بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر تبیین ارتباط میان مالکیت مدیریتی و کیفیت گزارشگری مالی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. برای دستیابی به اهداف پژوهش تعداد 111 شرکت برای یک دوره زمانی ده ساله از -1385 1394 انتخاب و داده های مورد نیاز از صورتهای مالی و سایر گزارشات مربوطه آنها استخراج و مورد بررسی قرار گرفت. متغیر وابسته این پژوهش کیفیت گزارشگری مالی و متغیر مستقل آن مالکیت مدیریتی می باشد. برای اندازه گیری کیفیت گزارشگری مالی از مدل دچو و دیچو استفاده گردیده است. نتایج نشان می دهد که مالکیت مدیریتی با کیفیت گزارشگری مالی ارتباط معناداری دارد. بدین معنا که افزایش مالکیت مدیریتی برکیفیت گزارشگری مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر منفی داشته و باعث کاهش کیفیت گزارشگری مالی این شرکت ها می گردد.
.1 مقدمه
کیفیت اطلاعات در بازارهای سرمایه برای تمام مشارکتکنندگان در آنها دارای منفعت است. کیفیت گزارشگری مالی بعنوان شکل خاصی از کیفیت اطلاعات در نظر گرفته می شود. نبود کیفیت مناسب در گزارشگری مالی موجب گمراهی و تصمیمات نادرست اقتصادی در استفاده کنندگان این نوع گزارشات میگردد. عدم شفافیت در گزارشگری مالی و کیفیت پایین آن، موجب بروز فسادهای مالی و تقلبات میگردد. تدوین مقررات و استانداردهای حسابداری و حسابرسی در بهبود کیفیت گزارشگری و برقراری نظامهای حاکمیت شرکتی راهکارهایی برای مقابله با مشکلات مذکور بودهاند تا بتوان احتمال تقلب و سوء استفاده های مالی را کاهش داد.
مدیران برای رسیدن به منافع خود سودها را مدیریت میکنند، افزایش کیفیت گزارشگری مالی از جمله راهکارهایی است که میتواند باعث جلوگیری و یا کشف این اقدام مدیریت گردد. از طرفی تحقیقات نشان میدهند که سازوکارهای حاکمیت شرکتی بهتر، نظارت بر عملکرد مدیران را افزایش میدهد و باعث کاهش مشکلات نمایندگی و جلوگیری از مدیریت سود و بهبود کیفیت گزارشگری مالی میشود. ساختار مالکیت از جمله این سازوکارها محسوب میگردد.
ترکیب سهامداران و میزان تمرکز مالکیت دو جنبه اساسی ساختار مالکیت شرکتها به شمار میرود. بیسلی[ 1] - 1996 - 2 نشان داد احتمال وجود تقلب در صورت های مالی واحد های تجاری آمریکایی با افزایش درصد مدیران غیرموظف کاهش می یابد. در مقابل، تعدادی از مطالعات دیگر، پترا [2 ] - 2007 - 3 ، در واحدهای تجاری امریکایی، برادبری[ 3] - 2006 - 4 - در واحدهای تجاری سنگاپور و مالزی - نشان دادند هیئت مدیره غیر موظف شایستگی لازم را برای کنترل مدیران ندارد و حضورشان درهیئت مدیره هیچ اثری بر کیفیت گزارشگری مالی در واحدهای تجاری امریکایی ندارد.
جایگاه ارزشمند اطلاعات در توسعه اقتصادی و سرمایه گذاری مورد اتفاق صاحب نظران علوم اقتصادی است. گزارشهای مالی یکی از منابع اطلاعاتی دردسترس بازارهای سرمایه است که انتظار میرود نقش موثری در توسعه سرمایه گذاری و افزایش کارایی آن ایفا نماید. در این راستا اساتید، محققان و اهل حرفه حسابداری به دنبال افزایش کیفیت گزارشگری کیفیت گزارشگری مالی به عنوان ابزاری برای ادای مسئولیت پاسخگویی به نیازهای جامعه خود بوده اند.
به عنوان مثال بنابر مفاهیم نظری گزارشگری مالی، هدف صورتهای مالی عبارت از ارائه اطلاعاتی تلخیص و طبقهبندی شده درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف پذیری مالی واحد تجاری است که برای طیفی گسترده از استفاده کنندگان صورتهای مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع گردد . دست یابی به این هدف مستلزم آن است که اطلاعات مزبور در درجه نخست، مربوط و قابل اتکا بوده و در درجه دوم قابل فهم و قابل مقایسه باشد .[4]
وجود گزارشگری مالی با کیفیت، موثرترین روش برای دستیابی به تصمیمات اقتصادی مفید می باشد. برقراری نظامهای کنترلی برای گزارشگری مالی همچون سازو کارهای حاکمیت شرکتی از عوامل مهم و تأثیرگذار میباشد که احتمال وجود تقلب و اشتباهات بااهمیت در گزارشگری مالی را کاهش میدهد. هدف کلی این پژوهش این است که به توسعه ادبیات تحقیق و خلاءهای موجود در زمینه موضوع تحقیق یعنی بررسی رابطه مالکیت مدیریتی و کیفیت گزارشگری مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران کمک نماید.
