بخشی از مقاله
چکیده
چهارده جفت از آغازگرهاي ریزماهواره روي ﳕونه هاي منتخب تصادﰲ فیل ماهی - H. - huso آزمایش شد. از این میان پنج جفت پراﳝرهاي اختصاصی ماهی خاویاري دریاچه اي شامل - Afu-19 , 34 , 39 , 54, 68 - و هفت جفت پراﳝرهاي اختصاصی ماهی خاویاري آدریاتیک شامل - An -0, 1, 16, 20, 40, 76, 77 - و سر اﳒام دو جفت نیز از پراﳝرهاي اختصاصی ماهی خاویاري چیﲏ - As-73, 74 - بودند. ﲜز دو جفت پراﳝر اختصاصی ماهی خاویاري آدریاتیک، An-16, 76، دیگر آغازگرها DNA فیل ماهی را تکثﲑ ﳕودند. از میان چهارده جفت پراﳝر پنج جفت از آهنا براي جدا سازي ﲨعیتها استفاده گردید، این پراﳝرها عبارت بودند از: Afu-19, 39, 54، As-73، DNA ..An-77 ﳕونه ها از جنوب شرقی دریاي خزر با آغازگرهايA fu-19, 39, 54, An-77 تکثﲑ نشدند اما ﳕونه ها از مناطق میانی و جنوب غربی توسط این آغازگرها با اﳚاد باندهاي متفاوت تکثﲑ گردیدند. ﳘه ﳕونه هاي سه منطقه توسط آغازگر As-77 تکثﲑ گردیدند وﱄ باندهاي ﳕونه هاي جنوب شرقی با باندهاي ﳕونه هاي مناطق میانی و جنوب غربی متفاوت هستند. آنالیز آماري نشان داد آه تعداد آللها به هر لوآوس از 6 تا 11 آلل و یک لوآوس حداقل داراي 6 آلل بود. تست آماري تفکیک ﲨعیت - Fisher's method - بر مبناي افﱰاق ژنی و ﳘچنﲔ ژنوتیپی - G-based - براي ﳕونه هاي مذآور نشان داد آه احتمال وجود ﲨعیتهاي ﳎزا بسیار معﲏ دار است و دو ﲨعیت فیل ماهی ﳎزاي از یکدیگر در سواحل جنوبی دریاي خزر موجود است.
مقدمه
ماهیان خاویاري از ﳊاظ اقتصادي مهمﱰین ذخایر ماهیان در ایران هستند. صید بی رویه، انواع آلودگیها، سدها، برداشت شن و ماسه از بسﱰ رودخانه ها، برداشت آب براي آشاورزي و سایر عوامل باعث رو به نابودي رفﱳ این ذخایر با ارزش شده است. اآنون تنها راه حفظ ذخایر این گونه ها تکثﲑ مصنوعی، پرورش آهنا تا اندازه معﲔ، و رها سازي بچه ماهیان به منظور بازسازي ذخایر طبیعی است. تکنولوژي تکثﲑ و پرورش و ﳘچنﲔ برنامه بازسازي ذخایر در ایران پیشرفت قابل ملاحظه اي داشته است وﱄ صید مولدین بدون اطلاع از ساختار آلی ﲨعیت فیل ماهی و تعداد ﲨعیتهاي موجود اﳒام می شود. این بدان معﲏ است آه معلوم نیست آیا از ﳘه ﲨعیتهاي موجود مولد گرفته شده است یا خﲑ و در نتیجه احتمال حذف یک یا چند ﲨعیت در اثر عدم صید و برداشت مولدین براي تکثﲑ و رها آرد می باشد.
در نتیجه چون تکثﲑ طبیعی در حد صفر است تنوع درون گونه اي و در سطح ﲨعیت از بﲔ رفته و به طبع آن باند ژنی باریک و خطر از دست رفﱳ ژهناي مفید می باشد. ﳏققﲔ مارآرهاي اختصاصی DNA گونه هاي ﳐتلف را ساخته اند آه به فهم اختلاط ژنتیکی در سطح ﲨعیتهاي آهنا آمک مینماید آه در مدیریت تنوع ژنتیکی امري حیاتی است. نشانگرهاي اختصاصی DNA هسته آه "میکروستلایت" نامیده میشوند در میان سایر مارآرها مفیدترین آهنا هستند. این مارآرها تا آنون توانسته اند مقدار متناﲠی از تنوع ژنتیکی شناسائی نشده را آشف آنند آه قبلا شناسائی نشده بودند . - 3 - هدف از ﲢقیق حاضر پاسخ به این سئوال آلیدي و مهم است آه چند ﲨعیت فیل ماهی در سواحل جنوبی دریاي خزر وجود دارد. پاسخ به این پرسش حیاتی می تواند آمک بزرگی در جهت حفظ و حراست از تنوع درون ﲨعیﱵ گونه فیل ماهی ﳕوده و براي برنامه بازسازي ذخایر آن و مدیریت مولدین جهت تکثﲑ مصنوعی مددیار خوبی باشد. ﳘچنﲔ با برداشت مولدین از ﳘه ﲨعیتهاي احتماﱄ امکان حفاظت از هپناي باند ژنی موجود را داده و مانع از نابودي ﲨعیتهائی می شود آه امکان تکثﲑ طبیعی از آهنا سلب گردیده است.
