بخشی از مقاله
پیاده سازی نگهداری و تعمیرات و انتخاب یک CMMS مناسب، راهی برای جلوگیری از
شکست پروژه های عمرانی
چکیده
با توجه به گام گذاشتن در هزاره سوم و پیشرفت های سریع تکنولوژی و رشد چشم گیر علم رباتیک و هوش مصنوعی هر روزه ماشین آلات جدیدی بوجود می آیند که کامل کننده نسل پیشین خود هستند؛و با توجه به این موضوع که امروزه در زمینه پروژه های زیر بنایی (نظیر راه، راه آهن، سد، کانالهای آبی، نفت وگاز ) وجود این ماشین آلات و تجهیزات گران قیمت در چرخه حیات پروژه امری ضروری است، مدیریت دارایی های فیزیکی (دارایی های فیزیکی که بخش عظمیی از سرمایه شرکت ها را تشکیل می دهند) از اهمیت بالایی برخوردار است و توانایی کاهش زمان و هزینه بسیار بالای ناشی از افزایش راندمان و سلامت این تجهیزات در چرخه حیات پروژه را دارا می باشد. دستیابی به این مهم با به کارگیری کامپیوتر، منابع ارزشمندی را همچون پول، منابع انسانی ، زمان و غیره را بیش از روشهای سنتی برای پروژه حفظ می کند و می تواند به عنوان یک پایگاه داده نقش بسزایی در شکل گیری سیستم های پشتیبانی تصمیم گیری (DSS4) ایفا نماید؛ استفاده از کامپیوتر به طور سیستماتیک باعث کاهش منابع و افزایش راندمان ماشین آلات در پروژه شده و حتی به عنوان عاملی اساسی برای نجات پروژه ها ی عمرانی ( وابسته به ماشین آلات ) از شکست و یا افزایش سود دهی، می تواند دارای اهمیت باشد. از این رو در این مقاله ضمن بیان مسئله و اهمیت اجرای نگهداری و تعمیرات ماشین آلات در پروژه های عمرانی (بطور اخص راهسازی و سد سازی و پروژه های انتقال آب ، نفت و گاز) به معرفی کلیCMMS 5 ها، شاخص های اصلی آنها، معیار های لازم برای انتخابCMMS مناسب و در انتها پیشنهاد هایی در به کارگیری CMMS به همراه نرم افزارهای MS Excel و P6 ، پیشنهادهای تحقیقاتی مطرح و نتیجه گیری می شود.
کلمات کلیدی: CMMS ، نگهداری و تعمیرات ، مدیریت دارایی های فیزیکی، مدیریت ماشین آلات .
1. مقدمه
با توجه به رقابتی بودن صنعت ساخت وساز و با توجه به اینکه سهم بسیار زیادی از بودجه های کشور صرف نگهداری و تعمیر و ایجاد پروژه های عمرانی می شود و با توجه به موقعیت ایران، به عنوان یک کشور در حال توسعه و اهمیت اجرای پروژه های زیر بنایی ( راه ، راه آهن ، سد ، کانال های آبی بطور اخص نفت و گاز ) در زمان و منابع محدود و وجود منابع نفت و گاز مشترک که خود نیاز مند پروژه های ساخت بسیاری در این مناطق می باشد؛ و در نگاه بلندتری به اهداف، با توجه به رکود اقتصادی جهان و اینکه منطقه خاورمیانه قلب تپنده اقتصاد جهان ( به دلیل وجود منابع نفت و گاز ) می باشد، این امر باعث تمرکز حجم بسیار زیادی از پروژه های عمرانی در این منطقه گشته؛ از این رو شرکت های ایرانی با توجه به توان فنی در زمینه علوم مهندسی می توانند در این بخش از بازار ساخت پروژه های عمرانی جهان، از سهم بیشتری بهره گردند. لذا دستیابی به این مهم نیازمند شناخت ابعاد، نقاط ضعف و قوت بسیاری است و نقش شرکت های خصوصی و همکاری دولت نیز در این امر اجتناب ناپذیر می باشد .
