بخشی از مقاله
چکیده: تکنولوژی مهمترین عامل رشد و ارتقاء توسعه اقتصادی و اجتماعی است. با روند جهانی شدن اقتصاد، بیشتر سازمان ها، در حال پی بردن به این نکته هستند که اطلاعات، خون زندگی اقتصاد دیجیتال است. در دو دهه اخیر، تحولات بسیار سریع و شگفتی در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات انجام گرفته و کشور های جهان، سرمایه گذاری های زیادی در این زمینه انجام داده اند. همچنین کلید موفقیت در عصر اطلاعات، اتخاذ تصمیماتی است که بدون تناقض، بهتر و سریع تر در رقابت پیش دستی کند.
تصمیمات تجاری بد و نامناسب یعنی تصمیمات مبتنی بر اطلاعات حداقل یا ناقص، می تواند زیان های میلیون دلاری به بار بیاورد، سهم اصلی و اکثریت بازار شرکت را از دست خارج کند و یا حتی شرکت را ورشکست نماید. در این راستا، پژوهش حاضر با بررسی نظری و جامع تحقیقات انجامشده در حوزه مالی در داخل و خارج از کشور، به عوامل مؤثر بر تکنولوژی را شناسایی کرده و تأثیر هر یک را برحسابداری تشریح مینماید.
-1 مقدمه
تکنولوژی عنصری کلیدی در حذف محدودیت زمانی و مکانی، دسترسی بهتر و سریع تر به اطلاعات، به روز بودن و ... است. به عبارت دیگر، تکنولوژی، روش انجام کارها را دگرگون ساخته و باعث شده بستری که بر کاغذ بنا شده بود، به بسترهای جدید تکنولوژی - الکترونیکی - تبدیل شود، که آن را در اصطلاح تبادل الکترونیکی اطلاعات3 می نامند. در پی این تغییر، زمان دسترسی به اطلاعات بسیار کوتاه تر شده و نحوه مبادلات پولی منابع مالی تغییر یافته است و به جای پول، اطلاعات مالی رد و بدل می شود - الهی و همکاران، . - 1382 امروزه برای باقی ماندن در عرصه رقابت، سازمان ها ناگزیر باید به تحول تکنولوژی و ایجاد تکنولوژی های پیشرفته روی بیاورند.
اما این سؤال مطرح می شود که در مسیر به دست آوردن تکنولوژی، بهترین راه برای کم کردن شکاف تکنولوژی کدام است؟ وقتی از تکنولوژی سخن گفته می شود، در نخستین مرحله، مصنوعاتی همچون رادیو، تلویزیون، کامپیوتر، ماهواره و... به ذهن می آید. اگر در ویژگی این تکنولوژی ها، با تمام گوناگونی شان دقت کنیم، درمی یابیم که وجه مشترک آن ها، ابزار بودنشان برای تحقق هدفی مشخص است.
ماریو بونخه4، فیلسوف واقع گرای علم و تکنولوژی، بر همین مبنا، تکنولوژی را حوزه ای از تحقیق و اقدام می داند که هدف آن کنترل یا تبدیل واقعیت طبیعی یا اجتماعی است. مطابق این تعریف، در کنار تکنولوژی های مادی، بونخه تعلیم و تربیت، روانشناسی صنعتی، سیاست، حقوق، برنامه ریزی شهری، مدیریت، تحقیق در عملیات و... را تکنولوژی های اجتماعی می داند و یادآور می شود محصول نهایی یک فرآیند تکنولوژیک، نه تنها یک کالای صنعتی، بلکه حتی می تواند یک سازمان یا برنامه باشد - بونخه5، . - 2003 مفهوم تکنولوژی را می توان از جنبه های گوناگون و با رویکردهای مختلفی مورد توجه قرار داد.
توجه به جنبه های مختلف علمی، فلسفی، اجتماعی، فرهنگی و حتی اخلاقی و سیاسی تکنولوژی روز به روز پر رنگ تر و پردامنه تر می شود. دنیا در حال تغییر است و سرعت این تغییر روز به روز بیشتر می شود. تکنولوژی های جدیدی ظهور می کنند و معادلات بازرگانی را بر هم می زنند. سیستم های مدیریت نیز باید بتوانند خود را با این تغییر فضای کاری سازگار کنند. فضایی که راه حل های بهتر، سریع تر و ارزان تری را طلب می کند.
