگی اقتصادی واجتماعی وپیوند دادن اقصی نقاط کره زمین به یکدیگر نقش بی بدیل خود را به رخ همگان می کشد.
اما آنچه سبب نگرانی در این وادی است قابلیت فرودگاه به عنوان یک نا مکان است وبه قول اوژه 1تنها جایی است که شما از آن عبور می کنید. در این فضاها هیچ تعامل اجتماعی صورت نمی گیرد و در عین حال این فضاها از بی هویتی رنج می برند. مخاطب فضا پس از پیاده شدن از هواپیما نمی داند به کجا وارد شده است وهمان گونه که کولهاوس در مقاله شهر عام ذکر می کند فرودگاه ها بی هویت ترین عوامل شهرند . جذب شدن هر چه بیشتر انسان ها به این سیستم حمل و نقل ضرورت ارتقا کیفیت این محیط را افزایش می دهد و پژوهش در ارتباط با این مکان را ضروری می سازد. در لغت نامه دهخدا »ورودی« منسوب به ورود دانسته شده و»ورود« در لغت به معنای رسیدن، درآمدن و واردشدن می باشد. ورودی در معماری، پاسخگوی عمل ورود به معنای »رسوخ درسطحی عمودی« است.
ورود می تواند گذر از درون یک سطح باشدکه به طور ضمنی به وجود آمده است ویا درحالت ظریف تر، یک اختلاف سطح می تواند علامت گذر ازیک فضا به فضای دیگر باشد - چینگ . - 1373 گروه تیم تن 2نقش مهم وحساسی را برای ورودی قائل شده ومعتقد است که این فضا چه دربنا وچه شهر می تواند به عنوان بستری برای یک تجربه مطبوع انسانی عمل کند وبنابراین ورود و خروج را آگاهانه نماید. دوگانگی موجود بین داخل وخارج از طریق این فضا که آن را آستانه می نامند وبا استفاده از ابزار واسطه ای تبدیل به فضایی با معنی و هدفمند شده و به ایجاد حس هویت می انجامد . - Smithson1974 - دروازه شهرها وقلعه ها نیز از جمله مهم ترین انواع ورودی اند. بهترین آن ها پیش طاق ودو پیش آمدگی مانند برج در دو سوی در ویک هشتی در پشت آن دارند.
