بخشی از مقاله
چکیده
سازند خوشییلاق در شمال دامغان - برش تویهرودبار - رخنمون قابل توجهی دارد و ضخامت آن به 322 متر میرسد. ترکیب سنگ شناسی این سازند بهطور عمده شامل آهک، شیل و به مقدار کمتر ماسهسنگ و سیلتستون می باشد. در این پژوهش بازوپایان بخش زیرین این سازند مورد مطالعه قرار گرفتند که منجر به شناسایی گونههایی مانند:Ripidiorhynchus elburzensis،Ripidiorhynchus barroissi،Ripidiorhynchus minutissimus، Ripidiorhynchus kermanensis، Paropamisorhynchus kotalensis، Cyphoterorhynchus Koraghensis ، Cyrtospirifer verneuili echinosus ، Cyrtospirifer kermanensis،Spinatripina robusta ، Spinatripina bodini، Spinatripina chitralensis، Tenticospirifer tenticulum، Tenticospirifer cyrtinaformis، Productella subaculeata، Productella sp، Devonoproductus sp، Athyris sp، Athyris chitralensis ، Uchtospirifer sp، Uchtospirifer multiplicatus minor گردید که بر اساس این بازوپایان شناسایی شده، سن فرازنین پیشین پسین را می توان برای بخش زیرین سازند خوش ییلاق در برش تویه رودبار در نظر گرفت.
– 1 مقدمه
نهشته های ضخیم و دریایی دونین در گردنه ی خوش ییلاق - البرز شرقی- بین شاهرود و آزادشهر - توس بزرگ نیا مطالعه و به عنوان سازند خوش ییلاق معرفی شد. ترکیب سنگ شناسی سازند خوش ییلاق با ضخامت 1354 متر متنوع بوده و از کنگلومرا، ماسه سنگ، سیلتستون، شیل تا سنگ آهک متغیر است. قسمت های آهکی این سازند غنی از فسیل بازوپایان، نرمتنان، کنودونت، تانتاکولیتس، تریلوبیت، ماهی و مرجان می باشد. سازند خوش ییلاق در برش الگو سن دونین میانی تا دونین پسین دارد و در پایین و بالا به ترتیب توس سازندهای پادها و مبارک محدود می گردد. از نظر جغرافیایی گسترش سازند خوش ییلاق محدود به محل ناحیه الگو نیست.
رسوب های دریایی دونین نواحی شمال دامغان، بلده، جاجرم، کوه کورخود، بجنورد، و رباط قره بیل نیز با سازند خوش ییلاق مقایسه شده اند. به لحاظ محی رسوبی سازند خوش ییلاق دو رخساره کربناتی و تبخیری دارد که در برگیرنده ی محی های فراکشندی و میان کشندی، تالاب، سد زیست آوار و بخش ژرف تر سکو است. در این مدل، در هنگام پایین بودن سطح آب دریا و یا هنگام پیشروی آن، رخساره های تخریبی جایگزین رخساره های کربناتی می شوند.
- آقانبانی 1387، بزرگ نیا . - 1973 بازوپایان سازند خوشییلاق و نیز دونین پسین ایران تاکنون توس فسیل شناسانی همچون گیتانی - 1965 - ، احمدزاده هروی - 1975 - ، بریس 1999 - ، 1978، - 1972، سارتنر - 1965 - ، جعفریان 2000 - ، - 1973،کبریائی زاده 1392 - ، 1388، 1378 ، 1383، - 1384، و ... در برش ها و مناطق مختلفی از البرز و ایران مرکزی مطالعه شده اند. با این حال فونای بازوپای سازند خوشییلاق در برش تویه رودبار تاکنون موضوع هیچ تحقیق و پژوهشی نبوده است.
-2 بحث
1-2 زمین شناسی و چینه شناسی
برش تویه رودبار در 55 کیلومتری شمال دامغان واقع است و نیز آن در نقشه زمین شناسی1: 100000دامغان قرار دارد - علوی و رضا صالحی راد . - 1975 در این بر ش سازند خوش ییلاق رخنمون قابل توجهی دارد و دارای فسیل های فراوانی از جمله بازوپایان، مرجان ها، اسفنج ها، نرم تنان، تریلوبیت ها، استراکودا، فرامینی فرا و کنودونت ها می باشد که تاکنون هیچ کدام از آنها مورد مطالعه سیستماتیک قرار نگرفته اند. هدف از این پژوهش مطالعه و شناسایی بازوپایان بخش زیرین سازند خوش ییلاق در برش تویه رودبار می باشد که بتوان بر مبنای بازوپایان شناسایی شده سن بخش زیرین این سازند را تعیین نمود. افزون بر آن بتوان با توجه به ارزش زیست چینه نگاری این فسیل ها، زیست زون هایی را معرفی کرد.
در برش تویه رودبار سازند خوش ییلاق به صورت گسله برروی توالی های زرد رنگ نئوژن قرار دارد و مرز بالایی آن با سازند مبارک بنظر پیوسته است. ضخامت سازند خوشییلاق در این برش به 322 متر می رسد و از نظر سنگ شناسی شامل دو بخش آواری و کربناته است. بخش آواری شامل تناوب ماسه سنگ و سیلتستون، و بخش کربناته هم متشکل از توالیهای آهک، شیل و آهک ماسه ای می باشد. لازم به ذکر است که ضخامت بخش زیرین سازند خوش ییلاق در برش تویه رودبار به 169 متر می رسد و از نظر سنگ شناسی عمدتا متشکل از آهک و تناوب آهک و شیل است ولی در قاعده دارای حدود 23 متر تناوب ماسه سنگ و سیلتستون می باشد.
