بخشی از مقاله
چکیده
موضوع تربیت جنسی کودکان از دغدغه های مهم والدین است. در موارد بسیاری مشاهده شده که رفتار غلط والدین، تبعات جبران ناپذیری را بر ذهن، رفتار و شخصیت کودکان باقی گذاشته است. تربیت جنسی باید متناسب با مقتضیات سنی و مبتنی بر شناخت نیازها و قابلیت های افراد صورت گیرد. طرح شتابزده ی مسائل جنسی می تواند آسیب زا باشد و ناهنجاری هایی را به وجود آورد که با فلسفه ی تربیت و رشد ناسازگارند.
بنابراین، بر صاحبنظران حوزه ی تربیتی است که با توجه به مقتضیات سنی و زمانی، راهکارهایی مناسب در این زمینه ارائه دهند. متاسفانه برخی از والدین، این موضوع را، همچون تابویی می دانند که نباید به آن نزدیک شد.
همین نگرش موجب بروز مشکلات فراوانی می شود که با گذشت زمان نمی توان به سادگی آنرا حل نمود. مسئله مهم در این زمینه به نحوه عکس العمل والدین به سؤالات جنسی کودکان در زمینه های جنسی مربوط می شود. به نظر می رسد برخورد نا مناسب والدین با سؤالات جنسی و وعده تنبیه این رفتارها و سؤالات از طرف خدا در دنیای دیگر، علاوه بر استرس، جلوگیری از خلاقیت، رشد عاطفی و جسمی، بی اعتمادی نسبت به والدین و جامعه، و ... در کودک، می تواند در آینده زمینه نارضایتی زناشویی، رفتار نامناسب با جنس مخالف، سوء استفاده جنسی و انحرافات جنسی در دوران بعدی باشد. در عوض، کودکانی که در فضایی مناسب بزرگ و والدین آن ها با حالتی کاملاً عادی، به سؤالات جنسی آنها پاسخ می دهند، در سنین کودکی با مشکلات جنسی روبرو نمی شوند و در دوره های بعدی از رفتار های مناسب جنسی و اعتماد بنفس بیشتری بر خوردار می شوند.
مقدمه
یکی از ابعاد وجودی مهم در آدمی، بُعدجنسی«» است که به صورت غریزه بسیارنیرومند در وجود آدمی قرار داده شده است. نظام تربیتی جامع، آن نظامی است که به همه ی ابعاد وجودی انسان، توجه نموده و زمینه رشد متعادل همه استعداد ها وابعاد وجودی او را به شکل متوازن فراهم سازد. تعریف های متعددی از تربیت جنسی شده که به برخی ازآن ها اشاره می شود.
یکی از آن تعاریف این است: »تربیت جنسی عبارت است از فراهم آوردن زمینه رشد غریزه جنسی به گو نه ای که ضمن استفاده لازم از این غریزه از انحرافات و لغزش های جنسی پیشگیری شود. درتعریف دیگری چنین آمده است: »تربیت جنسی عبارت است از این که فرد در دوره های رشد کودکی، نوجوانی و جوانی، به گونه ای پرورش یابد که با جنسیت خود آشنا شود و آن را بپذیرد.
نقش زن ومرد بودن از لحاظ اجتماعی را یاد بگیرد، اصول، احکام وآداب در ارتباط با مسایل جنسی مربوط به خود، روابط باهمجنس وجنس مخالف را فرا بگیرد. آمادگی روانی برای ازدواج وتشکیل خانواده را پیدا کند. با مسایل مربوط به زندگی خانوادگی وروابط با همسرآشناگردد.
تربیت جنسی امری تدریجی و مرحله ای است که باید بر اساس ویژگی های کودکان و نوجوانان صورت گیرد. استعدادهای انسان بر اساس توانایی هایش و با حرکتی تدریجی، در جهت کمال شکوفا می شود. در تربیت جنسی، صرف ارائه ی اطلاعات کفایت نمی کند بلکه رفتار و نگرش والدین نسبت به امور جنسی در اثربخشی و کارآمدی آموزش اهمیت به سزایی دارد
تربیت جنسی و اهمیت آن مقصود از تربیت جنسی، از دیدگاه اسلامی این است که فرد را به گونه ای تربیت کنیم که وقتی به سن بلوغ رسید، حلال و حرام را در مسائل جنسی تشخیص دهد؛ به وظایف زناشویی و همسری آگاه باشد؛ از بی بند و باری بپرهیزد و راه و رسم عفت اسلامی خلق و خوی او باشد. انگیزه و رفتار جنسی امری غریزی است؛ ولی تحت تأثیر عوامل محیطی،کاملاً طبیعی باقی نمی ماند و جهت های خاصی می گیرد؛ از این رو، تکامل زندگی جنسی را نمی توان به طبیعت سپرد و از پرورش صحیح آن غفلت کرد؛ بلکه در جهت دستیابی به اهداف مطلوب و جهت دادن فعالیت های جنسی باید کوشش نمود. فعالیت های جنسی، بدون جهت دهی صحیح و برخورداری از برنامه ای معین، مشکلاتی را به وجود خواهد آورد که سلامت جسم و روان را به خطر می اندازد؛ از سوی دیگر، رها کردن کودک تا سنین نوجوانی و جوانی و عدم تربیت صحیح، او را از رسیدن به سعادت که هدف آفرینش انسان است، باز می دارد.