مواد و روشها
100 عدد فیل ماهی از سه آرپی عمده صید در سراسر سواحل جنوبی دریاي خزر در خلال فصول صید ساﳍاي 1384 و 1385 ﳕونه برداري گردید. مقدار1cm2 از باله پشﱵ هر ﳕونه ماهی برداشت و در لوله هاي گاما آانﱰ با الکل مطلق فیکس گردیده و در ﳜچال نگهداري شد و سپس به آزمایشگاه ژنتیک در چﲔ منتقل گردید. DNA هسته توسط آیت استخراج گردید . - 3S Spin Genomic DNA Miniprep V3.0 - آمیت و آیفیت DNA استخراجی با ژل آگارز تعیﲔ شد. 14 جفت پراﳝر میکروستلایت 20 - ،18، - 11 بر روي ﳕونه هائیکه بصورت تصادﰲ انتخاب شده بودند آزمایش گردید. تکثﲑ DNA با دستگاه PCR سیستم PE 2400 GeneAmp و با استفاده از ﳐلوط واآنشی 10 میکرولیﱰ اﳒام گردید. پس از تکثﲑ 4-6 میکرولیﱰ از ﳏصول PCR بر روي ژل 10 در صدي PAGE به مدت 3 ساعت و با ولتاژ200 ولت الکﱰوفورز گردید. سپس ژل با EB رنگ آمیزي شده و سپس توسط دستگاه مستند ساز ژل اسکن و عکس برداري گردید. داده ها توسط نرم افزارهاي مربوطه از قبیل GeneTool, Genepop, Popgene ﲡزیه و ﲢلیل گردید.
نتایج و ﲝث
از 14 جفت پراﳝر مورد استفاده ﲜز دو جفت پراﳝرهاي اختصاصی ماهی خاویاري آدریاتیک - An-16, 76 - ما بقی آغازگرها ژنوم هسته فیل ماهی را تکثﲑ ﳕودند. از میان این 12 جفت پراﳝر، 5 جفت آهنا بصورت قطعی تفاوت در تشکیل باندها و ﳘچنﲔ ﳓوه توزیع آهنا را بر روي ژل به ﳕایش گذاشتند آه عبارتند از: .Afu-19, 39, 54; As-73; An-77 لوآوسهاي میکروستلایت تعداد ﳐتلفی از آللها و ﳘچنﲔ ژنوتیپها را در ﳕونه ها نشان دادند. اختلاف در نتایج تست هاردي- وینﱪگ براي ﳘه لوآوسها و ﳘه ﳕونه ها بسیار معﲏ دار بود. ﳘچنﲔ احتمال اختلاف در نتایج تست ترآیﱯ جداسازي ﲨعیت - Fisher's method - بر مبناي اختلاف ژنی و ﳘچنﲔ ژنوتیپی - G-based - براي ﳕونه ها بسیار معﲏ دار بود. نتایج ﲢقیق حاضر موید نظریه تکثﲑ ضربدري - Crossamplification - میباشند 19 - ،16،4،. - 11
ﳓوه تشکیل باندها موید هر دو نظریه تﱰاسومی 19 - ،12، - 14 و دیسومی
- 10 - براي فیل ماهی است. ﲝث بر سر تﱰاپلوئیدي و یا دیپلوئیدي بودن فیل ماهی ادامه دارد 17 - ،9،7،6،2،1،5،. - 13 اگر فیل ماهی تﱰاپلوئید باشد اولا معلوم ﳔواهد شد آه یک باند ﳕاینده چه تعداد آلل است، ثانیا تست جهت وقوع و یا عدم آللهاي نول مشکل خواهد شد و هنایتا ﳏاسبه هﱰوزیگوسیﱵ مشاهده شده در مقابل مورد انتظار آن ﳑکن ﳔواهد بود 19 - ،. - 15 ﲤام تستهاي اﳒام شده در ﲢقیق حاضر مبﲔ آنستکه در سواحل جنوبی دریاي خزر دو ﲨعیت ﳎزاي از یکدیگر یکی در سواحل شرقی و دیگر در سواحل غربی وجود دارد آه دامنه آن تا مناطق میانی جنوب دریاي خزر ادامه می یابد.
تشکر و قدردانی
اینجانب از ﳏققﲔ شاغل در دپارﲤان اآولوژي و آزمایشگاه ژنتیک انستیتوي هیدروبیولوژي وابسته به آآادمی علوم چﲔ و ﳘچنﲔ از مدیران و آارمندان سازمان مدیریت و برنامه ریزي استان گلستان تشکر و قدردانی می ﳕاﱘ.
