بخشی از مقاله
چکیده
رشد کنونی جمعیت جهان و نیاز روزافزون به پروتئین، نیازمند راهکارهاي بهینه در تأمین منابع غذایی میباشد. بخشی از تأمین این نیازهاي پروتئینی مرهون زیربخش آبزي پروري میباشد . یکی از محصولات آبزيپروري پرورش سختپوستان میباشد . از عوامل مؤثر در پرورش سختپوستان دارا بودن پروتئین بالا، پتانسیل بالقوه پرورش در نواحی لم یزرع و اشتغالزایی میباشد. دو گونه میگوي مهم پرورشی میگوي بزرگ آب شیرین - Macrobrachium rosenbergii - و میگوي وانامی - Litopenaeus vannamei - میباشد. در میگوي بزرگ آب شیرین و میگوي وانامی جنس نر و ماده داراي الگوي رشد دوشکلی میباشند.
با توجه به الگوي رشد دوشکلی به لحاظ اقتصادي بهتر است جنسی با اندازه بزرگتر و رشد سریعتر پرورش یابد. در میگوي بزرگ آب شیرین با اشاره به تکنیکهایی براي پرورش تکجنسی - monosex - جنس نر شامل تفکیک دستی، قطع پنجه و در نهایت از غده اي به نام غده آندروژنی - androgenic gland - به عنوان یک روش مطلوب براي پرورش جنس نر که نسبت به جنس ماده بزرگتر میباشد، در این مطالعه میپردازیم. در مورد میگوي آب شور وانامی هم به دلیل بزرگتر بودن جنس ماده نسبت به جنس نر براي پرورش تکجنس جنس ماده به تکنیک غده آندروژنی می پردازیم. در این مطالعه سعی میشود ضمن برشمردن مهمترین روشها راهکارهاي مورد علاقه آبزي پروران تشریح شود.
واژگان کلیدي: پرورش تکجنسی، الگوي رشد دوشکلی، تفکیک دستی، قطع پنجه، غده آندروژنی
١- مقدمه
پرورش میگو در ایران و جهان در حال افزایش می باشد - صالحی، . - 1391 دو گونه مهم اقتصادي میگو در جهان میگوي بزرگ آب شیرین - Macrobrachium rosenbergii - و میگوي آب شور وانامی - Litopenaeus vannamei - میباشد. در گونه میگوي بزرگ آب شیرین جنس نر بزرگتر از جنس ماده و در میگوي وانامی جنس ماده بزرگتر از جنس نر میباشد و این در واقع نشان دهنده الگوي رشد دوشکلی می باشد. بنابراین تولید جمعیت تمام نر یا تمام ماده فواید اقتصادي زیادي دارد که باعث توجه علاقهمندان به تکنیکی به نام پرورش تکجنس - monosex - میباشد . - Balamurugan et al., 2004 -
دلیل اینکه ما پرورش تکجنس را انتخاب میکنیم به خاطر تفاوت بین نر و ماده همان گونه در نرخ رشد، نیاز غذایی و الگوي رفتاري همان گونه میباشد که منجر به پایه ریزي سیستم مدیریتی به لحاظ تکجنسی میشود. از مزایایی که این روش دارد عبارتند از:
آ- پرورش تکجنسِ بدون تخمریزي که منجر به انتقال انرژي از تولیدمثل به رشد میشود.
ب- به دلایل زیست محیطی برخی گونهها به داخل طبیعت فرار میکنند.
در کل فرار گونههاي معرفی شده در تودههاي آبی باعث ایجاد 2 خطر میشود:
آ- انتقال پاتوژنهاي جدید
ب- تأثیر منفی گونه هاي غیر بومی بر روي گونه هاي بومی که منجر به کاهش تنوع زیستی میشود. به طور مثال همان گونه میگوي بزرگ آب شیرین که به عنوان گونه آبزيپروري در برخی کشورها معرفی شده است2004 - .