با این وصف، والدین، معلمان و مربیان موظف اند با آموزش های مستقیم و غیر مستقیم موقعیت را به گونه ای فراهم آورند که همراه با رشد طبیعی، آگاهی های جنسی و مهارت های کنترل در نوجوانان و کودکان افزایش یابد تا به میل و اختیار خود، از خطاهای جنسی اجتناب کنند. آموزش مسائل جنسی، به صورت صحیح و کامل در هر دوره، در کنار فراگیری ارزش ها و هنجارهای دینی و پرورش مهارت های کنترل، افراد را به سوی صلاح و پرهیز از فساد سوق می دهد و موجب سلامت روان نسل جامعه می شود.
تربیت جنسی در دوران کودکی
گرچه بعضی از افراد عقیده دارند تربیت جنسی ویژه ی دوران بلوغ است، تحقیقات روانشناسی نشان می دهد توجه به امور جنسی و موضوعات مربوط به آن از کودکی آغاز می شود. سربین - Serben - مطالعات وسیعی در زمینه ی عوامل روانشناختی کرده که نشان می دهد تربیت جنسی، از سنین اولیه ی کودکی لازم است.
مسائل جنسی برای نوجوانان در سنین بلوغ مرسوم نیست و آنان کمتر به اطلاعات مفید نیازمندند؛ چون نوجوان، در سال های قبل، از راه های مختلف، اطلاعات جنسی خود را به دست آورده است. باید توجه داشت از نظراسلام، دوران بلوغ، دوران افزایش هدایت و کنترل است؛ نه دوران آغاز تربیت جنسی؛ از این رو، به این امر، از سنین کودکی باید توجه شود وتعویق این نوع تربیت ممکن است انحراف از رشد طبیعی را به دنبال داشته باشد
مهمترین موضوعاتی که باید در تربیت جنسی کودکان در این دوره رعایت شود، عبارت اند از:
- 1 ایجاد عادت های مطلوب جنسی یا در واقع، پیشگیری ازعادت های نامطلوب جنسی
-2 دادن پاسخ متناسب و در خور فهم کودکان به پرسش های جنسی آن ها
- 3 کمک به شکل گیری هویت جنسی متناسب با جنسیت کودک
- 4 پیشگیری از بیداری جنسی پیش از موقع این مرحله از رشد مرحله ی ادب کردن و آموزش مقدمات لازم برای ورود به دنیای بلوغ است.
نقش اصلی تربیت جنسی در دوران کودکی و ایجاد عادت های مناسب به عهده ی پدرو مادر است. آنها باید خود آموزش های لازم و روشن در زمینه ی تربیت جنسی را دریافت کنند و به آن ها کمک شود تا برای پاسخگویی به پرسش های جنسی و زیستی فرزندانشان از طریق مراجعه به کتاب های مناسب و متون مذهبی آمادگی یابند.
کودک در 3 تا 5 سالگی نسبت به خصوصیات جسمانی خود و تفاوت های جنسی دختر و پسر کنجکاو است و کنجکاوی اوصرفاً جنبه ی شناختی و کشف دارد. نوع پرسش هایکودک معمولاً در مورد آفرینش خود، کیفیت پیدایش و چگونگی به دنیا آمدن خود است، سؤال هایی از قبیل »مرا از کجا آوردی«، »نوزاد از کجا می آید« و »من کجا بوده ام .« این سؤال های آنان طبیعی و عادی است. دید کودک درباره ی بدن خود و همسالان، مانند دید والدین نیست؛ از اینرو در پاسخ به این پرسش ها هم همواره باید به این نکته توجه داشت که روند تربیتی وآموزشی کودک باید تدریجی باشد و نباید همه ی جزئیات را یکباره در اختیار او گذاشت. پاسخ پرسش ها باید کوتاه و ساده باشد
در 5- 6 سالگی فعالیت هورمونهای جنسی کم است؛ در 7 سالگی، پسران نسبت به دختران ابراز علاقه می کنند اما این ابراز علاقه جنبه ی دوستی دارد نه جنبه ی جنسی. گاهی کودکان به هنگام استحمام، توالت یا تعویض لباس به بدن خود نگاه می کنند یا برای کنجکاوی آلت تناسلی خود را دستکاری می کنند.
این رفتار گاهی به جهت مشکلات جسمی - خشکی پوست آلت یا خارش و سوزش آن - است. در مواردی اضطراب، باعث این رفتار می شود و از این راه، کودک کسب آرامش می کند. به طور کلی، این رفتار هنگام استحمام، بازی گوشی، خستگی، بی حوصلگی، هنگام حرکت در خودرو، و هنگام مطالعه بیشتر وجود دارد. در اینگونه موارد، والدین باید خونسردی خود را حفظ کنند و کودک را از اینگونه رفتار بازدارند.
بررسی های علمی نشان داده اند که بیداری نا به هنگام جنسی، زمینه ساز بروز پاره ای از هوس های نادرست، عادت های نامناسب و انحراف آمیزی چون خودارضایی، قرار دادن خود در معرض سوء استفاده های جنسی، و بالاخره، توسعه ی مفاسد و آلودگی هاست؛ از اینرو، باید از پیشرسی بیداری جنسی کودکان جلوگیری کرد. این سخن بدان معنا نیست که کودک را در مورد اعضای وجود ی اش غافل و جاهل نگه داریم بلکه غرض این است که به زور تصنع وتحریک، بیداری غرایز و به دنبال آن، هوس و شهوت را در او پدید نیاوریم
دوره ی پنج ساله ی دبستان، دوره ای حساس و از نظر تثبیت شخصیت اخلاقی و تربیتی، مهم و سرنوشت سازاست. این دوره، زمان فراگیری آموزش های زیربنایی و اساسی، پایه گذاری عادت ها، روابط کودک با دیگران، و آغاز پیدایش پاره ای از لغزش ها و انحراف هاست
