مقاله چگونگی اثرگذاری تکنولوژی بر حسابداری

بخشی از مقاله

چگونگی اثرگذاری تکنولوژی بر حسابداری

چکیده: تکنولوژی مهمترین عامل رشد و ارتقاء توسعه اقتصادی و اجتماعی است. با روند جهانی شدن اقتصاد، بیشتر سازمان ها، در حال پی بردن به این نکته هستند که اطلاعات، خون زندگی اقتصاد دیجیتال است. در دو دهه اخیر، تحولات بسیار سریع و شگفتی در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات انجام گرفته و کشور های جهان، سرمایه گذاری های زیادی در این زمینه انجام داده اند. همچنین کلید موفقیت در عصر اطلاعات، اتخاذ تصمیماتی است که بدون تناقض، بهتر و سریع تر در رقابت پیش دستی کند. تصمیمات تجاری بد و نامناسب یعنی تصمیمات مبتنی بر اطلاعات حداقل یا ناقص، می تواند زیان های میلیون دلاری به بار بیاورد، سهم اصلی و اکثریت بازار شرکت را از دست خارج کند و یا حتی شرکت را ورشکست نماید. در این راستا، پژوهش حاضر با بررسی نظری و جامع تحقیقات انجامشده در حوزه مالی در داخل و خارج از کشور، به عوامل مؤثر بر تکنولوژی را شناسایی کرده و تأثیر هر یک را برحسابداری تشریح مینماید.

کلمات کلیدی: حسابداری، تکنولوژی، فناوری اطلاعات1، زبان توسعه پذیر گزارشگری مالی.2

1

-1 مقدمه
تکنولوژی عنصری کلیدی در حذف محدودیت زمانی و مکانی، دسترسی بهتر و سریع تر به اطلاعات، به روز بودن و ... است. به عبارت دیگر، تکنولوژی، روش انجام کارها را دگرگون ساخته و باعث شده بستری که بر کاغذ بنا شده بود، به بسترهای جدید تکنولوژی (الکترونیکی) تبدیل شود، که آن را در اصطلاح تبادل الکترونیکی اطلاعات3 می نامند. در پی این تغییر، زمان دسترسی به اطلاعات بسیار کوتاه تر شده و نحوه مبادلات پولی منابع مالی تغییر یافته است و به جای پول، اطلاعات مالی رد و بدل می شود(الهی و همکاران، .(1382 امروزه برای باقی ماندن در عرصه رقابت، سازمان ها ناگزیر باید به تحول تکنولوژی و ایجاد تکنولوژی های پیشرفته روی بیاورند. اما این سؤال مطرح می شود که در مسیر به دست آوردن تکنولوژی، بهترین راه برای کم کردن شکاف تکنولوژی کدام است؟ وقتی از تکنولوژی سخن گفته می شود، در نخستین مرحله، مصنوعاتی همچون رادیو، تلویزیون، کامپیوتر، ماهواره و... به ذهن می آید. اگر در ویژگی این تکنولوژی ها، با تمام گوناگونی شان دقت کنیم، درمی یابیم که وجه مشترک آن ها، ابزار بودنشان برای تحقق هدفی مشخص است. ماریو بونخه4، فیلسوف واقع گرای علم و تکنولوژی، بر همین مبنا، تکنولوژی را حوزه ای از تحقیق و اقدام می داند که هدف آن کنترل یا تبدیل واقعیت طبیعی یا اجتماعی است. مطابق این تعریف، در کنار تکنولوژی های مادی، بونخه تعلیم و تربیت، روانشناسی صنعتی، سیاست، حقوق، برنامه ریزی شهری، مدیریت، تحقیق در عملیات و... را تکنولوژی های اجتماعی می داند و یادآور می شود محصول نهایی یک فرآیند تکنولوژیک، نه تنها یک کالای صنعتی، بلکه حتی می تواند یک سازمان یا برنامه باشد(بونخه5، .(2003 مفهوم تکنولوژی را می توان از جنبه های گوناگون و با رویکردهای مختلفی مورد توجه قرار داد. توجه به جنبه های مختلف علمی، فلسفی، اجتماعی، فرهنگی و حتی اخلاقی و سیاسی تکنولوژی روز به روز پر رنگ تر و پردامنه تر می شود. دنیا در حال تغییر است و سرعت این تغییر روز به روز بیشتر می شود. تکنولوژی های جدیدی ظهور می کنند و معادلات بازرگانی را بر هم می زنند. سیستم های مدیریت نیز باید بتوانند خود را با این تغییر فضای کاری سازگار کنند. فضایی که راه حل های بهتر، سریع تر و ارزان تری را طلب می کند. در چنین فضایی، تکنولوژیکی نیازمند طیف وسیعی از توانایی ها در محیط های عملیاتی از تحقیق و توسعه گرفته تا حسابداری، بازاریابی، امور مالی و هر فعالیت سنتی دیگر است. فناوری تنها به زمینه فعالیت های تکنولوژیکی در سازمان محدود نمی شود و هدف جامع تری را نشانه می رود و حتی با ذی نفعانی که تاکنون از آن استفاده نکرده اند و از تنوع تکنولوژیکی بیمناک هستند، نظیر حسابداران و خبرگان امور مالی نیز سر و کار دارد(عربی،.(1386 تحولات شگرف در زمینه فناوری اطلاعات رخ می دهد و پیشرفت های آن فراگیر شده است، به طوری که روندهای دگرگونی را در زمینه های مختلف ایجاد کرده است. مهم ترین ویژگی های آن سرعت زیاد در پردازش داده ها، دقت فوق العاده زیاد، سرعت بالای دسترسی به اطلاعات، به روز بودن، امکان مبادله الکترونیکی اطلاعات، کیفیت بالا، قیمت فوق العاده ارزان و رو به کاهش است، از طرفی گسترش حجم عملیات و پیچیده تر شدن امور را در پیش داریم . با توجه به این عوامل دیگر نیازی به توجیه استفاده از فناوری اطلاعات در دنیای امروز نخواهیم داشت و حسابداری نیز ناگزیر به کاربرد و استفاده از تمام یا برخی از روش های نو در ارایه خدمات و وظایف خود است(الهی و همکاران، .(1378 به گفته گری ساندم6 رئیس سابق انجمن حسابداران آمریکا، نقش اطلاعات در جامعه اهمیت بیشتری پیدا کرده پس تهیه کنندگان اطلاعات، به ویژه حسابداران باید تهیه کننده اطلاعات مربوط و با کیفیت بالا باشند تا خدمات شان با قیمت های بالا خریدار داشته باشد، در غیر این صورت در آینده جایگاه ی نخواهند داشت(هولاندر7 و همکاران، .(1999 به همین دلیل پژوهش حاضر به بررسی ارتباط حسابداری با تکنولوژی می پردازد.