-2 تولید جمعیت تمام نر میگوي بزرگ آب شیرین - Macrobrachium rosenbergii -
رشد تحت تأثیر عوامل مختلفی شامل جنس، بلوغ جنسی و سن میباشد. تعدادي از سختپوستان الگوي رشد دو شکلی را نشان میدهند مثلا نرهاي بزرگتر از مادهها یا برعکس . اولین تلاش براي پر. رش تکجنس در میگوي بزرگ آب شیرین در سیستمهاي مقیاس کوچک در کشور اسرائیل انجام شده است. در این بررسی محصولات تمام نر وزنشان 47,3 گرم در 150 روز بود در حالی که تمام مادهها در همان بازه زمانی وزنشان 24, 8 یا 26 گرم بود. نتایج حاصل از این بررسی عبارتند از: تمام نرها داراي وزن بالا و درآمد بالایی هستند علاوه بر این زودتر برداشت می شدند که این یک امر مهم در خالی نگذاشتن استخرها میباشد . - Sagi and Aflalo, 2005 - در بررسی دیگر تولید جمعیت تمام نر در سیستم پلیکالچر در کشور اسرائیل منجر به افزایش 18 درصد سود خالص شد، اما اظهار داشتند که با شرایط اقتصادي و سرمایه گذاري آن مطابقت ندارد. بنابراین درامد اقتصادي پرورش تکجنس به استراتژي پرورش تکجنس بستگی دارد . - Sagi and Aflalo, 2005 -
-1-2 برداشت انتخابی میگوي بزرگ آب شیرین
Fujimura و Okamoto پیشنهاد برکناري انتخابی به وسیله تفکیک دستی را دادند، به این معنی که برداشت دورهاي از آن دسته از میگوهایی که به لحاظ رشد از بقیه سریعتر بودند انجام میشد، که این امر باعث کاهش رقابت براي منابع غذایی و ارتقاء رشد بین گونه هاي باقی مانده میشد. اهمیت این موضوع بیشتر در پرورش تکجنس تمام نر میگوي بزرگ آب شیرین مشهود میباشد چون نرها بیشتر تحت تاثیر قرار میگیرند . - Sagi and Aflalo, 2005 -
-2-2 قطع پنجه میگوي بزرگ آب شیرین
پیشنهاد شده است که اگر مورفوتایپ میگوي آبی پنجه از مرز سایزش عبور نکرده باشد در هنگام تغییرش از مورفوتایپ نارنجی پنجه به مورفوتایپ آبی پنجه، قطع پنجه منجر به ارتقاء محصولات به وسیله پوست اندازي بیشتر و افزایش رشد می-شود تا زمانی که یک جمعیت با پنجه آبی با سایز بزرگتر دوباره برقرار شود . - Sagi and Aflalo, 2005 -
-2-3 حذف غده آندروژنی
مطالعات صورت گرفته از طریق تهیه کاریوتایپ سخت پوستان دکاپودا نشان میدهد که نرها به لحاظ سیستم تعیین جنسیت هتروزیگوت با فرمول مشتق شده XY-XX میباشند. در حالی که مطالعات انجام شده بر کنترل تخمریزي خرچنگ آب شیرین، لابستر، میگوها و خرچنگ دریایی خاردار در مورد سیستم تعیین جنسیت الگوي ZZ-WZ را پیشنهاد دادند که نرها به لحاظ سیستم تعیین جنسیت هموزیگوت میباشند . - Sagi et al., 2009 - غده آندروژنی منبع مهی براي تمایز جنسی در سخت پوستان میباشد.
در سخت پوستان برخلاف نرهاي مهره داران دیگر غدد درون ریز و گامتوژنوز عملکردشون در داخل دو اندام غده آندروژنی و بیضه مجزا میباشد. بنابراین دستکاري تمایز جنسی به وسیله برداشت غده آندروژنی امکانپذیر میباشد بدون اینکه گنادها در میگوي بزرگ آب شیرین به خطر بیفتند. همانطور که در شکل 1 مشاهده میکنیم قطع غده آندروژنی - با مداخله جراحی - در مراحل نوجوانی نرها منجر به تولید مادههاي - Neo-female - میشود. جفتگیري این Neo-femaleها با نرهاي طبیعی منجر به تولید جمعیت تمام نر میشودAflalo, 2005 - .
