بخشی از مقاله
چکیده:
آیا تدریس خوب دست یافتنی است؟ آیا روش تدریس خوب می خواهیم؟ البته روش تدریس خوب بحثی در آن وجود ندارد اما ما می خواهیم ورای گفتارها و روشها و راهها، تدریسی که عملی و کیفی و مناسب باشد. در قرون حاضر نظرگاهها و دیدگاههای مختلفی دال بر تعلیم و تربیت و روشها و انواع تدریس ارایه شده است و بالطبع هم عده ای مفید به فایده بوده اند اما کمتر به مسایل کیفی و عینی و عملی پرداخته شده است. ما در اینجا می خواهیم به مسایل اساسی و پایه ای و بنیادی بپردازیم.
این مقاله بر اساس مطالعات کتابخانه ای و تجربیات در کلاس درس و تدریس تهیه شده است و سعی گردیده تا مشکلات و موانع تدریس را تا حدودی بر طزف نماید تا موجب بهبود و پیشرفت علوم تعلیم و تربیت گردد. در اینجا ابتدا به تدریس و مبانی فلسفی آن و در ادامه به تدریس خوب و اید ه آل پرداخته شده و سپس به تبیین و تحلیل مفاهیم و در نهایت به نتایج و دست آوردهایمان پرداخته ایم تا در به اختیار گذاردن آنها به برنامه ریزان و برنامه ریزان درسی و آموزشی توانسته باشیم گامهای مهم و موثری برای بهبود و پیشرفت آموزش و پرورش و جهان علم و دانش کرده باشیم.
مقدمه:
این مقاله بزبانی ساده که برای کلیه اقشار تحصیلکرده اعم از دانشجویان، معلمان، پژوهشگران و اساتید محترم قابل استفاده گردد، نگارش شده است. برای پی بردن به بینش یک فیلسوف هستی گرا در باب تدریس و یادگیری، به نظریه "گفت و شنود" - - dialogueمارتن بوبر روی می آوریم. گفت و شنود عبارت از گفتگو میان اشخاص است که در آن، هر شخص برای شخص دیگر موجودی دارای درک و فهم - subject - است و به گفته بوبر، گفتگویی میان "من" و "تو" . - i and thou - نقطه مقابل گفت و شنود عبارت از مهارت کلامی یا دیکته کردن که بوسیله آن، شخص خود را به دیگری تحمیل می کند و وی را موضوع اراده خود که به صورت گفتار بیان می شود، قرار می دهد.
بنا به معیارهای بوبر، تدریس غالبا" عبارت از مهارت کلامی یا دیکته کردن. کودک مجبور است یا به صورت مستقیم تابع اراده معلم باشد یا تابع مجموعه دانش غیر قابل انعطافی بشود که معلم امانتدتر آنهاست. البته گاهی اوقات ممکن است وضع معکوس شود و معلم موضوع سرزنش یا خشم کلاس قرار گیرد. - بازرگان،. - 1389 تدریس مشتمل بر انتقال اطلاعات از سوی معلم به شاگردان می باشد اما چگونه و از چه طریقی؟ در قرون گذشته تدریس رویکردی منفعل و یکطرفه که بصورت ارایه از سوی معلم به شاگردان بود و شاگرد ملزم به دریافت بود و فقط و فقط مجبور به حفظ اطلاعات ارایه شده بود. در حال حاضر که در دوران پست مدرنیسم بسر می بریم انتقال اطلاعات برای تسهیل در یادگیری می باشد.
پژوهش ها نشان داده اندکه بکارگیری شیوه های سنتی رویکرد یاددهی یادگیری نمی تواند پاسخگوی نیازهای آموزشی عصر حاضر باشد، با خروج از رویکرد آموزشی حافظه پرور و به چالش کشاندن ذهن فراگیران از طریق انجام فعالیتهای عملی مناسب و همچنین نگاه بین رشته ای به آموزش می توان فراگیران را در رویکرد یاددهی یادگیری فعال نموده و روحیه انجام فعالیتهای گروهی و مشارکتی را در آنها پرورش داد. - - Tsaparlis,1998
تدریس:
تدریس به آن قسمت از فعالیتهای آموزشی که معلم در کلاس درس انجام می دهداطلاق می گردد. آموزش معنایی فراتر از تدریس دارد، هر تدریسی آموزش است ولی هر آموزشی تدریس نیست. اصطلاح تدریس - teaching - اگر چه در متون علوم تربیتی مفهومی آشنا بنظر می رسد اکثر معلمان و مجریان برنامه های درسی به ندرت با معنی و ماهیت درست آن آشنایی دارند. برداشتهای چندگانه از مفهوم تدریس دلایل مختلفی دارد که مهم ترین آنها ضعف دانش پایه، اختلاف در ترجمه و برداشت نادرست معلمان از دیدگاههای مختلف تربیتی است.
گاهی آشفتگی و اغتشاش در درک مفاهیم تربیتی جدی است که بسیاری از کارشناسان، معلمان و دانشجویان این رشته مفاهیمی چون پرورش education - - آموزش - - instruction، تدریس و حرفه آموزی - - trining را یکی تصور می کنند و به جای هم به کار می برند. این مفاهیم اگرچه ممکن است در برخی جهات وجوه مشترک و در همچنین تنیده داشته باشند، اصولا مفاهیمی مستقل اند که معنای خاص خود را دارند. - شعبانی ،. - 1392 بترتیب وسعت و گستردگی: .1 پرورش.2 آموزش.3 تدریس و حرفه آموزی .
عوامل موثر در جریان تدریس و یادگیری:
-1 علاقه و رغبت شاگرد به آنچه می آموزد.
-2 ارایه آنچه در جریان یادگیری موثر می باشد. دعوت شاگردان به بحث، خواندن، نقل کردن، اجرای آزمایش و مشاهده آنچه را دیگران انجام می دهند یا حل مساله جزء اموری هستند که معلم در ترتیب دادن آنها اقدام می کند.
-3 عکس العمل یا کوشش یادگیرنده. این امر ممکن است به صورت حفظ کردن، نقل کردن، نوشتن، درک روابط سمبولها و مفاهیم و مانند اینها صورت گیرد.
-4 فهم و قضاوت. فهم و قضاوت بوسیله یادگیرنده جزء جنبه های اساسی یادگیری می باشد. توجه به ارتباط امور و درک آن، ارزیابی حوادث و اظهار نظر در باره آنها در یادگیری تأثیر فراوان دارد.
-5 آنچه آموخته می شود باید به صورت عادت درآید. ایجاد عادات، به صورت طرحهایی که نه تنها جریان یادگیری یا کسب معرفت را تکمیل کنند بلکه آن را برای بکار بردن در موارد مختلف آماده سازند.
-6 آزمایش. شاگرد را باید در معرض آزمایش قرار داد تا آنچه را آموخته شخصاٌ انجام دهد. این امر نیز در تکمیل یادگیری تأثیر فراوان دارد. - شریعتمداری، . - 1387