با توجه به مطالب گفته شده، در پروژه های ساخت مورد بحث، ماشین آلات بیشتر از نیمی از منابع حاضر در پروژه از جمله منابع مالی را به خود اختصاص می دهند و دانستن استراتژی های مناسب نگهداری و تعمیرات و مدیریت صحیح در زمینه ماشین آلات می تواند به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار، تضمین کننده میزان سود دهی ومانع شکست شرکت ها در پروژه ها باشد. پرداختن به بحث مدیریت ماشین آلات و استراتژی های نگهداری وتعمیرات آن، می تواند باعث افزایش عمر ماشین و به واسطه آن کاهش هزینه و زمان پروژه ها، کاهش جلوگیری ازخرابی های ناگهانی ماشین آلات ، کاهش خروج ارز به واسطه نیاز کمتر به واردات قطعات و ماشین آلات ، کمک به تولید کننده داخلی( با توجه به کاهش خروج ارز) ، افزایش توان شرکت ها برای شرکت در مناقصات بین المللی و دیگر نتایج آن نظیر حفظ محیط زیست ( که امروزه در دنیا بسیار اهمیت پیدا کرده است) گردد. این در حالی است که صنایع تولیدی ما چندین سال است از نگهداری و تعمیرات به عنوان یک استراتژی مهم برای افزایش سود استفاده می کنند؛ و تجربیات گران بهایی را نیز در این زمینه به دست آورده اند،(لازم به توضیح است که پروژه های مورد بحث این مقاله، پروژه های عمرانی می باشد که ماشین آلات مبلغ قابل توجهی از هزینه ها و منابع کل پروژه را به خود اختصاص می دهند).
حال سوالات اساسی این مقاله در پی اثبات مطلب فوق به صورت زیر مطرح می گردد:
- آیا می توان از مدیریت نگهداری و تعمیرات با استفاده از ابزار مناسب آن به عنوان یکی ازعوامل اصلی در کاهش هزینه و زمان، وجلوگیری از شکست (و یا افزایش سود دهی) شرکت ها در اجرای پروژه های عمرانی نام برد؟
- آیا ترویج نگهداری و تعمیرات ماشین آلات عمرانی می تواند در افزایش رشد اقتصادی کشور، کاهش خروج ارز ، حمایت از تولید کننده ماشین آلات داخلی ، کاهش مصرف سوخت ماشین آلات تاثیرگذار باشد؟
- آیا به عنوان یکی از عوامل تاثیر گذار در افزایش سود دهی می تواند راه را برای شرکت های داخلی جهت پیروزی درمناقصات بین المللی و اجرای موفقیت آمیز آنها هموار کند؟
از این رو در بخش های مختلف مقاله مورد نظر به موارد زیر پرداخته می شود:
پیشینه تحقیق، اهمیت نگهداری و تعمیرات ، اهمیت استفاده از CMMS مناسب ، معیارهای تاثیرگذار انتخاب یک CMMS مناسب، پیشنهادات و نتیجه گیری.
