بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه نقش اساسی در اقتصاد و توسعه پایدار را تولید علم بر عهده دارد. از این رو دولتها در این عرصه نقشی مهم و دو پهلو خواهند داشت، از یک سو باید محیط مناسبی را ایجاد کنند که تولیدکنندگان علم و دانش - پدیدآورندگان آثار معنوی - با اطمینان بتوانند فعالیت کرده و از نتایج تولیدات خود منتفع شده، به تولید و توسعه هر چه بیشتر دانش بپردازند. از سوی دیگر حمایت از اینان نباید به گونهای باشد که فضا برای رشد علمی محدود شود، چراکه همواره پیشرفت در یک علم بر استفاده از آثار پدیدآورندگان قبلی استوار است. بنابراین به منظور نیل به این اهداف ابزار ویژهای نیاز است. در این راستا حسابداری میتواند با گزارشگری مالکیت معنویٌ در قالب صورتهای مالی اهمیت و ضرورت توجه بیشتر به این دارایی را به استفادهکنندگان اعلام نماید.
واژههای کلیدی: مالکیت معنوی، دارایی نامشهود، شناسایی، ارزشگذاری، گزارشگری
.1 مقدمه
مالکیت معنوی دارایی است مانند حق اختراع، کپی رایت، علائم تجاری که بطور فزاینده هسته اصلی بسیاری از معاملات و سازمانهاست.مجوز گرفتن و واگذاری مالکیت معنوی در بازار رایج شده است و استفاده از آنها به عنوان وثیقه افزایش یافته است. با افزایش یافتن این واقعیت جدید، ارزیابی داراییهای نامملوس افزایش یافته است. تجارت و داد و ستد داراییهای نامشهود نیز نیازمند ارزیابی این داراییهاست. از سوی دیگر، پارادیم نوآوری باز به عنوان یک سیستم بازاست، که در آن یک شرکت میتواند از فعالیتهای مشترک و دانش شرکای خارجی بهرهمند شود. محققان بر این مساله تاکید کردند که سازمانها برای ایجاد محصولا ت جدید به تسهیل ترکیب همافزایی ایدههای خارجی و داخلی و همکاری درون سازمانی در زمینه R&D نیازمند هستند.
در همین زمان چالشهایی در زمینه گزارشگری در ارتباط با همکاری شرکای خارجی و داخلی در زمینه R&D بطور فزاینده شناخته شد که لازم است به آن پرداخته شود. در این تحقیق علاوه بر پرداختن این چالشها، روشهای مختلفی که معمولا برای ارزشیابی این داراییها در بازار مورد استفاده قرار میگیرد، توضیح داده خواهد شد و مثالهایی از سناریوهای استفاده از روشها، ارائه خواهد شد. ابزارهای مختلفی توسط سازمانهای دولتی برای کمک کردن شرکت برای انجام ارزیابی ایجاد شده است. این ابزار بطور رایگان برای صرفهجویی وقت و پول در اختیار شما قرار داده شده است.
.2 حقوق مالکیت معنوی و تئوری رشد اقتصادی
در حالی که بحث بالا تقریبا در مورد تعامل میان حقوق مالکیت معنوی و نوآوری میباشد، مختصری هم در مورد فرآیند پویای نوآوری اشاره میشود که ستون فقرات بسیاری از نظریه های جدید رشد درونزاٍ است. تاکنون، ادبیات نظری در مورد حقوق مالکیت معنوی، نوآوری و رشد اقتصادی بسیار محدود بوده است، این بخش مربوط حفاظت از حقوق مالکیت معنوی در جهت نظریه رشد درونزا است. چند مدل عمومی رشد درونی بر این عقیده است که نوآوری، سوق دادن سوددهی به سمت معرفی محصولات جدید است. در عین حال، هر محصول جدید باعث میشود ذخیره دانش بشری افزایش یابد، بنابراین هزینه نوآوری به اندازه تجمع دانش بشر کاهش مییابد.