-2 تعاریف تکنولوژی
1-2 تعریف ابزاری تکنولوژی

بنا بر این که تکنولوژی نوعی ابزار و فعالیت انسانی باشد، مفهوم و معنی شایع تکنولوژی را می توان تعریفی ابزاری و انسان شناختی از تکنولوژی نامید. وقتی که در باب چیستی تکنولوژی سؤال می شود دو جواب در پاسخ این سؤال می شنویم. یکی این که تکنولوژی برای غایتی است و دیگر این که تکنولوژی فعالیتی انسانی است. این دو تعریف از تکنولوژی به یکدیگر مرتبط است، زیرا برآوردن اهداف و غایات با استفاده از امکانات و وسایل نوعی فعالیت انسانی است. اما هیدگر نوع توجه خود به مفهوم تکنولوژی را از نوع ابزاری متمایز می کند و

2

اعلام می کند که قصد دارد تکنولوژی را به لحاظ روحی و معنوی8 مورد مطالعه قرار دهد. در حقیقت، او قصد دارد از معنای ابزاری تکنولوژی عبور کند و به مفهوم جدید مدنظر برسد. دراینجا با بیان جالبی از هیدگر رو به رو هستیم. به نظر او تعریف ابزاری از تکنولوژی مطمئناً درست و صحیح است، اما حقیقی نیست! صحیح است به این معنا که امر صحیح همیشه آن چیزی را بررسی و مطالعه می کند که به نحوی به شیء مورد مطالعه مربوط می شود. هر چند برای این که این بررسی و مطالعه صحیح باشد، نیازی به آشکار کردن شیءای که از آن پرسش شده، نیست. حقیقی بودن گامی فراتر از صحیح بودن است. آنچه صرفاً درست است هنوز حقیقی نیست تنها تعریفی حقیقی است که بین ما و آن چیزی که از حاق ذاتش به ما مربوط است، نسبتی آزاد برقرار سازد(هیدگر9،.(1375 لذا تعریف ابزاری صحیح، هنوز نمی تواند ماهیت تکنولوژی را به ما نشان دهد و ماهیت تکنولوژی با این گونه تعریف فاصله دارد. چرا تعریف ابزاری از تکنولوژی حقیقی نیست و ما را به ماهیت تکنولوژی رهنمون نمی شود و چگونه می توان به تعریف حقیقی از تکنولوژی دست یافت و با آن نسبتی آزاد برقرار کرد. شاید همه تلاش هیدگر در مبحث تکنولوژی توضیح همین سؤال باشد. بدین منظور هیدگر از مفهوم یونانی تکنولوژی بهره می گیرد.