.2 پیشینه تحقیق
در اوایل دهه 50 میلادی اولین استفاده های تجاری از کامپیوتر در سازمان ها و بنگاه های اقتصادی جهت انجام محاسبات تکراری مالی صورت گرفت؛ سپس به مرور زمان استفاده از کامپیوتر در دیگر حوزه ها ی کاری سازمان همچون سیستم های پرسنلی ، انبار داری و برنامه ریزی تولید نیز آغاز شد؛ در اوسط دهه 70 میلادی استفاده از کامپیوتر در حوزه نگهداری و تعمیرات مطرح گردید. چاپمن (Chapman) اظهار می دارد که CMMS ابتدا در سال 1976 به کارگرفته شد و امروزه به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد .[1] لامن دولا ( Lamendola ) نیاز به حذف فعالیت های بی ارزش اضافی و توجه خاص به مستند سازی کار در نگهداری و تعمیرات تاکید دارد. او بیان می کند " این اندیشه تا اندازه ی زیادی پایه و اساس سیستم های کامپیوتری مدیریت نگهداری و تعمیرات CMMS است".[2]
وایرمن ( (1991) (Wireman و هورا(CMMS (1987) (Hora را به عنوان ابزاری برای اداره و مدیریت تمام کارهای بخش نگهداری و تعمیرات معرفی می کنند[4,3] .وایر من (1991) ، هانان و کی پورت (1987) (Hannan & Keyport) و کالاهان (1997) (Callahan) توان بالقوه تهیه گزارش و قابلیت های تحلیلی را به عنوان توانایی های دیگری از CMMS پیشنهاد می دهند.[6,5,3]دونا و جانسون( Dunn & CMMS (1991) (Johnson را، ابزاری برای هماهنگی و ارتباط مطلوب تر بخش نگهداری و تعمیرات با بخش تولید معرفی می کنند.[7]گالبرایت
(1997) )Galbraith) کاهش میزان نیازمندی های سازمان به پردازش اطلاعات و افزایش ظرفیت پردازش اطلاعات در سازمان را به کمک CMMS ، به عنوان روش هایی برای کاهش فشار بر روی بخش نگهداری و تعمیرات به واسطه افزایش تکنولوژی های گوناگون ارائه می دهد[8] .کاسینگر و تراویز (1997)(Travis & Casinger) به مشکلات مرتبط با مدیریت نگهداری و تعمیرات در صنایع مدرن اشاره کرده اند و CMMS را به عنوان راه حلی مناسب برای غلبه به این مشکلات معرفی نموده اند.[9]
.3 نگاهی به اهمیت نگهداری و تعمیرات ، نکات و ابزارهای پیاده سازی موفق آن در سازمان
.1-3اهمیت نگهداری وتعمیرات
سوالاتی که در این بخش از مقاله به آنها پرداخته می شود:
آیا ایجاد فرهنگ نگهداری و تعمیرات ماشین آلات با استراتژی مناسب، می تواند جهت استفاده بهینه از سرمایه های ملی تاثیر گذار باشد؟ و همچنین، می تواند راهگشای حضور شرکتهای عمرانی داخلی در پروژه های بین المللی گردد ؟
نگهداری و تعمیرات علمی است که با مطالعه بر نحوه ی کار ماشین آلات و انتخاب استراتژی های مناسب و در نهایت ، مجموعه عملیاتی که لازم است انجام گیرد تا از خرابی های ناگهانی ماشین آلات ( با توجه به رشد چشمگیر علم رباتیک و حضور ماشین آلات در بسیاری از صنایع به عنوان یکی از منابع مهم تولید، کارکرد بدون اشکال آنها سود بیشتری برای شرکتها به ارمغان می آورد ) جلوگیری به عمل آید، گفته می شود.
با توجه به نوپا بودن علم نگهداری و تعمیرات ماشین آلات عمرانی در ایران و کم توجهی بسیاری از شرکت های عمرانی داخلی به دلیل کمبود دانش در این زمینه آمار دقیقی در زمینه کار های عمرانی در دسترس نیست؛ از این رو ما از تجربیات و آمارهای صنایع نزدیک به پروژه های عمرانی برای اثبات اهمیت نگهداری وتعمیرات استفاده می کنیم. برای مثال درهزینه های چرخه عمر خطوط ریلی کشور((LCC1، سهم نگهداری و تعمیرات به تنهایی حدود 70 درصد هزینه ها راتشکیل می دهد.[10] طبق آمارهای صادر شده توسط شرکتها و کارخانه ها و مقایسه آنها با یکدیگر به صورت میانگین 40 درصد هزینه های ثابت، صرف نگهداری وتعمیرات وسایل و دستگاه ها می شود.[11]
حال که اهمیت نگهداری و تعمیرات از نظر اقتصاد پروژه مشخص شد، به برخی از مزایای آن اشاره می شود :
- با پیشگیری خرابی های ماشین آلات استراتژیک، از بروز خرابی های ناگهانی جلوگیری می شود.
