بخشی از مقاله
چکیده:
در دهههای اخیر اعتقاد به این مسئله که سازماندهی و مدیریت منابع دانشی، نقشی حیاتی در موفقیت کسبوکارها دارند، به شدت در حال گسترش است. در چنین شرایطی سیستمهای تسهیم دانش به عنوان یکی از اجزای اساسی سیستم مدیریت دانش، نقش قابل توجهی در حفظ و ارتقاء سرمایههای دانشی سازمانها دارند. بدین منظور شناسایی مؤلفههای مؤثر بر تسهیم دانش، میتواند سازمانها را در استقرار مؤثر این سیستمها و بهرهمندی از نتایج آن یاری رساند.
بدین منظور در این تحقیق از رویکرد تصمیمگیری گروهی به دلیل محدودیت جامعه خبرگان مجری پروژههای مدیریت دانش و تکنیک دیماتل برای استخراج میزان تاثیر مؤلفهها بر تسهیم دانش بر اساس نظر خبرگان و با استفاده از روش دیمتل شناسایی گردند،. بر اساس نتایج حاصل از تحقیق حاضر 10 مؤلفه آگاهی، اعتماد، شخصیت، فرهنگ سازمانی، ساختار سازمانی، پاداش و منزلت، فرایندهای کاری و طراحی محیط کار، نرم افزارهای ICT، زیرساختهای ICT و سواد ICT دارای تاثیری بارز بر تسهیم دانش در سازمان بوده و در این میان آگاهی به عنوان تاثیرگذارترین عامل بیشترین تأثیر را بر تسهیم دانش سازمانی داراست.
.1 مقدمه
امروزه اغلب سازمانها به ارزش دانش به عنوان عاملی در جهت ارتقاء محصولات و نیز یکی از منابع حیاتی ایجاد ثروت در سامان پی بردهاند.شرکتهایی که در خلق دانش مشارکت داشته و آن را بکار بستهاند، با بهره گیری از اقتصاد دانش بنیان و محیط رقابتی توانستهاند، استراتژیهای مناسبی را در حوزه کسبوکار خود اتخاذ نموده و به منافع قابل توجهی دست یابند. بنابراین، پیاده سازی مدیریت دانش در شرکتهای کوچک و متوسط آنها را قادر خواهد ساخت به رقابت با سایر شرکتها بپردازند. بواسطه مدیریت دانش، این شرکتها قادر به خلق، شناسایی و تجدید دانش شرکت و ارائه محصولات و خدمات نوآورانه به مشتریان خود خواهند بود. ؛ تان و ایزات3، - 2010دانش عبارت است از اطلاعات دسته بندی شده و مرتبط که در سازمان کاربرد اجرایی و عملی یافتهاند. به بیانی دیگر؛ دانش عبارت است از مجموعه باورها، مهار تها، شناختها، تئوریها، مقررات و اقدامات عملی که سازمان و افراد آن را در اختیار دارند و برای اتخاذ تصمیمات و حل مسائل مختلف از آن استفاده میکنند.
در عصر دانایی محوری، دانش به منبع استراتژیک بسیاری از سازمانها تبدیل شده است - بارنی1،. - 1991 به باور نوناکا در شرایط ناپایدار امروزی، تنها منبع قابل اتکاء برای کسب مزیت رقابتی پایدار، دانش است - منوریان و عسگری2، . - 1383 از این رو مدیریت دانش به یکی از مهمترین وظایف سازمانهایی تبدیل شده که تلاش میکنند از این سرمایه ارزشمند خود، بیشترین بهره را ببرند - منوریان و عسگری،. - 1381 شرکتها برای بهبود عملکرد و مقابله با رقبا، باید دارای مزایای رقابتی باشند، تا بتوانند در شرایط پیچیده و متحول، عملکردی برتر داشته و خود را در بازارها حفظ نمایند. در سالهای اخیر نه تنها حساسیت رقابت در بازار افزایش یافته، بلکه ماهیت آن نیز، تغییر کرده است.
چرا که توجه شرکتها، برای کسب عملکرد برتر و مزایای رقابتی، از سرمایه گذاری در منابع مشهود به سمت سرمایه گذاری در منابع نامشهود، تغییر یافته است - سینایی و همکاران3، . - 1390 دانش به عنوان یک دارایی نامشهود برای هر سازمانی ضروری است و باید با مهارت تمام مدیریت شود. در نتیجه، محققان و دست اندرکاران حوزههای مربوطه توجه فزایندهای به قابلیتهای سازمانی برای شناسایی، اخذ، ایجاد، تسهیم و جمع آوری دانش معطوف داشتهاند - میچایلووا و هاستد4، . - 2003 گیلبرت پروست5 دانش را مجموع کل شناختها و مهارتهایی میداند که افراد برای حل مسائل به کار میبرند.