2-2 تعریف یونانی تکنولوژی

جدا از دلبستگی هیدگر به تفکر یونانی، وی در باب تکنولوژی به دنبال درک ماهیت تکنولوژی از طریق فرهنگ یونانی است. »اصل و ریشه مفهوم تکنولوژی را باید در فلسفه یونانی جستجو کرد چون اساسا واژه تکنولوژی از زبان یونانی برگرفته شده است و مفهوم (teknikum) با تخنه (techne) ارتباط دارد)«همان منبع). علاوه بر این هیدگر معتقد است که نه تنها از حیث لغوی، بلکه همچنین از لحاظ سیر تاریخی نیز درک یونانی از تکنولوژی باید مدنظر قرار گیرد. تکنولوژی در ماهیتش یک سرنوشت تاریخی و هستی شناختی حقیقت هستی است. حقیقتی که در نسیان قرار دارد؛ پس تکنولوژی فقط از حیث لغوی به (techne) یونانیان بر نمی گردد بلکه باید منشأ تاریخی ماهوی آن را در تخنه به مثابه نحوه ای از نامستوری (aletheuein) یعنی به مثابه نحوه ای از ظاهر ساختن هستند جستجو کرد و به همین دلیل که تکنولوژی صورتی از حقیقت است، پایه در تاریخ ما بعدالطبیعه دارد(هیدگر،.(1388
3-2 تعریف تکنولوژی و حسابداری

واژه تکنولوژی، در واقع، از اوایل سال1700میلادی ابداع و تنها در ظرف پنجاه سال فراگیر شد.واژه تکنولوژی مشتمل بر دو کلمه "تکنی " به معنای رمز و راز مهارت های صنعتگری و "لوژی" به معنی دانش سازمان یافته، سیستماتیک و هدفمند است. فرهنگ اصطلاحات و بستر تکنولوژی را این گونه تعریف می کند: شعبه ای از دانش که با دانش کاربردی، مهندسی، صنعتی، هنر و ... سر و کار دارد یا استفاده و کاربرد دانش برای یک فرجام عملی(بداوی10،.(2009 به طور کلی تکنولوژی از سه جزء سخت افزار، نرم افزار و مغزافزار تشکیل شده که سخت افزار شامل ساختار فیزیکی و آرایش منطقی تجهیزات یا ماشین آلاتی است که برای انجام وظایف مربوطه مورد استفاده قرار می گیرد. نرم افزار نیز شامل دانش نحوه استفاده از سخت افزار برای انجام وظایف مربوطه و مغز افزار شامل دلایل استفاده از تکنولوژی به شیوه ای خاص که آن را توجیه فنی می نامند، است. علاوه بر این سه مورد، دانش فنی که نتیجه تجربه، انتقال دانش و یا تمرین عملی است را می توان به عنوان جزء چهارم در نظر گرفت. در تعریفی دیگر مدیریت تکنولوژی این گونه توصیف شده است "فرآیندی که شامل برنامه ریزی، هدایت، کنترل و هماهنگی برای ایجاد و اجرای قابلیت های تکنولوژیکی به منظور شکل دادن و انجام اهداف استراتژیک و عملیاتی یک سازمان است(کتین دامار11،.(2009 بنابراین مدیریت تکنولوژی شامل:

1. برنامه ریزی برای توسعه قابلیت های تکنولوژیکی.

2. تشخیص تکنولوژی کلیدی و حوزه های مربوط به آن.
3. تعیین این که تکنولوژی را می خواهیم بخریم یا خود می خواهیم آن را به وجود آوریم.
4. برقراری مکانیزم هایی برای هدایت و هماهنگی توسعه قابلیت های تکنولوژیکی و معیارها و سیاست هایی که برای کنترل آن می شود(زونگ لاو12،.(2000 این تعریف تا حدودی جنبه سخت تکنولوژی و بعد نرم آن را با هم ترکیب می کند. هرچند که تمایز آشکاری میان

جنبه های تکنیکی و مدیریتی مرتبط با مدیریت تکنولوژی ایجاد نمی کند و تقریباً یک تعریف ایستا است(کتین دامار،.(2009 اما تکنولوژی یک فرایند پویاست که با یک حالت پایدار و تدریجی تغییر می کند(بداوی،.(2000 صاحب نظران تعاریف متنوعی از تکنولوژی ارائه کرده اند. جدول 1 تعریف هایی از تکنولوژی که توسط صاحب نظران ارائه شده است را نشان می دهد:

3

جدول -1 تعاریف ارائه شده از مفهوم تکنولوژی

شاید امروزه بهره گیری مؤثر از تکنولوژی، مهم ترین موضوع پیش روی شرکت های تکنولوژی محور باشد و مطمئناً این روند در آینده تشدید خواهد شد(مگانتز16،.(2002 ویژگیمشترک تمام تعاریف یاد شده تأیید این نکته است که تکنولوژی صرفاً سخت افزار و تجهیزات را شامل نمی شود و دارای ابعاد و اجزاء مختلفی است. توانمندی های تکنولوژیک هسته ای یک سازمان شامل مجموعه ای از مهارت های متمایز (که در سرمایه انسانی سازمان قرار دارد). راهواره های سازمانی (که در سطح شرکت اجرا می شود) و دارایی های خاص (تکنولوژی های پیشرفته تولید، سیستم های اطلاعات، تولید به کمک کامپیوتر و ...) که زیر بنای مزیت رقابتی سازمان هستند، می باشد(هاریسون و همکاران17،.(2002

