بخشی از مقاله
چکیده
اخلاق، ضرورت و لازمه یک جامعه سالم است و به علت اثرهای مثبت آن در سطوح فردی، سازمانی و اجتماعی، همیشه توجه ها را به سوی خود جلب می کند تا به جهت حفظ و ارتقای سطح آن قدم برداشته شود. باور همگانی آن است که اگر اصول قدرتمند اخلاق به کارگرفته شوند، عملکرد را در هر محیط کاری بهبود می بخشند. بدین ترتیب کلید اخلاق خوب، آگاهی است. ضعف اخلاقی بر عملکرد شغلی تاثیر منفی دارد. وقتی رفتار شغلی ازنظر اخلاقی ضعیف باشد به صورت آشکار و پنهان هزینه عملکرد بالا میرود. این هزینه را می توان در حوزه های مختلف محیط کاری شناسایی کرد مانند پایین بودن بهرهوری، کندی پویایی محیط کار، عدم شفافیت و به هم ریختگی ارتباطات شغلی. حالاخلاق حرفه ای را برای حسابداران می توان باید و نبایدهایی تلقی کرد که در نهایت بالابردن منافع عمومی را مد نظر دارد، زیرا نکته متمایز کننده حسابداری با دیگر علوم مسئولیت نسبت به عموم است .
با توجه به ماهیت حرفه حسابداری، حسابداران و حسابرسان در یک موقعیت خاص اعتباری قرار گرفته و در افکار عمومی به عنوان افرادی قابل اطمینان و امین شناخته شده اند. دو واژه حسابداری و اخلاق مکمل یکدیگر هستند به طوری که حسابداری بدون اخلاق قابل پذیرش نیست و یکی از نکاتی که تا کنون به آن توجه نشده است، گنجاندن مفهوم اخلاق در تعریف حسابداری می باشد، به طوری که دیگران کار حسابداری را تنها تهیه و تنظیم اطلاعات مالی تلقی نکنند. این مقاله به بررسی عوامل نیاز وجود اخلاق در حرفه حسابداری پرداخته تا با معرفی راهبردهای نوین در زمینه توسعه ارزشهای اخلاقی در حرفه حسابداری، نقش آموزش اصول اخلاقی در دوره های مختلف حسابداری را تبیین نماید.
واژه های کلیدی: اخلاق حرفه ای حسابداری، رفتار اخلاقی، اصول اخلاقی، انگیزش اخلاقی، رفتار حرفه ای، منافع عمومی
.1 مقدمه:
در جهان امروز، اهمیت گزارشهای مالی از سنجش کارایی مدیران و ارائه عملکرد بنگاه به سرمایهگذاران فراتر رفته و اعتباردهندگان ، دولتها ، بانکها و ذینفعان دیگر به جمع استفادهکنندگان از اطلاعات مالی و گزارشهای آن پیوسته اند.ویژگیهای جهان در پایان هزاره دوم میلادی، اهمیت نقش حسابداری در اقتصاد و بروز مسائل اخلاقی در رفتار بنگاههای تجاری را موجب گردید تا ضرورت بازنگری در استانداردهای فنی و رفتار حرفهای پدید آید.در سال 1972، اندیشه هماهنگ سازی استانداردهای حسابداری در هشتمین کنگره بینالمللی حسابداری مطرح و متعاقب آن، کمیته همکاریهای بینالمللی حرفه حسابداری کار تدوین استانداردهای بینالمللی حسابداری را بر عهده گرفت. سپس در سال 1977، فدراسیون بینالمللی حسابداران1 با شرکت 36 انجمن از 49 کشور، فرآیند هماهنگسازی در حسابداری حرفهای را در دستور کار خود قرار داد و برای رویهها و ضوابط حسابداری،قواعدی جهانی پیشنهاد کرد.
به رغم تلاشهای صورت گرفته و پیشرفتهای چشمگیر علمی و فنی،بروز مسائل اخلاقی بنگاههای تجاری در دودهه اخیر موجب گردید تا اعتماد جامعه جهانی به توانایی حرفه حسابداری و حسابرسی در حفظ منافع سرمایهگذاران،کاهش یابد . استمرار رفتارهای غیر اخلاقی نشان داد که اصول اخلاقی در حرفه حسابداری و حسابرسی فراتر از رعایت قواعد فنی است. بدین ترتیب، ضرورت رعایت اخلاق بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت و فدراسیون بینالمللی حسابداران، به کمیتهایی ماموریت داد تا نسبت به تهیه آئین رفتار حرفه ای اقدام نماید. این کمیته، در سال 1996 اولین آیین رفتار حرفهای حسابدارای را تدوین نمود تا به عنوان الگو و رهنمود اخلاقی، مورد استفاده قرار گیرد.
.2 تعریف اخلاق:
اخلاق تعریف گستردهای دارد. درباره وجدان انسان و مسئولیت او از لحاظ اعمالش، نظریههای مختلفی در طی تاریخ ابراز شده و اصحاب فلسفههای مختلف، عوامل گوناگونی چون دین، فطرت و تجربه را اساس اخلاق دانستهاند. در دائره المعارف بریتانیکا1 اخلاق بر سه شاخه یا رشته تقسیم شده : اخلاق نظری، اخلاق هنجاری و اخلاق کاربردی. اخلاق نظری2 یا »فرا اخلاق«3 به موضوعات مرتبط با ماهیت مفاهیم و قضاوتهای اخلاقی میپردازد. اخلاق هنجاری یا دستوری ضوابط و معیارهایی را برای چگونه زندگی کردن فراهم می آورد و در آن ، خوب و بد، درست و نادرست و نظایر آن تعریف میشود و چگونگی انتخاب بین آنها و راه درست عمل کردن بر اساس قواعد معین بیان میشود.
اخلاق کاربردی در واقع ادامه اخلاق هنجاری است که در آن کاربرد تئوریهای اخلاق هنجاری در اخلاقیاتی نظیر حقوق بشر ، برابری نژادی و جنسیتی، عدالت و مسائل مشابه مورد بحث واقع میشود - علی مدد و همکاران، 1383 و . - 135 نظریه پردازانی همچون مبری4 معتقدند که اخلاق به معنی رفتار درست و مطالعه آن است؛ اصول اخلاقی نیز عبارت است از قواعدی برای رفتار درست. تورن5 و هارتویک6 نیز اخلاق را تعریف فردی از چیزی که خوب یا درست است بیان کرده اند به نظر پنینگتن7 و همکاران واژه اخلاق اشاره به آن جنبه از تجربه بشری دارد که شامل دستیابی به آن نیت ها و مقاصد ی است که قضاوتهای غیر جانبدارانه ای راجع به درستی یا نادرستی رفتار انسان ارائه میکند و همچنین در برگیرنده ارزشهایی است که باید به آنها، هنگام تصمیم فردی، اجتماعی و سیاسی اولویت داده شود فلانگان8 و کلارک9 نیز اخلاق را تمایز بین خیر و شر و درستی و نادرستی معرفی می کنند - سرلک،1387؛ ستایش و همکاران،. - 1391
.3 لازمه وجود اخلاق در حرفه حسابداری:
حرفههای حسابداری و حسابرسی و گزارشهای آنها سخت مورد اعتماد و اتکاء استفادهکنندگان از خدمات حسابداران است. گزارشهای مالی که از سیستم اطلاعاتی
