بخشی از مقاله
چکیده
سازماندهی سیاسی فضا، چگونگی ساخت تعامل فضایی انسان را به منظور ایفای نقش های سیاسی نشان میدهد. امروزه کاربرد این سازماندهی چه در سطح جهانی و چه در سطح محلی بسیار مهم و حائز اهمیت میباشد. با توجه به گوناگونی های زبانی، قومی، مذهبی و فرهنگی در حکومتهای فدرال اهمیت سازماندهی سیاسی فضا بسیار محسوس بوده است، امروزه نزدیک به 20 کشور به شیوه فدرال اداره میشوند که با توجه به گوناگونی های یاد شده به شمار آنها افزوده خواهد شد، عراق به عنوان همسایه ایران که در طول تاریخ ارتباط نزدیکی با ایران داشته است به شیوه فدرال اداره میگردد.
دولت عراق نیز همچون ایران از تنوع گروه های مذهبی، قومی، فرهنگی برخوردار و به 18 استان تقسیم میشود و بعد از سقوط رژیم بعثی و دخالت مستقیم آمریکا در سال 2005 قانون فدرال را در اداره کشور خود برگزید. بررسی این شیوه حکومت داری در همسایگی ایران و دست یافتن به موفقیت و یا ناکام بودن این شیوه از یک سو و چگونگی سازماندهی سیاسی فضا از سوی دیگر دلایلی مهم برای پژوهش در این زمینه را به وجود آورد. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای و اینترنتی معتبر انجام شده است. در این پژوهش به بررسی سازماندهی سیاسی فضا در عراق پرداخته میشود.
کلید واژگان: سازماندهی سیاسی فضا، فدرالیسم، عراق.
-1مقدمه
سطح زمین به صورت تداخلی و در هم از سطح ماکرو - جهانی - تا میکرو - محلی - تقسیمبندی میشود و انسان به عنوان مهمترین عامل سازماندهی سیاسی فضا در آن ایفای نقش میکند، در واقع مردم فضا را برای برآوردن اهداف متعددی سازمان می دهند. میتوان گفت فضای مکان و ناحیه سیاسی به منظور اداره بهتر امور و تنظیم روابط افقی و عمودی آن با سایر نواحی و نیز تعریف و استقرار نهادهای سازمان محلی، مرزهای ناحیه و کانون آن به سازماندهی سیاسی نیاز دارند - حافظ نیا، . - 22 :1388 در سازماندهی سیاسی فضا ملاک هزینه بر نبودن است که صرفا مالی نیست و شامل سایر هزینهها میباشد. امروزه سازماندهی سیاسی فضا یکی از مهمترین و حساس ترین وظایف سیاستمداران در کشورها به شمار میرود. این امر به منظور مدیریت بهینه و پایدار سرزمین و با هدف حفظ و تداوم یکپارچگی در سطوح ملی، محلی ومنطقهای انجام میشود. به دلیل اهمیت سازماندهی فضا در توسعه، معمولا دولتها نسبت به تقسیم فضای سرزمینی خود به شکل مطلوب و مناسب جدیت خاصی دارند.
اساسا سطح اختیارات و میزان قدرت تصمیمگیری واحدهای تقسیمات درون کشوری، متاثر از سیستم سیاسی کشور میباشد. در سیستم های متمرکز و یکپارچه، اقتدار واحدهای فضایی درون کشور محدود بوده و تابع اختیارات دولت مرکزی است. ولی درسیستمهای فدرال و ناحیهای، اقتدار واحدهای مزبور بیشتر است. در واقع حکومتهای فدرال با توجه به گوناگونیهای مختلف زبانی، مذهبی، قومی و فرهنگی نیاز مبرم به سازماندهی سیاسی فضا برای اداره کشور خود دارند. در حال حاضر نزدیک به 20 کشور به صورت فدرال اداره میشوند و یکی از نمونههای اداره کشور به صورت فدرال عراق است که با توجه به همجواری ایران و عراق و داشتن 1336 کیلومتر مرز مشترک - عزتی، - 378 : 1381 و وجود قومیت های گوناگون در هر دو کشور و کنشهای سیاسی و اجتماعی که با یکدیگر در طول تاریخ داشته و بر هم تاثیرگذار بوده و تفاوت در شیوه کشورداری یکی ایران به صورت متمرکز و عراق به صورت فدرال در این پژوهش به بررسی حکومت عراق میپردازیم هم به لحاظ بحث همسایگی و تاثیرگذاری بر ایران و هم بر اساس موضوع سازماندهی سیاسی فضا که خود یک عامل مهم در این پژوهش می باشد.
-2سوال و فرضیه تحقیق
سوالی که در این پژوهش مطرح میشود این است که سازماندهی سیاسی فضا در عراق چگونه است؟
فرضیه تحقیق: با توجه به پراکندگی گروه های قومی و مذهبی در عراق سازماندهی سیاسی فضا در این کشور به خوبی صورت نگرفته است.
-3روش تحقیق
این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی معتبر انجام شده است در این پژوهش به بررسی سازماندهی سیاسی فضا در عراق پرداخته میشود.