در چنین فضایی، تکنولوژیکی نیازمند طیف وسیعی از توانایی ها در محیط های عملیاتی از تحقیق و توسعه گرفته تا حسابداری، بازاریابی، امور مالی و هر فعالیت سنتی دیگر است. فناوری تنها به زمینه فعالیت های تکنولوژیکی در سازمان محدود نمی شود و هدف جامع تری را نشانه می رود و حتی با ذی نفعانی که تاکنون از آن استفاده نکرده اند و از تنوع تکنولوژیکی بیمناک هستند، نظیر حسابداران و خبرگان امور مالی نیز سر و کار دارد - عربی،. - 1386 تحولات شگرف در زمینه فناوری اطلاعات رخ می دهد و پیشرفت های آن فراگیر شده است، به طوری که روندهای دگرگونی را در زمینه های مختلف ایجاد کرده است.
مهم ترین ویژگی های آن سرعت زیاد در پردازش داده ها، دقت فوق العاده زیاد، سرعت بالای دسترسی به اطلاعات، به روز بودن، امکان مبادله الکترونیکی اطلاعات، کیفیت بالا، قیمت فوق العاده ارزان و رو به کاهش است، از طرفی گسترش حجم عملیات و پیچیده تر شدن امور را در پیش داریم. با توجه به این عوامل دیگر نیازی به توجیه استفاده از فناوری اطلاعات در دنیای امروز نخواهیم داشت و حسابداری نیز ناگزیر به کاربرد و استفاده از تمام یا برخی از روش های نو در ارایه خدمات و وظایف خود است - الهی و همکاران، . - 1378 به گفته گری ساندم6 رئیس سابق انجمن حسابداران آمریکا، نقش اطلاعات در جامعه اهمیت بیشتری پیدا کرده پس تهیه کنندگان اطلاعات، به ویژه حسابداران باید تهیه کننده اطلاعات مربوط و با کیفیت بالا باشند تا خدمات شان با قیمت های بالا خریدار داشته باشد، در غیر این صورت در آینده جایگاه ی نخواهند داشت - هولاندر7 و همکاران، . - 1999 به همین دلیل پژوهش حاضر به بررسی ارتباط حسابداری با تکنولوژی می پردازد.
-2 تعاریف تکنولوژی
1-2 تعریف ابزاری تکنولوژی
بنا بر این که تکنولوژی نوعی ابزار و فعالیت انسانی باشد، مفهوم و معنی شایع تکنولوژی را می توان تعریفی ابزاری و انسان شناختی از تکنولوژی نامید. وقتی که در باب چیستی تکنولوژی سؤال می شود دو جواب در پاسخ این سؤال می شنویم. یکی این که تکنولوژی برای غایتی است و دیگر این که تکنولوژی فعالیتی انسانی است. این دو تعریف از تکنولوژی به یکدیگر مرتبط است، زیرا برآوردن اهداف و غایات با استفاده از امکانات و وسایل نوعی فعالیت انسانی است.
اما هیدگر نوع توجه خود به مفهوم تکنولوژی را از نوع ابزاری متمایز می کند و اعلام می کند که قصد دارد تکنولوژی را به لحاظ روحی و معنوی8 مورد مطالعه قرار دهد. در حقیقت، او قصد دارد از معنای ابزاری تکنولوژی عبور کند و به مفهوم جدید مدنظر برسد. دراینجا با بیان جالبی از هیدگر رو به رو هستیم. به نظر او تعریف ابزاری از تکنولوژی مطمئناً درست و صحیح است، اما حقیقی نیست! صحیح است به این معنا که امر صحیح همیشه آن چیزی را بررسی و مطالعه می کند که به نحوی به شیء مورد مطالعه مربوط می شود. هر چند برای این که این بررسی و مطالعه صحیح باشد، نیازی به آشکار کردن شیءای که از آن پرسش شده، نیست.