دانش نظریهها و قواعد و دستورات عملی روزمره جهت اقدام را شامل میشود - بریان برگرن6، برگرن6، فارسی، . - 1386 بر همین اساس هولی گرایل7 مدیریت دانش را توانایی کسب، بایگانی و دسترسی مطلوب به دانش منتخب و توانایی تصمیم گیری از طرف کارکنان و مدیران برای رفتارهای فردی و گروهی میداند - آلن رادینگ8، ترجمه فارسی، . - 1383 امروزه تأثیر پروژههای مدیریت دانش بر موفقیت کلی سازمان به طور گسترده ای تأیید شده است - آدلر و کوان9، . - 2000 اینک مدیران تلاش مینمایند از طریق مدیریت دانش، دانش انباشته در ذهن اعضای سازمان را استخراج نموده و آن را در میان تمامی افراد به اشتراک بگذارند. در این حالت دانش ذخیره شده در سیستم، تبدیل به یک منبع قابل استفاده دائمی گشته و یک مزیت رقابتی پایدار10 برای سازمان فراهم مینماید.
تسهیم دانش به عنوان یکی از اجزای اساسی و نیز یکی از قابلیتهای اصلی مدیریت دانش به شمار میآید - لی 12، . - 2008 مهمترین نتیجه تسهیم دانش، خلق دانش جدید و نوآوری است که عملکرد سازمانی را به طور قابل توجهی ارتقاء خواهد بخشید - آل-هاوامده13، . - 2003 در واقع تسهیم دانش میان کارکنان، تیم ها و واحدها، سازمان را قادر خواهد ساخت تا بر روی منابع دانش بنیان سرمایه گذاری نمایند. لی و یو - 2011 - 1 هدف از تسهیم دانش را کسب دانش و بکارگیری آن در فرایندهای کاری روزمره برای بهبود همکاری و روابط بین کارکنان و نیز افزایش ذخیره دانشی کارکنان و سازمان به عنوان یک کل میدانند.
مدیریت دانش
مدیریت دانش از طریق تفکرات پیتر دراکر در آمریکا و ارائه گزارش سالانه شرکت اسکاندیا در سوئد - ریدینگ2، - 1998 و انتشار کتاب شرکت خلق کننده دانش - نوناکا و تاکوچی3، - 1995 در ژاپن، در سال1995، پایگاه تئوریک خود را مطرح نمود. مدیریت دانش به تلاشهایی اشاره دارد که به طور نظام مند برای یافتن، خلق، قابل دسترس نمودن، کاربرد سرمایههای نامشهود سازمان، تقویت فرهنگ یادگیری مستمر، و تسهیم دانش در سازمان انجام میشوند.
- رهنورد و محمدی4، - 1388 به عبارت دیگر میتوان گفت مدیریت دانش به فرایند سیستماتیک و منسجمی اشاره دارد که به منظور هماهنگ سازی فعالیتهای گسترده سازمان شامل کسب، خلق، ذخیره سازی، تسهیم، و کاربرد دانش به وسیله افراد و گروهها، جهت تحقق اهداف سازمانی صورت می پذیرند - راستوگی5، . - 2000 به زعم مونتیس - 2004 - 6 مدیریت دانش فرایندی است که باعث ایجاد فرصتهای جدید و خلق نوآوری در سازمان شده و در موقعیت پاسخگویی به تغییرات محیطی و توسعه ظرفیتهای جدید موفقیت بیشتری را برای سازمان به ارمغان میآورد و میتواند شرایط بهتری را در مواقع لزوم برای آنها فراهم آورد. به عقیده پیری و آصف زاده - 1385 - مدیریت دانش، فرایندی است که به سازمانها کمک میکند تا اطلاعات و مهارتهای مهم را که به عنوان حافظه سازمانی محسوب میشوند و به طور معمول به صورت سازمان دهی نشده وجود دارند، شناسایی، انتخاب، سازمان دهی و منتشر نماید.
مدیریت دانش فرایندی پیچیده است که پیاده سازی آن یک شبه انجام نمیشود. اجرا و کاربرد مؤثر مدیریت دانش به درکی دقیق و شفاف، از عواملی نیاز دارد که بر فرایند مدیریت دانش تأثیر میگذارند. بر این اساس زیرساختهای مدیریت دانش شامل اجزا و عواملی است که وجود آنها برای بهبود فعالیتهای مدیریت دانش در سازمان ضروری است - رهنورد و محمدی،. - 1388 بدیهی است همه سازمانها به خودی خود و به یک اندازه، برای اجرای موفقیت آمیز مدیریت دانش آمادگی ندارند - علوی و لیدنر7، . - 2001 بنابراین، کلید درک درک موفقیت و شکست مدیریت دانش در سازمان، شناخت و ایجاد شرایط و بستر مناسب برای اجرای مؤثر فرایندهای مدیریت دانش میباشد - رهنورد و محمدی، . - 1388
.2 تسهیم دانش تسهیم دانش یکی از فرایندهای مدیریت دانش
محسوب میگردد - داونپورت و پراساک، . - 1998 تسهیم دنش عبارت از فرایند انتقال دانش از یک فرد به فرد دیگر در یک سازمان میباشد - پارک و آیم8، . - 2003 در واقع تسهیم دانش فرایندی تعمدی است که استفاده مجدد دانش توسط سایر افراد را از طریق انتقال دانش امکان پذیر میسازد.