-3 تعریف فناوری اطلاعات

در خصوص تعریف واژه »فناوری اطلاعات« همانند سایر مفاهیم کیفی و مفهومی، نویسندگان و دانشمندان از، دیدگاه های مختلف ولی نزدیک به هم این واژه را معنا کرده اند که عبارتند از: »فناوری اطلاعات« عبارت است از تمام اشکال فناوری که برای پردازش، ذخیره و اتصال اطلاعات به شکل الکترونیک بکار می روند. تجهیزات فیزیکی که برای این منظور استفاده می شوند، عبارت اند از: رایانه ها، تجهیزات ارتباطاتی و شبکه های(لاودن18 و همکاران، .(1378 در یک تعریف، فناوری اطلاعات به جنبه ای از فناوری سیستم اطلاعاتی اشاره دارد که شامل سخت افزار، پایگاه داده، نرم افزار، شبکه ها و سایر ابزارها می شود. در تعریفی دیگر اصطلاح فناوری اطلاعات، علاوه بر جنبه تکنولوژیکی سیستم اطلاعاتی به عنوان مجموعه چندین سیستم اطلاعاتی، استفاده کنندگان، و مدیران آن ها تلقی می شود(توربان19 و همکاران، .(2004 از نظر تانسی20 و همکاران فناوری اطلاعات، استفاده از رایانه و ارتباط دوربر21 برای جمع آوری، پردازش، ذخیره سازی، و انتشار اطلاعات صوتی، تصویری، متنی، و عددی است(تانسی و همکاران، .(2003 در تعریف جامع، فناوری ارتباطات به چگونگی استفاده از تجهیزات مربوط است و فناوری اطلاعات یعنی کاربرد فناوری برای فرایندهای کسب و کار، جمع آوری داده و تولید اطلاعات با ارزش برای مدیران(ترویکا22 و همکاران، .(1995

-4 تاریخچه فناوری اطلاعات

پس از در دسترس قرار گرفتن کامپیوتر در سال 1950 میلادی، اولین کاربرد علمی که از کامپیوتر استفاده شد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا درسال 1951 بود. درسال 1960 با حضور کامپیوتر بزرگ23 ایده توسعه پایگاه های اطلاعاتی متمرکز اطلاعات و مفهوم انفورماتیک (داده پردازی) شکل گرفت و کاربرد آن در حوزه مدیریت اطلاعات طرفداران بیشتری پیدا کرد. این ایده درسال های 1970 تا 1980 به صورت استفاده از سیستم های هوشمند و کمک به تصمیم گیری شکل قوی تری به خود گرفت و ایده اصلی اتوماسیون اداری و سیستم های بدون کاغذ را تقویت نمود. درکشورهای دیگر مثل ژاپن، آلمان، انگلستان و غیره نیز کاربردهای کامپیوتر در زمینه خدمات بانکداری، هتلداری، مدیریت پروژه ها و … رشد نمود. ضعف این سرویس ها وکاربردها در نبود سیستم های قوی ارتباطی بیشتر مشخص شد زیرا با وجود تلفن و تلگراف امکان انتقال اطلاعات با حجم بالا امکان پذیر نبود و قدرت سیستم های محاسباتی وکاربردهای انفورماتیک آن تنها درحوزه های محدود قابل استفاده بود. با رشد روزافزون شبکه های کامپیوتری و قدرت ارسال اطلاعات علاوه بر صدا از طریق شبکه های مخابراتی در دهه 1980 گستره کاربردهای انفورماتیک از طریق شبکه رو به فزونی گذاشت. سپس با پیوند تاریخی قدرت محاسباتی کامپیوترها و امکان ارسال اطلاعات، فناوری اطلاعات24 متولد شد. بطورکلی به مجموعه تکنیک ها و ابزارها و علومی اطلاق می شود که درانجام فعالیت های جمع آوری، ذخیره، بازیابی، پردازش و ...توزیع انواع اطلاعات (تصویر، داده، صدا و ...) در هر سطحی ازکیفیت و کمیت مشارکت دارند(آقایی بجستانی، .(1392

-5 کاربرد فناوری در علوم مالی
توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات زندگی بشر امروز و عملیات سازمان ها را همراه با هم تحت تاثیر قرار داده است اما در سازمان های امروز شاید کمتر فعالیتی به اندازه کاری که حسابداران و سیستم اطلاعاتی حسابداری انجام می دهند از آثار و تبعات این جهش های علمی و فنی تاثیر پذیرفته باشد. تمام کار حسابداران با داده ها و اطلاعات عجین است و نمی توان اثرگذاری شگرف تحولات فناوری اطلاعات بر این فعالیت ها را نادیده گرفت.