حقیقی بودن گامی فراتر از صحیح بودن است. آنچه صرفاً درست است هنوز حقیقی نیست تنها تعریفی حقیقی است که بین ما و آن چیزی که از حاق ذاتش به ما مربوط است، نسبتی آزاد برقرار سازد - هیدگر9،. - 1375 لذا تعریف ابزاری صحیح، هنوز نمی تواند ماهیت تکنولوژی را به ما نشان دهد و ماهیت تکنولوژی با این گونه تعریف فاصله دارد. چرا تعریف ابزاری از تکنولوژی حقیقی نیست و ما را به ماهیت تکنولوژی رهنمون نمی شود و چگونه می توان به تعریف حقیقی از تکنولوژی دست یافت و با آن نسبتی آزاد برقرار کرد. شاید همه تلاش هیدگر در مبحث تکنولوژی توضیح همین سؤال باشد. بدین منظور هیدگر از مفهوم یونانی تکنولوژی بهره می گیرد.
2-2 تعریف یونانی تکنولوژی
جدا از دلبستگی هیدگر به تفکر یونانی، وی در باب تکنولوژی به دنبال درک ماهیت تکنولوژی از طریق فرهنگ یونانی است. »اصل و ریشه مفهوم تکنولوژی را باید در فلسفه یونانی جستجو کرد چون اساسا واژه تکنولوژی از زبان یونانی برگرفته شده است و مفهوم - teknikum - با تخنه - techne - ارتباط دارد - «همان منبع - . علاوه بر این هیدگر معتقد است که نه تنها از حیث لغوی، بلکه همچنین از لحاظ سیر تاریخی نیز درک یونانی از تکنولوژی باید مدنظر قرار گیرد. تکنولوژی در ماهیتش یک سرنوشت تاریخی و هستی شناختی حقیقت هستی است.
3-2 تعریف تکنولوژی و حسابداری
واژه تکنولوژی، در واقع، از اوایل سال1700میلادی ابداع و تنها در ظرف پنجاه سال فراگیر شد.واژه تکنولوژی مشتمل بر دو کلمه "تکنی " به معنای رمز و راز مهارت های صنعتگری و "لوژی" به معنی دانش سازمان یافته، سیستماتیک و هدفمند است. فرهنگ اصطلاحات و بستر تکنولوژی را این گونه تعریف می کند: شعبه ای از دانش که با دانش کاربردی، مهندسی، صنعتی، هنر و ... سر و کار دارد یا استفاده و کاربرد دانش برای یک فرجام عملی - بداوی10،. - 2009 به طور کلی تکنولوژی از سه جزء سخت افزار، نرم افزار و مغزافزار تشکیل شده که سخت افزار شامل ساختار فیزیکی و آرایش منطقی تجهیزات یا ماشین آلاتی است که برای انجام وظایف مربوطه مورد استفاده قرار می گیرد.
نرم افزار نیز شامل دانش نحوه استفاده از سخت افزار برای انجام وظایف مربوطه و مغز افزار شامل دلایل استفاده از تکنولوژی به شیوه ای خاص که آن را توجیه فنی می نامند، است. علاوه بر این سه مورد، دانش فنی که نتیجه تجربه، انتقال دانش و یا تمرین عملی است را می توان به عنوان جزء چهارم در نظر گرفت. در تعریفی دیگر مدیریت تکنولوژی این گونه توصیف شده است "فرآیندی که شامل برنامه ریزی، هدایت، کنترل و هماهنگی برای ایجاد و اجرای قابلیت های تکنولوژیکی به منظور شکل دادن و انجام اهداف استراتژیک و عملیاتی یک سازمان است - کتین دامار11،. - 2009 بنابراین مدیریت تکنولوژی شامل:
1. برنامه ریزی برای توسعه قابلیت های تکنولوژیکی.
2. تشخیص تکنولوژی کلیدی و حوزه های مربوط به آن.
3. تعیین این که تکنولوژی را می خواهیم بخریم یا خود می خواهیم آن را به وجود آوریم.
4. برقراری مکانیزم هایی برای هدایت و هماهنگی توسعه قابلیت های تکنولوژیکی و معیارها و سیاست هایی که برای کنترل آن می شود - زونگ لاو12،. - 2000 این تعریف تا حدودی جنبه سخت تکنولوژی و بعد نرم آن را با هم ترکیب می کند. هرچند که تمایز آشکاری میان جنبه های تکنیکی و مدیریتی مرتبط با مدیریت تکنولوژی ایجاد نمی کند و تقریباً یک تعریف ایستا است - کتین دامار،. - 2009 اما تکنولوژی یک فرایند پویاست که با یک حالت پایدار و تدریجی تغییر می کند.