بنابراین، سرعت رشد اقتصاد با میزان معرفی محصولات جدید مانند خودرو و یا کامپیوتر شخصی در یک سو خواهد بود. علاوه بر این، رشد اقتصادی نیز سریعتر از سرمایه بشری خواهد بود و یا بیشتر منجر به ایجاد محیط اقتصادی برای ذخیره دانش بشر میشود. با ایجاد یک محیط مساعد برای ذخیره دانش بشر، حقوق مالکیت معنوی تمایل به افزایش نوآوری و رشد اقتصادی دارد. رشد اقتصادی ممکن است به یکپارچهسازی یک اقتصاد بستگی داشته باشد . رومر - 1990 - وگروسمن و هلپمن - 1991 - نشان دادند که یکپارچهسازی اقتصاد، رشد اقتصادی را افزایش میدهد. با باز بودن اقتصاد، رشد اقتصادی یک کشور بستگی به سرمایه بشری جهان دارد؛ بر این اساس، سرمایه انسانی بالاتر در یک کشور باید تنها تاثیر حاشیه اندکی بر رشد اقتصادی در این کشور داشته باشد.
به همین ترتیب، حفاظت از حقوق مالکیت معنوی نیز تاثیر حاشیهای کوچکی در نرخ رشد این کشور داشته باشد. با این حال از نقطه نظر جهانی، حفاظت از ذخیره سرمایه بشری و حقوق مالکیت معنوی برای رشد اقتصادی بسیار مهم است. بسته به اینکه آیا منابع تجارت آزاد به سمت بخش پویا تغییر مکان میدهند یا از آن دور میشوند، رشد اقتصادی را افزایش یا کاهش میدهد. رشد اقتصادی به چگونه اختصاص دادن منابع به تجارت آزاد بستگی دارد، البته به ساختار مدل و اعطای منابع اولیه کشور نیز بستگی دارد. زمانی حمایت از حقوق مالکیت معنوی به وضوح رشد را افزایش میدهد که این کشورها به سوی تجارت آزاد حرکت کنند و یک مزیت نسبی در بخش فن آوری بالا داشته باشند، این نقش در یک کشور با یک نقطه ضعف در بخش فنآوری بالا کمتر اهمیت خواهد داشت.
با اینکه مدلهای نظری بسیاری در مورد نوآوری و رشد و مدلهای ایستا حقوق مالکیت معنویَ و درآمد وجود دارد، ولی نسبتا تعداد کمی از مقالات به اثرات مدل پویا حقوق مالکیت معنوی و رشد پرداختهاند. سگرستروم و همکاران - 1990 - به بررسی یک مدل تعادلی عمومی پویاُپرداختهاند که در آن از یک سو فعالیتهای تحقیق و توسعه و از سوی دیگر تغییرات تکنولوژیکی، مدت حفاظت حق ثبت اختراع و میزان تعرفهها را تحت تاثیر قرار میدهد. آنها فرایند پویای نوآوری و تقلید و تحت شرایطی مجموع کمکهای مالی دولت به نوآوری را بررسی کردند. آنها دریافتند که افزایش مدت حق اختراع ثبت شده در منطقهای که نوآوری صورت گرفته است میتواند فعالیت R&D را افزایش یا کاهش دهد.
اگر چه افزایش اختراع ثبت شده بازگشت به فعالیت R&D را افزایش میدهد، همچنین ممکن است معنای آن این باشد که منابع بیشتری برای تولید محصولات موجود، ماندنی خواهد شد . بر اساس تحقیقات گروسمن و هلپمن - 1991 - و هلپمن - 1993 - حقوق مالکیت معنوی، نوآوری و رشد اقتصادی به عنوان یک تعامل بین دو گروه کشورهای توسعه یافته وکشورهای در حال توسعه است. کشورهای توسعه یافته تولیدکنندگان ابداعات هستند وکشورهای درحال توسعه هم تقلیدکنندگان ×ابداعات ×تولید ×شده ×میباشند؟ سطح قویتر حقوق مالکیت معنوی، تقلید کمتر را در کشورهای در حال توسعه به همراه دارد.