- افزایش طول عمر ماشین آلات و در نتیجه کاهش نیاز به واردات، خروج ارز و حمایت از تولید کننده از دید خصوصی و ملی حائز اهمیت است .
- از توقف تعمیراتی ماشین که منجر به تاخیر در پروژه و افزایش زمان و هزینه می شود، جلوگیری می گردد.
- فرضیات محاسبات آیتم هایی که ماشین آلات در آن نقش دارند، در فهرست بها های داخلی، مبنی بر محاسبه قیمت ماشین با راندمان پایین اصلاح شده و پرداختن به این موضوع از دید ملی یعنی کاهش بودجه های پروژه ها.
- نرخ متوسط راندمان ماشین آلات رشد می یابد و با نزدیک شدن به استانداردهای جهانی، به عنوان یک عامل تعیین کننده در حضور موفق شرکتهای داخلی در پروژه های بین المللی نقش خواهد داشت.
.2-3اهمیت CMMS ها
سوالاتی که در این بخش از مقاله مورد بحث قرار می گیرند:
- آیا رعایت اصول نگهداری و تعمیرات در پروژه های عمرانی، یک عامل تاثیرگذار در هزینه و زمان پروژه محسوب می شود؟
- آیا CMMS ها در اتخاذ تصمیمات با قابلیت اطمینان بالاتر در زمینه نگهداری و تعمیرات و افزایش سود دهی نقش دارند؟
تعاریف متفاوت و گوناگونی برای سیستم مدیریت و نگهداری و تعمیرات کامپیوتری((CMMS وجود دارد، که جامع ترین و کامل ترین آنها تعریف ارائه شده زیر می باشد :
سیستم مدیریت و نگهداری تعمیرات کامپیوتری عبارت است از یک راه حل مبتنی بر فناوری اطلاعات، شامل بسته های نرم افزاری و سخت افزاری که جهت افزایش سهولت و بهره وری در مدیریت و سازمان دهی فعالیت ها ، وظایف نگهداری وتعمیرات ، تجهیزات و ماشین آلات سازمانی را برعهده داشته و در بنگاه های اقتصادی مورد استفاده قرار می گیرند؛ به عبارت دیگر سیستم های مدیریت نگهداری و تعمیرات کامپیوتری وظیفه تسهیل در انجام وظایف و فعالیت های مدیریت نگهداری و تعمیرات را که شامل سه حوزه کلی زیر است را به عهده دارند:
1 - فعالیت های برنامه ریزی
2 - فعالیت های سازماندهی
3 - فعالیت های کنترلی. [12]
برای پی بردن به اهمیت CMMS ها به عنوان ابزاری توانمند برای مدیریت بهتر نگهداری و تعمیرات و تاثیر آن بر کاهش زمان و هزینه فعالیت ها بر آمار دو شرکت زیر مروری مختصر داریم.
شرکت جهاد نصر سمنان در سال 82 فعالیت های نت خود را با به کارگیری سیستم های CMMS به طور جدی آغاز کرد که نتایج تاثیر به کارگیری CMMS این شرکت در آماده به کاری ماشین آلات شرکت و نسبت هزینه به درآمد ماشین آلات به قرار زیر می باشد:[13]
در صد آماده به کاری و نسبت هزینه نت به در آمد ماشین آلات در شرکت جهاد نصر سمنان
شرکت صنایع پتروشیمی جم (واقع در عسلویه) باظرفیت 1320000 تن اتیلین در سال، بزرگترین واحد اتیلن جهان است .آمارهای ارائه شده نشان می دهد که به کارگیری صحیح CMMS می تواند تا چه حد تاثیر گذار باشد. [14]
پیامدهای استقرار CMMS و میانگین درصد بهبود شاخص های آنها در شرکت پتروشیمی جم
این آمارها، اهمیت و تاثیر گذاری استفاده از CMMS در صنایع کشور را به طور مشهودی اثبات می کنند.
حال که اهمیت استفاده از CMMS درک شد به طور کلی به ماژول های مورد استفاده در اغلب نرم افزار های CMMS ، اشاره می شود. - ماژو ل تعیین بودجه