کمیته فناوری اطلاعات انجمن حسابداری رسمی آمریکا، به عنوان پیش رو ترین و بزرگ ترین انجمن حرفه ای حسابداران جهان در گزارشی فناوری های برتر موثر بر حرفه حسابداری را به شرح ذیل بیان نموده است: فناوری های ارتباطات و پهنای باند، ابزارهای ارتباط از راه دور، رایانه های قابل حمل و همراه، امکان صدور مجوز الکترونیک، امضای دیجیتالی، تایید الکترونیکی، گواهی دیجیتالی، پردازش تصویر، داده کاوی و پردازش تحلیلی هم زمان، ابزارهای ارتباطی، استفاده از عامل های (هوشمند) درون نرم افزار، فناوری پایگاه داده (مرتبط با بانک) (آقایی بجستانی،.(1392 اهمیت فناوری اطلاعات و تأثیرات آن بر شرکت ها، به طرز چشمگیری افزایش یافته است و دارای رشد و توسعه محسوسی است. بطوری که اکثر کشورها، سرمایه گذاری های هنگفتی در این زمینه انجام داده اند. یکی از مسائلی که به احتمال زیاد مورد علاقه محققان، تهیه کنندگان، و استفاده کنندگان صورت های مالی می باشد، مسئله به موقع بودن است .همان طور که سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان (استفاده کنندگان صورت های مالی) دنبال منابع اطلاعاتی متناوب برای ارزیابی کارایی شرکت هستند، همچنین به جستجو اطلاعات مورد علاقه و روزمره شان عادت پیدا می کنند. با توجه به اینکه اطلاعات زیادی از طریق پایگاه عمومی داده هامخصوصاً اینترنت قابل دسترسی است، بنابراین، تصمیم گیرندگان می توانند به طور روز افزون از اطلاعات به موقع و متنوع برای تصمیم گیری استفاده کنند. در حالی که آن ها هنوز مجبور به استفاده از اطلاعات صورت های مالی حسابرسی شده هستند که این اطلاعات فقط به صورت دوره ای و بر مبنای گذشته قابل دسترسی هستند. اطلاعات حسابداری ارائه شده به وسیله صورت های مالی حسابرسی شده برای تصمیم گیری کم اهمیت خواهند شد مگر این که مدلی به منظور تهیه اطلاعات مالی به موقع، ایجاد شود.(خداد حسینی و همکاران ،.(1385 با گسترش روزافزون استفاده از فناوری اطلاعات در علوم مختلف، علوم مالی خدمات مشاوره ای بیشترین رشد فعالیت را در سال های اخیر داشته است، خدمات طراحی، توسعه و اجرای سیستم اطلاعاتی حسابداری است. در نتیجه، بسیاری از موسسه های حسابرسی و دیگر موسسه های مشاوره ای مایل به استخدام حسابدارانی هستند که در زمینه سیستم اطلاعاتی حسابداری تخصص دارند. یادگیری سیستم های اطلاعاتی حسابداری تمام موارد حرفه ای مورد نیاز طراحی و اجرای سیستم را دربر دارد. دوره های آموزشی در زمینه سیستم ها وجود دارد که طراحی و استقرار سیستم های اطلاعاتی را پوشش داده و مهارت های تخصصی حسابداران را در

5

زمینه هایی مانند بانک- های اطلاعاتی، سیستم های هوشمند و ارتباط از راه دور را کاملتر می کند(آقایی بجستانی،.(1392 در ادامه، این پژوهش به تاثیر فناوری اطلاعات بر حسابداری بحث می شود.

1-5 فناوری اطلاعات و نقش آن در آموزش حسابداری

ظهور و پیشرفت فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی جهانی و تاثیر آن بر همه ابعاد زندگی بشر، جهان وارد جامعه جدیدی به نام جامعه اطلاعاتی شده است. نظام آموزش به عنوان مهمترین رکن هدایت کننده جامعه به سمت جامعه اطلاعاتی و تشکیل سرمایه انسانی در این فرایند مهمترین نقش را برعهده دارد تحقق این امر نیازمند به بازنگری در سیاست ها و راهبردهای نظام آموزشی و جایگزین کردن مفهوم یادگیری الکترونیکی است(آتشک، .( 1386 حسابداری از جایگاه ویژ ه ای برخوردار گردیده است. حرفه حسابداری نقش محوری در رونق اقتصاد و گردش ثروت و سرمایه ایفا می کند. سرمایه گذاران جهت تصمیم گیری های مالی خود نیازمند اطلاعات دقیق مالی هستند و این نمادی از مدیریت مطلوب یک سازمان است. در این میان حسابداران به عنوان یکی از زیرساخت های مهم حیات اقتصادی مطرح می گردند. پیدایش عصر انقلاب ارتباطات و مفاهیم نوین در حسابداری، ضرورت بهبود مهارت های تخصصی دانشجویان حسابداری و نیز شاغلان حرفه در استفاده از نوآوری های نوین در کنار فنون موجود را به عنوان موضوعی درخور توجه مطرح نموده است. این امر ضرورت ایجاد تغییرات بنیادی در آموزش جهت پاسخگویی به نیازهای حاصل از عصر جدید را ایجاد نموده است. امروزه حسابداران حرف های در محیط هایی به فعالیت مشغول می باشند که علاوه برپیچیدگی، دائماً در حال تغییر است(عر ب مازار یزدی و همکاران،.(1387 حسابداران از ثبت کننده و نگهدارنده عملیات واحد تجاری به خالق اطلاعات مالی برای تهیه و تفسیر اطلاعات متنوع برای استفاده کنندگان متفاوت داخلی و خارجی از اطلاعات های تبدیل شده اند(آلبرت25 و همکاران،.( 2000 تجدیدنظر و اصلاح سیستم های اقتصادی عامل اصلی تحولات فوق می باشد. آموزش حسابداری موضوعی است که تحت تاثیر اقتصاد، فناوری، اجتماع و عوامل فرهنگی در یک کشور قرار می گیرد(لین26 و همکاران، .( 2005 نظام حسابداری تنها یک سیستم اطلاعاتی نیست، بلکه نظام انسانی نیز هست و آن چه اهمیت دارد فایده مندی نظام حسابداری به عنوان یک کل است(باباجانی و پوریانسب،.( 1383 حسابداری را می توان دانشی تعریف نمود که به جمع آوری، ثبت، انباشت و پردازش داده های خام جهت تهیه اطلاعات مورد نیاز تصمیم گیرندگان می پردازد و به موقع بودن و قابلیت اتکای اطلاعات در زمان موردنظر از ویژگی های مهم این اطلاعات است(رومنی27 و همکاران، .( 2009 ضرورت بازنگری در آموزش حسابداران بیش از پیش احساس می شود. آموزش حسابداری از چنان اهمیتی برخوردار است که آثار اقتصادی آن قابل وصف نیست، چرا که نتایج آن به عنوان اهرمی است که ارتقای مدیریت جامعه و توسعه اقتصادی را در بر خواهد گرفت. آموزش حسابداری فراهم آورنده آن دسته از کارگزاران(کارکنان)، دانش و اطلاعاتی است که شایستگی بهبود پویا و مستمر این نظام علمی و طراحی، استقرار و نگهداری سیستم های حسابداری را داشته باشد(عرب مازار یزدی،.( 1382 جامعه رسمی آمریکا در سال 1998 اعلام داشت حرفه حسابداری باید مهارت های لازم را برای استفاده از ابزارها و فناوری های موثر و کارامد کسب کند. کمیته تغییر آموزش حسابداری در سال 1990 این نظر را ارائه کرد که با توجه به تاثیر پذیری سریع سازمان ها از فناوری، حرفه حسابداری نیز باید نقش های جاری و آتی فناوری اطلاعات در سازمان ها را درک کند. در فرایند آموزش دو عامل اصلی زیر وجود دارند:

-1خصوصیات دانشجو
-2شیوه آموزش اثرات این دو عامل اصلی در قوه ادراک دانشجویان حسابداری باید بررسی شود و شیوه آموزش با توجه به توانایی و دانش آنان مورد بازبینی

قرار گیرد. ماهیت شغل و دوره زندگی کاری برای حسابداران در حال تغییر است و استادان حسابداری باید در پاسخگویی به این تغییرات، واکنش مناسب نشان دهند(نوروش،.(1382 آموزش حسابدرای با تکنولوژی های روز دنیا (فناوری) می توان در امر آموزش بهره گرفت و در نتیجه ی آن، آموزش هم در محتوا و هم در شکل دگرگون می گردد ؟فناوری اطلاعات می تواند هر دو بعد را متحول کند و بدون تحمل هیچ گونه سختی ما را از مسیر میانبر به هدفمان برسانداستفاده از تکنولوژی بیش از یک دهه است که رونق یافته است بطوری امروزه یکی از مناسبترین شیوه های آموزش، آموزش فردی است. از لحاظ نظری بهترین مدرسه دنیا مدرسه ای است که یک دانش آموز داشته باشد البته ایجاد چنین مدرس های در عمل محال است ولی آموزش از طریق رایانه و ایجاد دانشکده های مجازی تحقیق چنین امری را ممکن

6

ساخته است. پس رایانه نوعی ابزار آموزشی به حساب می آید و به نوعی استاد همیشه در دسترس است که دانشجو را قادر می سازد تا به حل مساله و تمرین بپردازد. افزون بر آن بکارگیری رایانه، امکان آموزش از راه دور را فراهم می کند و به تدریج تفکر دانشگاه مجازی نیز گسترش می یابد( عرب مازار یزدی، .(1386 در پژوهشی که در دانشگاه های پنج ایالت آمریکا انجام شد که بر اساس نتایج آن میزان استفاده از فناوری های آموزشی در بین استادان دانشگاه ها به شرح زیر بوده: فناوری های استفاده شده مستمر در آموزش حسابداری مثل پست الکترونیکی، نرم افزارهای آماری، ابزارهای تصویری. فناوری استفاده شده نادر در آموزش حسابداری مثل فناوری صوتی در کلاس، اموزش از راه دور، فناوری چند رسانه ای، استفاده فیلم در کلاس .فناوری آموزش کاربردی برای دروس اصلی حسابداری و تحلیل آن ها . سایر جنبه ها در فناوری های آموزشی مثل مرتبه های دانشگاهی بین اساتید، مدارک دانشگاهی، سوابق آموزشی و ...دسترسی به اطلاعاتی درباره انتخاب و استفاده از فناوری های آموزشی به منظور انتقال سریعتر مطالب و کیفیت یادگیری، از اهمیت بسیاری برخوردار است و همچنین برقراری ارتباط سریع تر با دانشگاه های پیشرفته مستلزم آن است که فناوری های آموزشی در دسترس استادان دانشگاه ها باشد. امروزه بیشتر سازمان ها در دوره های آموزشی خود، اعضای هیات علمی خود را به استفاده از فناوری آموزشی ترغیب می کنند. دانش آموختگانی که بکار گرفته می شوند باید مهارت مورد نیاز برای بکارگیری فناوری را به طور اثر بخش کسب کنند(ذوالفقاری و همکاران، .(1388ایالات متحده امریکا بیش از 13میلیارد دلار از بودجه ی کشور به این امر اختصاص می یابد. بر اساس 2 % از شرکت ها و ـ تحقیقی در امریکا که در بین 990شرکت و دانشگاه صورت گرفته به نتایج زیر دست یافتند -ْتنها 8 دانشگاه ها و مدارس از روش های الکترونیکی استفاده نمی کنند. بیش از 90 % از دانش آموزان از تحصیل در مدارسی که بصورت الکترونیکی درس را ارائه می نمایند رضایت دارند؟ مؤسسات آموزشی در استفاده از منابع انسانی صرفه جویی کرده و سود را افزایش داده اند؟ یکی ازتکنولوژی ها، نرم افزار مفیدی به نام پاورپوینت است که امروزه از آن استفاده می گردد و دارای مزایای زیر می باشدْ 1؛افزایش تجارب آموزشی و یادگیری 2؛تشویق و حمایت اساتید به منظور ارائه دروس به روش های حرفه ای و تخصصی 3؛امکان تلفیق چند رسانه و ارائه آموزشی اثر بخش 4؛قابلیت استفاده مجدد فایل مربوطه برای همه دانشجویان