.2 مبانی نظری و پیشینه تحقیق
بیسلی - 1996 - نشان داد احتمال وجود تقلب در صورت های مالی واحد های تجاری آمریکایی با افزایش درصد مدیران غیرموظف کاهش می یابد .جنسن[5] - 1993 - 5 نشان داد وجود تعداد اعضای کمتر در هیئت مدیره، نشان دهنده درجه ارتباط و همکاری بالاتر بین آنها است .دچو و همکاران[6] - 1996 - 6 نشان دادند عدم تفکیک مدیرعامل و ریاست هیئت مدیره، احتمال تخلف از استانداردهای حسابداری را در واحدهای تجاری آمریکایی افزایش می دهد.
جیامبالو و همکاران[7] - 2002 - 7 ، کلین - 2002 - 8 [ 8] و دی بس و دنکر[9] - 2004 - 9 بیان کردند مالکیت متمرکز، مدیریت سود را در واحد های تجاری آمریکایی کاهش می دهد و موجب کیفیت بالاتر افشای مالی می شود. طبق نظرات بیسلی - 1996 - ، پیسنل[10] - 2000 - 10 ، میان استقلال هیئت مدیره و کیفیت گزارشگری مالی، رابطهمثبت وجود دارد. مطالعات فن و وانگ[11] - 2002 - 11 ، جیامبالو و همکاران [7] - 2002 - و هن[12] - 2005 - 12 ،نشان میدهد ساختار مالکیت می تواند روی کیفیت گزارشگری مالی تأثیر بگذارد. کلای و عمری[13] - 2011 - 13 در تحقیقی به رابطه بین حاکمیت شرکتی و کیفیت گزارشگری مالی در شرکتهای تونسی پی بردند.
حبیب و ژیانگ[14] - 2015 - 14 به بررسی جامع تاثیر ساز و کارهای حاکمیت شرکتی بر کیفیت گزارشگری مالی و حسابرسی در چین پرداخته اند. کمال العارفین و شفیع [15] - 2016 - 15 ارتباط میان مکانیسم های حاکمیت شرکتی و خصوصیات شرکتها با گزارشگری بموقع اینترنتی در میان 95 شرکت بازار سرمایه مالزی بررسی نمودند و به ارتباط منفی استقلال هیأت مدیره و گزارشگری بموقع اینترنتی پی بردند.
آناستاسیا چی-چی و فرایدی [16] - 2016 - 16 سطح عملکرد حاکمیت شرکتی برخی از صنایع را بر کیفیت گزارشگری مالی شرکتها در نیجریه ارزیابی کردند. نتایج، تأثیر بااهمیت عوامل حاکمیت شرکتی بر کیفیت گزارشگری مالی را نشان می دهد. اسماعیل زادهمقری و همکاران [17] - 1389 - ، نشان دادند رابطه معنی دار مثبتی بین درصد مالکیت سهامداران نهادی، تعداد بلوک سهامداران عمده، درصد مدیران غیر موظف در ترکیب هیئت مدیره، عدم وجود مدیر عامل شرکت به عنوان رئیس یا نائب رئیس هیئت مدیره و اندازه حسابرس شرکت و کیفیت سود وجود دارد.
مهرانی و صفر زاده [18] - 1390 - نشان دادند راهبری شرکتی با معیارهای کیفیت اقلام تعهدی، پایداری سود، هموارسازی سود و محافظه کاری سودارتباط منفی معنادار و با معیارهای توان پیش بینی سود و به موقع بودن سود ارتباط مثبت معنادار دارداما با معیار ارتباط ارزشی سودارتباط معناداری ندارد . ستایش و ابراهیمی - [19] - 1391 به بررسی تاثیر سازوکارهای حاکمیت شرکتی بر محتوای اطلاعاتی سود پرداختند و به این نتیجه رسیدند که محتوای اطلاعاتی سود با تمرکز مالکیت ،مالکیت نهادی رابطه مثبت و معناداری دارد. در این پژوهش ،شواهدی دال بر وجود رابطه معنادار بین متغیر های مالکیت مدیریتی ،مالکیت نهادی ، مالکیت شرکتی ،ترکیب هیات مدیره و اندازه هیات مدیره با محتوای اطلاعاتی یافت نشد.
مهرانی و همکاران [20] - 1393 - در پژوهشی به بررسی رابطه بین ساز و کارهای راهبری شرکتی و کیفیت گزارشگری مالی پرداختند. یافته های پژوهش حاکی از وجود رابطه معنی دار میان راهبری شرکتی و کیفیت گزارشگری مالی است. به این صورت که با افزایش میزان متغیرهای راهبری شرکتی شاخص های کیفیت سود بهبود یافته و کیفیت گزارشگری مالی هم افزایش می یابد. عباس زاده و همکاران [21] - 1394 - با استفاده از روش فراتحلیل یا متاآنالیز به جمع بندی دقیق تر نتایج حاصل از مطالعات متعدد انجام شده در زمینه تاثیر ساز و کارهای مالکیت مدیریتی بر مدیریت سود پرداختند.