-3مبانی نظری تحقیق
-1-3سازماندهی سیاسی فضا
قبل از تعریف سازماندهی سیاسی فضا بهتر است سازمان سیاسی فضا تعریف گردد، سازمان سیاسی فضا به بخشی ازسطح زمین اطلاق میشود که توسط مرز محدود شده باشد و به منظور ایفاء نقشهای سیاسی سازماندهی شده باشد. سازمان سیاسی فضا ، در واقع یک فضای سازمان یافته انسانی است که هدف آن ایفای نقشهای سیاسی است. به صورت کلی جوامع فقط به اجتماع یک تعداد افراد انسانی دریک جا اطلاق نمی شود، بلکه جامعه به نظامهای جامعی اطلاق میشود که درون آن گوناگونی به حدی است که آن جامعه بتواند بالنسبه خودکفا باشد. یک جامعه مثل تمام نظامهای اجتماعی باید از طریق ساخت منظم و پیوسته تعامل و یا همبستگی میان واحدهای ترکیب کننده، یک کل منسجم تشکیل دهد.
گذشته از آن جامعیت و استقرار جوامع عمدتا براساس سازماندهی سیاسی استوار است . با توجه به مطالب گذشته میتوان گفت: سازماندهی سیاسی فضا ، چگونگی ساخت تعامل فضایی انسان را به منظور ایفای نقشهای سیاسی نشان میدهد. به تعبیر دیگر سازماندهی سیاسی فضا عبارت است از گستراندن سازمان اداری در دو بعد جغرافیایی و فضایی با تقسیمبندی فضای کشور که از آن به تقسیمات کشوری تعبیر می شود.در همین حال، مهمترین هدف سازماندهی سیاسی فضا در درجه اول ارائه خدمات بهینه به شهروندان و سپس اداره افراد ساکن در محدوده مرزهای سرزمینی است - پورموسوی، . - 77 :1387
-2-3عوامل موثر برشکل گیری فرایند سازماندهی سیاسی فضا
-1 افزایش جمعیت و ضرورت تامین بهتر نیازهای آنها
-2 دگرگونی شیوه و الگوی زندگی انسانها و طرح نیاز های تازه
-3 دگرگونی فناوری و تغییر روشهای تولید و ارائه خدمات و ترویج نوآوری ها
-4 افزایش مداوم سطح فکر و آگاهی مردم و نیز خواست آنها برای مشارکت بیشتر در سرنوشت خود و کاهش اقتدار حکومت
-5 افزایش نوع و حجم فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی درفضای جغرافیایی
-6 و به تبع آن توسعه گرفتاریها و حجم ماموریتهای سازمانهای حکومتی و مردمی برای اداره بهینه آنها و در نتیجه الزام بر کوچک سازی فضایی واحدهای تقسیماتی -6 افزایش احساس خودآگاهی و هویت مکانی - محلی گرایی وناحیه گرایی -
-7 ضرورتهای امنیتی و کنترل ناهنجاریهای فضایی و اجتماعی از طریق کوچکسازی - حافظ نیا، . - 23-22 :1388
-3-3اهداف عمده سازماندهی سیاسی و مدیریت ناحیه
-1اداره بهتر امور محلی و ناحیهای مانند تاسیسات عمومی، روابط اجتماعی، رفاه و عمران محلی و امنیت عمومی
-2کنترل و نظارت سیاسی و اعمال نظریات و سیاستهای حکومت مرکزی و تحقق اهداف سطح ملی در فضاهای محلی و ناحیه ای
-3فراهم سازی شرایط مساعد برای مشارکت مردم در سرنوشت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود از طریق انتخابات عمومی، چه در سطح محلی و چه در سطح ملی، و تامین آرمان و خواست سیاسی مردم محلی
-4ایجاد فرایندهای توسعه منطقهای و بارورسازی توانهای درون مکانی و ناحیه ای
-5ایجاد چهارچوب فضایی مناسب برای گسترش سازمانی دستگاههای اداری حکومت مرکزی
-6ارائه خدمات مطلوب و ارتقای سطح زندگی و تامین نیازهای مردمی و محلی - بهداشت، آموزش، ارتباطات، عمران وغیره -
-7ایجاد چارچوب فضایی مناسب برای تقسیم کار ملی و تنظیم روابط منطقی بین اموری که ماهیت ملی دارند و اموری که ماهیت آنها محلی و ناحیه ای است - تنظیم منطقی روابط میان تمرکزوعدم تمرکز - - حافظ نیا، . - 24 :1388
-4-3فدرالیسم
به حکومتی که از جمع ایالات خودمختار به وجود آمده باشد فدراسیون میگویند که میزان گستردهای از خودمختاری ایالات در آن رعایت میشود. در جهان کنونی تعداد قابل توجهی از حکومتهای فدراتیو وجود دارند. این گونه ساختار حکومتی هم شامل نظامهای جمهوری و دموکراتیک همانند فدرال آلمان، ایالات متحده آمریکا و هندوستان و هم دربرگیرنده نظامهای پادشاهی دموکراتیک چون مالزی و نظامهای پادشاهی غیر دموکراتیک چون امارات متحده عربی است - مجتهدزاده، . - 119- 118 :1391 به عقیده گارنر حکومت فدرال »حکومتی است که