5؛سهولت امکان بازنگری و طرح درس البته در استفاده از این روش باید این نکته را مدنظر قرار دهیم که با ایجاد تنوع درارائه مطالب از خواب آلودگی دانشجویان جلوگیری شود تا بتوان بازدهی درس را افزایش داد(کاظمی و همکاران،(1394؟

2-5 تأثیر فناوری اطلاعات بر ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری
امروزه تحولات شگرفی در زمینه فناوری اطلاعات رخ داده و پیشرفت های آن فراگیر شده است، به طوری که روندهای دگرگونی را در زمینه های مختلف ایجاد کرده است. مهم ترین ویژگی های آن سرعت زیاد در پردازش داده ها، دقت فوق العاده زیاد، سرعت بالای دسترسی به اطلاعات، به روز بودن، امکان مبادله الکترونیکی اطلاعات، کیفیت بالا، قیمت فوق العاده ارزان و رو به کاهش است، از طرفی گسترش حجم عملیات و پیچیده تر شدن امور را در پیش داریم. با توجه به این عوامل دیگر نیازی به توجیه استفاده از فناوری اطلاعات در دنیای امروز نخواهیم داشت و حسابداری نیز ناگزیر به کاربرد و استفاده از تمام یا برخی از روش های نو در ارایه خدمات و وظایف خود است(الهی و همکاران،.(1378 فناوری، روش انجام کارها را دگرگون ساخته و باعث شده بستری که بر کاغذ بنا شده بود، را تغییر دهد و به بسترهای الکترونیکی تبدیل شود که آن را در اصطلاح تبادل الکترونیکی اطلاعات می نامند. در پی این تغییر، زمان دسترسی به اطلاعات بسیار کوتاه تر شده و نحوه مبادلات پولی منابع مالی تغییر یافته است و به جای پول، اطلاعات مالی رد و بدل می شود. از طرفی، هدف های گزارشگری مالی و مبانی حسابداری ایجاب می کند، اطلاعاتی که گزارشگری مالی فراهم می آورد از ویژگی های معینی برخوردار باشد تا در تصمیم گیری های سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان فعلی و بالقوه و سایر استفاده کنندگان مؤثر واقع شود. این ویژگی ها را ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری28 می نامند که عبارتند از (الهی و همکاران :(1382
1. مربوط بودن: 29 شامل به موقع بودن، سودمندی در پیش بینی و سودمندی در ارزیابی؛
2. قابلیت اعتماد: 30 شامل قابلیت تأیید، معتبر بودن (کامل بودن، صحیح بودن و رجحان محتوا بر شکل) وبی طرفانه بودن؛