.3 چرا شرکتها باید به ارزیابی مالکیت معنوی علاقه مند باشند؟
باتوجه به جایگاه امروزی داراییهای معنوی در تجارت جهانی و نقشی که این داراییهای ارزشمند میتوانند در توسعه کسب و کار بیشتر برای بنگاههای کوچک و بزرگ اقتصادی و دولتها داشته باشند، گزارشگری و افشاء این نوع داراییها از اهمیت خاصی برخوردار است. با این وجود مالکیت معنوی همیشه در ترازنامه گزارش نمیشود. دلیل آن این است که چارچوبهای قانونی و حسابداری هر کدام چشمانداز متفاوتی از مالکیت معنوی ارائه میکنند. ارزشگذاری مالکیت معنوی بخشی از مدیریت مالکیت معنوی در سازمان است. در واقع دانستن ارزش اقتصادی و اهمیت حقوق مالکیت معنوی به ایجاد و توسعه تصمیمگیری استراتژیک در ارتباط با داراییها کمک میکند. همچنین روند معاملات تجاری مربوط به مالکیت معنوی را تسهیل مینماید. شرایطی در کسب وکار وجود دارد که نیازمند ارزشگذاری مالکیت معنوی است آن شرایط عبارتند از:
- 1ارزشیابی یک شرکت برای ادغام، اکتساب، سرمایهگذاری مشترک یا ورشکستگی
شرکتها بطور فزاینده در داراییهای نامشهود و دانش سرمایهگذاری میکنند. با سرمایهگذاری در R&D و نرمافزار، هزینهها با نرخ بالاتری نسبت به سرمایهگذاری در داراییهای مملوس رشد میکنند. این تغییر در سرمایهگذاری، اهمیت انعکاس داراییهای نامشهود را در این شرکتها افزایش میدهد. بنابراین شرکتها برای دانستن ارزش شرکت، نیاز دارند که ارزش مالکیت معنوی خود را بدانند.
- 2مذاکرات برای فروش یا گرفتن مجوز حقوق مالکیت معنوی
مانند دیگر معاملات کسب وکار، سازمانهای مذاکره کننده برای فروش یا گرفتن مجوز حقوق مالکیت معنوی بطور معمول باید در یک قیمت به توافق برسند. در نتیجه دانستن ارزش مالکیت معنوی برای رسیدن به چنین توافقهایی ضروری است.
- 3پشتیبانی در زمان دعاوی حقوقی
در حالت دعاوی حقوقی، کمیت خسارت که اغلب یک گام ضروری فرآیند است، ارزیابی صحیح مالکیت معنوی برای تعیین منصفانه خسارت ضروری است.
- 4افزایش سرمایهگذاری از طریق وام بانکی یا اقدام به سرمایهگذاری
ارزیابی مالکیت معنوی برای استفاده به عنوان وثیقه وامهای بانکی یا جذب سرمایه و سرمایهگذاران ضروری است. در واقع مطالعات متعدد نشان داده است که داشتن حق انحصاری اختراع و مدیریت IP مناسب، نقش بسیار مهمی در تصمیمگیری سرمایهگذاران بازی میکند.
- 5کمک به تصمیمگیریهای داخلی
ارزشگذاری همچنین نقش مهمی را در تصمیمگیریهای مربوط به استراتژیهای ثبت اختراع و انتخاب کشور جهت ثبت نام حقوق مالکیت معنوی بازی میکند و یا میتواند به سازمان برای شناسایی نقاط ضعف مانند ابهام در مالکیت که یک تاثیر مهم در ارزشیابی حقوق مالکیت معنوی دارد، کمک کند.
- 6 حسابداری و اهداف مالیاتی