7

.3 قابلیت مقایسه: 31 شامل ثبات رویه و افشای کافی.
از طرف دیگر، تحولات پیاپی و پیشرفت های سریعی که در دامنه فعالیت و انواع واحدهای اقتصادی در جریان وقوع است، لزوم تهیه و ارایه اطلاعات مالی مربوط، قابل اعتماد و قابل مقایسه را توسط واحدهای اقتصادی تشدید کرده است. هم چنین رشد فزاینده پیچیدگی های جامعه، نیاز به اطلاعات اقتصادی مربوط، سیستم های اطلاعاتی و فرآیندهای مولد اطلاعات را توجیه می کند. در نهایت، تاکنون دسترسی به دو ویژگی مربوط بودن و قابلیت اعتماد به طور هم زمان به دلیل محدودیت های فناوری میسر نبوده است. و به دلیل اهمیت قابلیت اعتماد، مربوط بودن اطلاعات فدای آن شده است، و این در حالی است که خواسته ها و انتظارات استفاده کنندگان در دسترسی به اطلاعات درباره آن چه که دیروز یا امروز صبح اتفاق افتاده تضمین می شود نه یک یا دو ماه قبل. به همین دلیل گزارشگری به روش سنتی (به صورت دوره ای و چاپی) به دلیل عدم ارایه اطلاعات به موقع، محدودیت در پردازش سریع داده های حجیم، هزینه بالای توزیع اطلاعات، نتوانسته پاسخ گوی استفاده کنندگان اطلاعات برای دسترسی به اطلاعات به موقع باشد(سوتون32، .(2000 فناوری اطلاعات، جریان اطلاعات را بین شرکت های تهیه کننده اطلاعات و استفاده کنندگان اطلاعات تغییر داده است. از سال ها قبل کلیه مراحل چرخه حسابداری به جز گزارشگری، به صورت الکترونیکی انجام می شدند. با این وجود، رشد فزاینده فناوری اطلاعات از قبیل پیدایش اینترنت و ابزارهای آن و استفاده از آن ها در گزارشگری، از سال 1997 سازوکار جدیدی را ایجاد کرد ه اند و گزارشگری مالی را به سمت گزارشگری مالی به هنگام سوق داده اند(تانسی، .(2003 در این نوع گزارشگری،سیستم مالی یک پارچه شرکت به صورت مستقیم به اینترنت وصل شده و استفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری در هر نقطه از جهان می توانند به وب سایت شرکت مراجعه کرده و هر لحظه صورت های مالی را با آخرین تغییرات مشاهده نمایند(اعتمادی و همکاران، .(1385 در رابطه با قابلیت اعتماد بحث زیادی وجود دارد. اطلاعاتی قابل اعتماد است که قابل تأیید، معتبر ( شامل :کامل بودن، صحیح بودن و رجحان محتوا برشکل) و بی طرفانه باشد. دستیابی به این ویژگی ها بیشتر به تهیه کنندگان اطلاعات بستگی دارد تا ابزارهایی که با آن ها اطلاعات تهیه و ارایه می شوند. در واقع به قضاوت حرفه ای حسابداران بستگی دارد که از بین روش ها و رویه های متنوع اندازه گیری، روش متناسب با شرایط پیش آمده را انتخاب کند و این که آیا روش انتخاب شده صحیح و کامل است لزوما دقیق بودن از منظر محاسبه نیست؟، قابلیت تأیید را دارد؟، بی طرفانه است؟، توسط حسابرس به استفاده کنندگان اطمینان داده خواهد شد. در حالی که در گزارشگری مالی به هنگام که اطلاعات به صورت لحظه ای در اختیار استفاده کنندگان قرار خواهد گرفت، امکان حسابرسی به هنگام ( مستمر، یا لحظه ای) وجود ندارد و در حال حاضر سالیانه فقط دو بار امکان حسابرسی به دلیل محدودیت ها وجود دارد(یکی در شش ماهه اول ودیگری در پایان سال مالی). بنابراین با وجود مزایای بسیار فناوری اطلاعات برای گزارشگری مالی، قابلیت اعتماد اطلاعات کاهش می یابد که دو دلیل اصلی می تواند داشته باشد. عمده ترین دلیل آن فقدان حسابرسی مستمر در حال حاضر است که انتظار می رود با پیشرفت های فناوری اطلاعات و استفاده از آن ها از قبیل ( عامل های هوشمند، امضاءهای دیجیتالی و تأییدیه های دیجیتالی) امکان حسابرسی مستمر فراهم شود. دلیل دیگر کاهش قابلیت اعتماد ، عدم امنیت اطلاعات در فناوری ها است(سوتون، .(2000

3-5 فناوری اطلاعات و فسادهای مالی
فساد، پدیده ای جهانی است که همه کشورهای جهان از کشورهای پیشرفته گرفته تا در حال توسعه به آن دچارند( محبت خان33، .(2004 تعاریف متعددی از فساد ارائه شده اما به طور کلی، فساد، اشاره به تشویق به خطاکاری افراد از طریق پرداخت رشوه یا دیگر ابزار غیر قانونی یا نادرست دارد(گلد34 و همکاران، .(1991 سازمان ها در همه زمینه ها نظیر انجام کسب وکار، برقراری ارتباطات 35 و فراوری اطلاعات مالی، بر واحد فناوری اطلاعات تکیه می کنند. در شرایطی که فناوری اطلاعات به طور مناسبی طراحی نشده و یا به نحو مطلوبی کنترل نمی شود، سازمان ممکن است در معرض فساد قرار داشته باشد. امروزه سیستم های رایانه ای که متصل به شبکه های ملی و بین المللی هستند، در معرض تهدیده ای مداوم فضای مجازی و انواع تهدیدهایی قرار دارند که ممکن است منجر به زیان های اطلاعاتی و مالی بی شماری شوند. فناوری اطلاعات جزو پراهمیتی از فرایند مدیریت خطر است؛ به ویژه زمانی که خطر تقلب در دستور کار قرار گیرد. خطرهای فناوری